Zlikovci koje su mrzele i ustaše (4): Najmlađi zlotvor Jasenovca

Jedino Dinko Šakić nije završio, kao ostali upravnici Jasenovca, sa smrtnom kaznom, nego robijom od 20 godina. Počeo je da je izdržava od 4. oktobra 1998. u Lepoglavi, onoj istoj kaznionici u Hrvatskoj u kojoj su nekad mučili i ubijali njegovi kompanjoni.

Rođen je u Ljubuškom, u mestu Studenci, u zapadnoj Hercegovini i bio je najmlađi od ostalih zlikovaca. Imao je 20 godina kada ga je Vjekoslav Luburić uzeo da mu pomaže u svemu onome što su činili u logoru u Jasenovcu, navodi hrvatski „Ekspres“.

Spavao kao beba

Lično je Šakić, sudeći prema svedočenjima, 1942. ubio HSS-ovca i pesnika Mihovila Pavleka Miškinu.

Tog leta u Staroj Gradiški videli su ga i da je lično pogušio izduvnim gasovima pun kombi dece i žena.

Sledeće godine oženio se 18-godišnjom Luburićevom polusestrom Nadom, koja je takođe učestvovala u strahotama logora još od osnivanja.

Sa samo 22 godine, u aprilu 1944. Šakić je dobio priliku i da upravlja tom klaonicom.

Za to vreme u Jasenovcu je pobijeno najmanje 2.000 ljudi.

Kao i Pavelić, i Šakić je iz Hrvatske pobegao.

Prvo u Frankovu Španiju, a onda u Argentinu dok je još na vlasti bio Huan Peron, a onda nazad kod Franka.

Bio je prijatelj s paragvajskim diktatorom Alfredom Stresnerom, poznatim zaštitnikom najgorih nacista. Još 1994. Šakić je izjavljivao da mu je „žao što nije ubio još Srba“, te da „spava kao beba“.

Ali kad ga je 1998. Argentina ipak izručila Hrvatskoj, bio je iznenađen. Na suđenju se smejao svedocima zločina koje je počinio, kao kad je dr Boškoviću rekao da će mu, zbog njegovog ugleda, učiniti čast da ga ubije lično.

Presudu Dinku Šakiću pozdravili su brojni svetski mediji jer je kažnjen jedan zapovednik logora smrti. Dotle je njegova smrt usled problema sa srcem, jula 2008. godine, ostala gotovo neprimećena. Imao je 87 godina.

Jure gori od nacista

Fanatični nacionalisti u Hrvatskoj su razvili mit o državnoj granici na Drini i Juraju Juri Francetiću koji je navodno granicu tamo postavio, a da ih malo zanima ko je on zaista bio.

Francetić je rođen 1912. godine u Prozoru kraj Otočca.

Zbog kritika jugoslovenskoj režima, iz čije je vojske, inače, izašao kao oficir, otišao je u emigraciju i pridružio se ustaškom pokretu.

Pred rat se vratio u Zagreb da bi nastavio s političkom propagandom, ali je krajem 1940. ponovo morao da se skloni u nacističku Nemačku.

U domovinu se vratio tek po proglašenju NDH, a poglavnik Ante Pavelić ga je ubrzo imenovao poverenikom za Bosnu.

U jesen 1941. Francetić osniva Crnu legiju, zdušno radeći i na sprovođenju rasnih zakona i masovnoj deportaciji Srba, Jevreja, kao i i Hrvata komunista.

U proleće i leto 1942. godine Francetićeve jedinice učestvuju u vojnim akcijama u Bosni i izlaze na Drinu.

Francetić je, međutim, većinu borbi vodio protiv tada još slabo naoružanih partizana.

Sami nacisti su ga prijavili Zagrebu jer su njegove jedinice činile brojne pokolje nad srpskim stanovništvom, što su nemački saveznici smatrali naprosto suvišnim.

Francetiću je presudio narod u selu Močile, koji ga se dočepao u decembru 1942, nakon što je preživeo pad aviona kojim je leteo za Gospić.

Krvavi tragovi Crne legije

U doba Francetićevog prodora na Drinu, ustaše i Crna legija zapamćeni su po nekoliko naročito čudovišnih zločina.

U selu Gornji Malovan ubijeno je 70 seljaka, a izrazito gnusan zločin napravljen je u selu Urije 17. jula 1942. godine. Milovan Đilas je bio među partizanima koji su u to selo stigli malo posle pokolja, za koji se teretio lično Jure Francetić.

– Ono što sam vidio toga jutra, a o čemu sam toliko puta čitao, slušao, i što sam vjerovao – tako me je zapanjilo svojim užasom, da je zbrisalo svaki bol za milim drugovima – sećao se Milovan Đilas, a njegova sećanja je obavio i Vladimir Dedijer u svom „Ratnom dnevniku“.

– Najprije smo kraj puta, pod širokom krošnjom ogromne kruške, naišli na dva seljaka. Ležali su na travi, u hladu, u onakvom istom hladu u kakvom se odmaraju seoski kosači. Ubijeni su u potiljak, kuršumi su izišli ispod desnog uha i otvorili ogromne rane, tako velike da je iz njih iscurio mozak, tu kraj njih, na ledinu. Tu je ubijeno još šest seljaka. Tragovi krvi, crni, masni na travi vlažnoj od rose, mučni biljeg posljednjeg daha šest težačkih života. Ali tih šest seljaka sklonio je netko od onih malo preživelih. Pošli smo dalje putem, s obje strane živice od ljeskovog žbunja i paprati i, najednom, nasred puta, ne sjećam se tačno broja, deset, dvanaest leševa. Čini mi se, svega dva sredovječna čovjeka. Ostalo žene, djevojke, dječaci, djeca. Na tri-četiri koraka od ove gomile krvi i mesa – kolijevka prazna, bez pelena, bez djeteta, sa slamom uvoštanom od dječje mokraće. Dijete je ležalo u gomili leševa. Ali glava je bila zdrobljena, bez poklopca, bez kapi krvi u šupljoj lubanji. Mozak – da li tog dijeteta? – upravo malo guste bele kaše ležalo je pored glave, s komadima mesa. Čime je ubijeno ovo dijete? Možda kuršumom, možda kundakom, možda kamenom, a možda je klincima potkovanoj ustaškoj čizmi bila dovoljno meka glava dojenčeta? Dete je ležalo na levoj strani, ali lica okrenutog nebu, ručica skupljenih uza se, grudni koš bio je zdrobljen i ispod prljave košuljice, vrlo malo krvave, virio je naduven trbuščić. Dete je bilo žensko i jednog dana, trebalo je da se poraduje životu, sreći, ljubavi, mladosti, ljudima oko sebe… – zapisao je Milovan Đilas.

Ustaški kicoš

Dinka Šakića su se preživele i ustaše i logoraši sećali kao kicoša, uvek u ispoliranim čizmama i savršenoj uniformi, ali užasno arogantnog. U mučenja je umeo i lično da se uključi. Zabeleženo je i to da su on i drugi ustaški zločinac, Andrija Artuković, ministar policije u NDH, sedeli i ručali šnicle dok su gledali kako vešaju logorskog lekara dr Milana Boškovića, njegovu suprugu i još trojicu kojima su pronašli da su održavali vezu s partizanima.

Autor: M. Đorđević

Vezane vijesti:

Zlikovci koje su mrzele i ustaše (1): Paklene igre fra Sotone

Zlikovci koje su mrzele i ustaše (2): Mašina smrti Maksa Mesara

Zlikovci koje su mrzele i ustaše (3): Put u pakao Ljube Miloša