STRADANjE PORODICE IZ ŠIDA: Draganovog pradedu streljali sa Savom Šumanovićem

Draganu Petroviću iz Šida u antifašističkoj borbi stradalo petoro predaka. Na Veliku Gospojinu 1942. ustaše su odvele i mučki ubile 200 Šiđana

Velika Gospojina, 28. avgusta ratne 1942. godine, u istoriji sremske varošice Šid ispisana je najcrnjim slovima. U koloni od dvesta ljudi, ugledni domaćini, radnici, učitelji, advokati… ujutru u šest sati, odvedeni su put Sremske Mitrovice. I niko od njih više se nije vratio. Mučeni su i streljani dan-dva kasnije i sahranjeni u zajedničkoj grobnici.

Među njima je bio i ugledni proizvođač hmelja Sima Raketić, tada četrdesetdevetogodišnjak, a njegov praunuk Dragan Petrović i danas se trudi da sačuva od zaborava njegovo stradanje i stradanje još četvoro članova familije tokom antifašističke borbe.

Na maršu „Besmrtnog puka“, koji je ove godine prvi put održan i u Novom Sadu, Petrović je bio u koloni i nosio crno-bele fotografije nastradalih članova familije i sa očeve i sa majčine strane.

– Sima je odveden zajedno sa najčuvenijim Šiđaninom, slikarom Savom Šumanovićem – prenosi nam Petrović priču o stradanju koju mu je često pričala baka Radojka, jedna od Siminih kćeri. –

Ustaše su zarobljenicima, videla je to, krišom posmatrajući iz vinograda sa majkom Angelinom, ruke vezali žicom, a usput do železničke stanice su ih tukli kundacima. Mom pradedi su polomili vilicu, a čuvenom slikaru – ruku. Sve su ih bez suđenja streljali i bacili u jamu sa živim krečom.

Istog dana, ustaše su upale i u kuću Miloša Đorđevića, Draganovog pretka po očevoj liniji, koga su takođe odveli u Sremsku Mitrovicu i streljali. Mlađi sin Borislav je uspeo da kroz baštu pobegne na Frušku goru, gde se priključio partizanima i bio u jedinici pod komandom narodnog heroja Koste Nađa.

– U bici kod Batine, Borislav je bio teško ranjen, a spasao ga je Gojko Pavković, sa kojim se kasnije okumio – nastavlja priču Petrović. – U sebi je imao 18 gelera. Kao borac i jedan od oslobodilaca Beograda, 20. oktobra 1984. je dobio povelju.

Njegov stariji brat Milivoj, inače bogoslov, kazuje dalje Petrović, takođe je bio učesnik Drugog svetskog rata. Partizanima se priključio 1941. godine, a poginuo je u borbama kod Loznice. Tamo i danas počiva.

– Pre toga je bio hapšen i godinu dana je proveo u zatvoru u Osijeku – prepričava nam Petrović sudbinu ovog pretka. – Odatle je izašao, jer je njegova majka Jagoda pristala da jednom ustaškom zapovedniku, na njegovo traženje, da ćerkin miraz u zamenu za Milivojevu slobodu.

Sa fotografijama svojih predaka, Petrović je 9. maja bio jedan od učesnika marša.

– Preplavile su me emocije – veli Petrović. – Bio sam ponosan što sam u koloni koja čuva uspomene na „Besmrtni puk“, ali još više na svoje pretke, koji su se borili za slobodu.

KAZNA

Borislav Đorđević je ubrzo po završetku Drugog svetskog rata, po kazivanju Petrovića, bio kažnjen, o čemu svedoči i uverenje iz avgusta 1947. godine, da je platio tadašnjih 2.000 dinara zbog uvrede časti i bio je lišen prava glasa, koje mu je kasnije vraćeno.

– Kao prekaljeni borac, čiji je brat pao za slobodu, a otac mučki ubijen, nije mogao da ćuti posleratnoj vlasti, koja je pokušavala da ublaži ustaške zločine – govori Petrović o Borislavljevoj sudbini. – Govorio je istinu, a to je nekome smetalo.

DELIJINA SMRT

Ćerka Sime Raketića, sedamnaestogodišnja Delija, tog 28. avgusta 1942. godine, zbog mučenja i odvođenja oca zanemela je i paralisala se. Majka Angelina je od mesnog doktora dobila neku „medicinu“, a nakon što je popila lek, devojka je povraćala, bilo joj je sve lošije, a ubrzo je preminula.

Autor: Lj. PRERADOVIĆ

Izvor: VEČERNjE NOVOSTI