Teška sudbina Srba iz Petrinje

Srbi na području Petrinje žive vekovima, a od 1784. godine imaju pravoslavnu parohiju. Međutim, doživeli su pogrom od ustaša, kako u Drugom svjetskom ratu, tako i 90-tih godina, kada su im porušene i sve crkve.

U Petrinjskom srezu, samo u Banskom Grabovcu, krajem jula 1941. godine ubijeno je oko 2.000 Srba iz istog mesta i oko 1.700 Srba iz drugih krajeva. U isto vreme, u obližnjem Marin-Brijegu, ubijeno je još oko 2.400 Srba.

Na Petrinjskom pravoslavnom groblju, na sam dan Božića, 7. januara 1942. godine streljano je 45 Srba iz sela Joševice i Dejanovića, među kojima su bile i dve žene, izvedene na strijeljanje iz bolnice. Ustaše su ih sve zajedno povezali i terali kroz grad na streljanje, pri čemu su „morali stalno da pevaju“.

U masovnom nasilnom pokatoličavanju Srba u Petrinji i okolini naročito se isticao župnik Mijo Razum iz Petrinje. On je pozivao pojedine Srbe zatvorene u logoru da pređu u rimokatoličanstvo, da bi bili pušteni na slobodu i vraćeni svojim kućama.

Strašni zločini desili su se i u obližnjoj Glini, na samom početku rata, kada je ubijeno 2260 Srba, od kojih je 417 poklano, 29. jula, u crkvi Rođenja Presvete Bogorodice.

Prvi talas pokolja počeo je 11. maja, kada je ustaška grupa predvođena Mirkom Pukom streljala grupu srpskih dečaka nad iskopanom jamom u selu Prekopi.

Drugi masovni pokolj Srba u glinskoj crkvi desio se 4-5. avgusta kada su domamljeni Srbi iz Vrgin-mosta i Čemernice, njih blizu 300. Leševi poklanih su odvoženi i bacani u jame u šikari Latinovo u glinskom Novom Selu,

Crkva je nakon pokolja srušena. Njemački oficir, šef Tehničkog odela iz Siska, Openhajm je predložio da se Crkva ne sruši već da se crkva preuredi u bioskop ili u neku drugu javnu ustanovu, ali se sa tim nije saglasio župnik Franc Žužek.

U petrinjskom srezu, 90-tih godina, porušene su crkve u Brđanima, Kinjači, Tremušnjaku, Šušnjaru, Petrinjcima, Starom Selu, Dumači, Gradusi, Velikoj Gradusi, Svinici, Četvrtkovcu i Petrinji.

U samom gradu Petrinji od 1.000 i više Srba ostali su i preživeli rat samo četvorica jer su im žene bile Hrvatice, a svaki od njih bio je star preko 60 godina.

Polovinu stanovništva petrinjske opštine, 1991. godine činili su Srbi (8445), dok ih je na popisu 2011. godine bilo samo 2710, ili 10 odsto.

Brojne srpske porodice su proterane. Na njihova imanja naseljeni su Hrvati iz Zagorja.

Početkom 20. veka, Petrinja je bila velika pravoslavna parohija kojoj su pripadale, kao filijale, okolna mesta: grad Sisak, Gora, Caprag, Galdovo, Prašno, Budičina, Cepelić, Drenčina, Nebojan, Glinska Poljana, Mokrice, Slana, Palanjak, Riječica, Cerje i Žunci.

U Petrinji tada ima 340 srpskih domova sa 1686 pravoslavnih duša. Srbi poseduju 2112 kj. zemlje. Pravoslavni imaju čak pet grobalja. Dok je srez Glina imao oko 45.000 stanovnika, od kojih oko dve trećine Srba.

Pravoslavno parohijsko zvanje je osnovano 1784. godine a crkvene matične knjige se vode od 1785. godine.

Pesnik Ivan V. Lalić je napisao poemu „Opelo za sedam stotina iz crkve u Glini“, koja je objavljena u Zagrebu 1955. godine, a posvećena poklanim Srbima u glinskoj crkvi 1941. godine.

Vajar Antun Augustinčić je 1969. godine postavio fontanu „Majka i dete“ ispred Spomen-doma poklanih Srba u Glini. Hrvati su 1995. godine uništili ovu fontanu.

Donko Rakočević/sedmica.me

Izvor: Slobodna Hercegovina

Vezani prilozi:

Pusta zemlja Banija..

Dr Đuro Zatezalo: Pokolj na području Petrinje

Đuro Zatezalo: „Radio sam svoj seljački i kovački posao” – SVJEDOČANSTVA GENOCIDA U NDH 1941. – 1945.