Zatiranje Srba u Hrvatskoj (20): Odmazda nad Kninom

Glavni grad neslavno okončane Republike Srpske Krajine, Knin, za poslednjih 110 godina uvećan je za više od devet puta.

Prema analizi statističkih podataka iz popisa stanovništva od 1880. do 1991, profesor Svetozar Livada je došao do egzaktnih podataka o demografskim promenama u Hrvatskoj za poslednjih 130 godina. Kada je reč o Kninu, hrvatsko stanovništvo se uvećalo za oko dva puta, a istovremeno srpsko – za više od 22 puta.

Demografska kretanja

– Ovo je značajno uticalo na promenu etničke strukture: udeo hrvatskog stanovništva od 65,46 procenata 1880. sveo se na 13,46 odsto1991, a srpskog stanovništva u istom periodu od 34,23, popeo se na 80,02 posto, dok su ostale etničke grupe povećale svoj udeo od 0,3 na 6,52 procenta – navodi Livada.

U praksi, te 1880. godine u Kninu je bilo ukupno 1.271 stanovnik, od čega 832 Hrvata i 435 Srba. Prema prvom popisu održanom posle Drugog svetskog rata, Knin je broja 2.763 stanovnika, od čega 1.250 Hrvata i 1.400 Srba. Međutim, samo pet godina kasnije, na popisu održanom 1953. u gradu je ukupno 3.542 ljudi, od čega 1.671 Hrvat i skoro duplo više Srba – 3.064.

Livada napominje da se prava slika kretanja stanovništva dobija tek diferenciranim pristupom prema pojedinim državno-pravnim režimima u kojima se vršio popis.

– Tako za vreme vladavine Austrougarske stanovništvo potpuno stagnira, a etnička struktura se održava na približno istom nivou (Hrvati više od 50 odsto, a Srbi više od 30 posto). Jedino se relativno znatno povećava broj pripadnika ostalih etničkih grupa, čiji se udeo od 0,31 procenat povećao na kraju ovog perioda 1910. na 12,99 odsto (1990. je iznosio 15,20 posto) – navodi Livada i dodaje da se trend usporenog razvoja stanovništva nastavlja i tokom Kraljevine Jugoslavije, da bi se u vreme postojanja SFRJ ukupno stanovništvo Knina uvećalo za 4,5 puta, od čega hrvatsko za jednu trećinu, a srpsko i ostalih etničkih grupa za čak sedam puta.

Međutim, poslednja dva popisa stanovništva u Hrvatskoj, prvi iz 2001, a drugi održan 2011, pokazuju prave rezultate vojno-policijske akcije „Oluja“ iz avgusta 1995.

Lažni pozivi

Ukupno stanovništvo se, prema stanju poslednjeg, predratnog popisa 1991. godine, privremeno smanjilo 2001. godine za oko 10 odsto, da bi se prema rezultatima narednog popisa iz 2011. povećalo za oko jednu četvrtinu. Međutim, do najvećih promena dolazi u etničkoj strukturi stanovnika. Naime, hrvatsko stanovništvo se uvećava najpre 2001. za oko šest puta, a potom 2011. za oko sedam puta, ili u apsolutnom broju od 1.660 na 11.612 hrvatskih stanovnika. Kod srpskog stanovništva je registrovan potpuno obrnuti tok. Ono se drastično smanjilo za nešto manje od 90 procenata 2001. godine, da bi 2011. taj manjak bio nešto manji – 64 procenta i to zbog 2.382 Srba – povratnika. Ostale etničke grupe su se smanjile za oko 70 procenata – navodi Livada.

Prema popisu iz 2011. godine Knin je brojao 15.407 stanovnika, od čega je Hrvata bilo 11.612, a Srba 3.551. Livada nudi objašnjenje za ovakvu, drastičnu disproporciju stanovništva. Po njemu, i Knin i okolina doživeli su klasičnu odmazdu zbog činjenice da je to bio glavni grad Republike Srpske Krajine.

– Na ovo područje je došlo do najvećeg doseljavanja kolonizovanih Hrvata iz Bosne i uvlašćivanja u posede prognanih Srba, iako oni nisu bili formalno-pravno deposedirani. Iz podataka popisa se može još iščitati da se vratilo tek oko 27 procenata prognanih Srba i pored svih ‘poziva i napora’ hrvatskih vlasti da se prognani Srbi vrate u zavičaj. Međutim, čini se, da kao što je bio lažan poziv Tuđmana neposredno pre ‘Oluje’ da Srbi ne napuštaju svoje domove, jer im se neće ništa desiti, tako je danas lažan i ovaj poziv, rekli bismo redak i stidljiv, hrvatskih vlasti da se izbegli Srbi vrate u svoj zavičaj – naglašava Livada.

Ekshumirani civili

Odmazda je, tvrdi Livada pozivajući se na raspoložive podatke, za posledicu imala ubistvo 301 srpskog civila koji su ekshumirani 2001, na kninskom groblju, kao i 8.698 prognanih, a gotovo celokupna njihova imovina je uništena i zaposednuta.

Anatema kolektivne krivice

O tome da Srbi nisu više dobrodošli u Knin i okolinu, za Svetozara Livadu najbolji dokaz su posleratni incidenti: od razbijanja stakala na srpskim objektima, skrnavljenja spomenika srpskim žrtvama, blokiranja povratka otete imovine, pa sve do pojedinačnih ubistava Srba-povratnika i raznih drugih akata nasilja kojima je cilj bio stvaranje nesigurnosti za povratak.

– Događaji u Kninu i kninskom okruženju u razdoblju posle rata govore o nastavku nacionalističke politike isključivosti i mržnje prema drugom i drugačijem, posebno prema Srbima, na koje se svaljuje anatema kolektivne krivice za sve nedaće hrvatskog naroda u proteklom građanskom ratu – zaključuje Livada.

Zločini bez kazne

Nevladina organizacija „Dokumenta“ iz Zagreba svojevremeno je navela samo neke od zločina nad Srbima u Kninu i okolini koji su počinjeni tokom „Oluje“, a do danas nisu procesuirani. Prvi se odigrao 6. avgusta u mestu Golubić kod Knina kad je ubijeno najmanje 10 civila, a drugi istog dana u Mokrom Polju kada je ubijeno najmanje petoro civila. Treći zločin koji se odigrao 25. avgusta u selu Grubori kada je ubijeno šestoro civila, imao je svoju sudsku „fazu“ i pred sudom u Zagrebu i u Haškom tribunalu.

Tužilaštvo iz Zagreba je 2010. podiglo optužnicu protiv trojice pripadnika hrvatske Antiterorističke jedinice Lučko. Dvojica su u junu 2014. pravosnažno oslobođeni, a treći je pod nerasvetljenim okolnostima pronađen mrtav u jednoj šumi u Lici. Istovremeno, od 2005. do 2012. za ovaj zločin je suđeno i trojici hrvatskih generala: Ivanu Čermaku, Ante Gotovini i Mladenu Markaču. Sva trojica su na kraju oslobođena.

Sutra – Zatiranje Srba u Hrvatskoj (21): Srbi krivi što su rođeni

Vezane vijesti:

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (19): Karlovcu izmenjen lični opis

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (18): Vukovar – podeljen grad

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (17): Dubrovnik po meri nacionalista

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (16): Trovanje sonom kiselinom

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (15): Bezumlje u Rijeci

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (14): U Splitu oteto sve srpsko

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (13): Zagreb očišćen od Srba

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (12): Tuđmanov „san“ u Gorskom kotaru

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (11): Progon ćirilice u Istočnoj Slavoniji

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (10): Opustošena žitnica

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (9): Etničko čišćenje Dalmatinske zagore

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (8): Progon pravoslavlja sa Banije

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (7): Kordun istorijski poligon smrti

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (6): Opustošena srpska Lika

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (5): Etničko čišćenje i u miru

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (4): Niko nije popisivao mrtve

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (3): Žrtvama se ne zna broj

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (2): Kako je stvorena Krajina

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (1): Istorija duga sedam vekova