Veritas: Prije 33 godine hrvatske vlasti evakuisale i etnički očistile srpska sela u Požeškoj kotlini

Prije 33 godine, 29. oktobra 1991, hrvatske vlasti su počele evakuaciju Srba iz 26 sela Požeške kotline, nakon čega je izvršeno sistematsko pljačkanje, paljenje i miniranje srpskih kuća, da se Srbi više nikada ne vrate, dok je dio starijeg stanovništva, koje je ostalo u kućama, nastradao u toj akciji.

Za sprovedeno etničko čišćenje 26 sela Požeške kotline, od kojih su 23 potpuno uništena, po pisanoj naredbi državnog organa, prvoj i jedinoj u Evropi poslije Drugog svjetskog rata, još niko nije procesuiran ni pred međunarodnim niti pred domaćim sudovima, saopšteno je iz Dokumentaciono-informativnog centra “Veritas”.

Tačno u podne 29. oktobra 1991. godine pripadnici civilne zaštite i policije Hrvatke počeli su sprovoditi naredbu o evakuaciji svih mještana iz 26 sela, sa isključivo ili pretežno srpskim stanovništvom, smještenih u Požeškoj kotlini, podno Papuka i Psunja, koju je dan ranije donio Krizni štab opštine Slavonska Požega.

U pisanoj naredbi, koju je potpisao Ante Bagarić u svojstvu predsjednika kriznog štaba, pisalo je da se evakuacija sprovodi s ciljem “zaštite njihovih života” i radi omogućavanja uspješnije odbrane odbrambenih položaja hrvatskih snaga na tom području od “četničkih terorističkih snaga i jedinica Jugoslovenske armije”.

Evakuaciju je trebalo sprovesti u roku od 48 časova u selima, u kojima je živjelo, prema popisu stanovništva iz 1991. godine, 2.120 lica, pa se većina stanovnika tih sela odazvala naredbi i napustila svoje kuće, od kojih neki utočište nalaze kod rođaka u obližnjim selima, a manji broj u hrvatskim selima označenim kao rejoni prikupljanja.

Iako je stanovništvu prilikom evakuacije obećano da će, kada se vrate, naći sve kako su i ostavili, odmah po njihovom odlasku započelo je sistematsko paljenje i miniranje srpskih kuća, s očitim ciljem da se prikriju tragovi pljačke i da se stanovnici napuštenih sela u njih više nikada ne vrate.

– Dio starijih ljudi, koji nije htio ili mogao, usljed starosti i bolesti, da napusti svoja sela, stradao je prilikom sistematskog paljenja i miniranja njihovih kuća – istaknuto je u saopštenju.

Da bi se hrvatskoj i međunarodnoj javnosti “objasnilo” zašto su opljačkana i zapaljena srpska sela, u javnost je puštena teza da su to uradili sami Srbi prilikom povlačenja kako to ne bi palo u hrvatske ruke, navedeno je u saopštenju.

– Vid‌jevši šta se desilo sa njihovim imanjima, u strahu za sopstvene živote, većina Srba iz evakuisanih sela kreće za BiH, koja u to vrijeme još nije bila obuhvaćena ratom, odakle nastavljaju put za Srbiju ili Istočnu Slavoniju, koju su kontrolisali tamošnji Srbi – navedeno je u saopštenju.

Manji broj ljudi utočište je našao u srpskim selima Gornji Vrhovci, Vučjak Čečavski i Šnjegavić, koja su odbila naredbu o evakuaciji, i u kojima su formirane jedinice teritorijalne odbrane, organizujući seoske straže i odbranu svojih sela.

Iz “Veritasa” su podsjetili da su u zoru 10. decembra 1991. godine jedinice Hrvatske vojske /HV/ iz sastava 121. brigade iz Nove Gradiške i 123. brigade iz Slavonske Požege počele napad na “nepokorna” srpska sela, koja su pala bez otpora, a stanovništvo se, zajedno sa pripadnicima teritorijalne odbrane, povuklo prema BiH.

U tom čišćenju “nepokornih” sela, uključujući nekoliko susjednih, prema “Veritasovim” još nepotpunim podacima, ubijeno je 71 lice srpske nacionalnosti, od kojih su 42 stariji od 60 godina, među njima i 34 žene.

I u tim selima su, nakon što je narod iseljen, pripadnici HV-a opljačkali, minirali i popalili 616 stambenih i 590 gospodarskih objekata, dok su bez kuća ostala 1.492 lica.

U saopštenju je istaknuto da je u decembru 2000. godine iz masovne grobnice u selu Šnjegavić ekshumirano 13 posmrtnih ostataka, od kojih je do sada 11 identifikovano kao žitelji Šnjegavića i Vučijaka Čečavskog.

Od svih žrtava, porodice su do sada pronašle, identifikovale i sahranile tek 27 posmrtnih ostataka, dok se još na spisku nestalih vode 44 osobe.

Izvor: Veritas