Srpske žrtve zaboravljane zbog bratstva sa Hrvatima

Zašto i dalje nemamo precizne podatke o svim Srbima nastradalim u ratovima tokom 20. veka. Političari zabranjivali da se istražuju velika stradanja Srba u brojnim ratovima

Vojni arhiv privodi kraju popis vojnih žrtava iz Prvog svetskog rata. To će biti prvi ozbiljan pristup ovom važnom poslu za ceo vek, koliko je prošlo od kraja tog rata.

Na popisu civilnih žrtava niko ne radi, a barata se brojkom od 1,3 miliona nastradalih Srba.

Nije se država ogrešila samo o žrtve iz Velikog rata. Srbija nema jedinstvenu bazu podataka sa imenima i prezimenima, bar onih do kojih se može doći, nastradalih u ratovima koji su u prošlom veku gotovo prepolovili broj Srba – dva balkanska, dva svetska, u ratu tokom raspada SFRJ i NATO agresiji.

Ko je kriv za ovo?

– Politika! – uvereni su stručnjaci.

Pojašnjavaju da posle oba svetska rata vlastima nije odgovaralo da se vidi da su Srbi najviše nastradali i da su ih, zapravo, ubijali narodi koji su ušli u novostvorene zajedničke države.

– Posle Prvog svetskog rata žrtve nisu popisane jer je Kraljevina SHS, koja je tada formirana, po mnogo čemu bila država pomirenja, a u ratu je buktao sukob naroda koji su u tu državu ušli. Sve istrage prekidane su političkom odlukom – objašnjava, za “Novosti”, istoričar Milan Koljanin.

On navodi primer iz tog vremena kada su oficiri Austougarske monarhije primljeni u Vojsku Kraljevine SHS i kada su dobili čin više, što je izazvalo revolt kod srpskih oficira. Mnogi su zbog toga podneli ostavke.

Da je politika glavni krivac za odnos prema srpskim žrtvama, smatra i Veljko Đurić Mišina, direktor Muzeja genocida, koji podseća da je 1. decembra 1918. sa istorijske pozornice nestala Kraljevina Srbija, a da su se u novoj državi našle različite civilizacije i veroispovesti.

– Činjenica da su se dojučerašnji ratni neprijatelji našli u istoj državi mogla je da utiče na odluke političke elite da se ne vrše popisi ratnih žrtava – kaže Đurić za naš list. – To najbolje pokazuje primer stradanja zapadne Srbije 1914. i 1915. godine, kada je među austrougarskim vojnicima, koji su počinili velike zločine, bio znatan broj Hrvata, a jedan od njih je bio i Josip Broz. Politika prestolonaslednika Aleksandra Karađorđevića je bila politika pomirenja, a ona je podrazumevala zaborav zločina. U toj politici prebrojavanje zločinaca i žrtava nikako nije bila korisno.

Slično je bilo i s popisom ratnih žrtava u Drugom svetskom ratu, a zvaničan broj nastradalih je 1.706.000.

– Komunistička ideologija sprovođena je na paroli bratstva i jedinstva, dok su svi zločini pripisivani okupatorima i njihovim pomagačima, odnosno bili su neodređeni kao i stradalnici – kaže Đurić. – Samo upućeni u dosadašnja istraživanja brojeva znaju da je tvrdnja o 1.706.000 žrtava proizvoljna… Proizvoljnost se vidi i u primerima broja stradalnika u Kraljevu i Kragujevcu, jer su podaci preuveličani, dok su, na primer, u Dragincu kod Loznice umanjeni.

Ni vreme od dvadeset i više godina od raspada komunističke Jugoslavije nije iskorišćeno za popisivanje ratnih žrtava u srpskom narodu.

– I u ovom slučaju politika je jača od nauke! Na ovom mestu nije korisno postaviti pitanje zašto vlast savremene Srbije još nije inicirala popis ratnih stradalnika u agresiji NATO na Srbiju 1999, jer znamo odgovor – smatra Đurić.

Milan Koljanin podseća na popis urađen 1964. godine povodom dogovora Tito-Brant o ratnoj odšteti, ali naglašava da je broj popisanih žrtava bio mnogo manji od očekivanog.

– Procenjeno je da je popisano svega 56-58 procenata ukupno nastradalih u Drugom svetskom ratu – kaže Koljanin.

Profesor Radoslav Gaćinović, autor knjige “Zločini nad Srbima u 20. veku”, ističe da su najprecizniji podaci o stradanju Srba sačinjeni u balkanskim ratovima, u kojima je život u borbi i od raznih bolesti izgubilo više od 35.000 Srba, a oko 36.000 ih je ranjeno.

On smatra da, kada je reč o Prvom svetskom ratu, ni posle 100 godina istoričari ne mogu da se saglase o broju ubijenih.

– U Drugom svetskom ratu, od zvaničnih 1.706.000 žrtava u SFRJ, Srbi su daleko najviše stradali – kaže Gaćinović. – Na teritoriji NDH život je izgubilo i 74.762 dece. Tamo, kao jedinstven primer u svetu, formirani su logori za zatvorenike u pelenama!

Gaćinović navodi:

– Nema tačnih podataka o tome koliko je nastradalo Srba u bombardovanju Beograda 6. aprila, kao ni posle savezničkog bombardovanja, na Vaskrs, pred kraj Drugog svetskog rata. Takođe, nema zvaničnih podataka o masovnom stradanju Srba za vreme “crvenog terora”.

U građanskom ratu devedesetih godina, kaže Gaćinović, na teritoriji Slovenije, Hrvatske i BiH poginulo je više od 40.000 Srba, ali nema tačnih podataka.

– U NATO agresiji ubijeno je više od 2.000 civila, među kojima 88 dece, ali potpuno preciznih podataka ni o tom stradanju još nema. Utvrđeno je samo da je poginulo 524 pripadnika Vojske Jugoslavije i 114 pripadnika MUP.

UMANjEN BROJ UBIJENIH NA POPISU 1964.

Prema popisu koji je obavljen 1964. godine evidentirane su 1.107.172 žrtve Drugog svetskog rata. Tadašnja savezna komisija ocenila je da je popis nepotpun, da je njime obuhvaćeno samo 56-59 odsto procenjenog broja nastradalih i stavljena je zabrana na njegovo korišćenje.

U martu 1992. godine Savezno izvršno veće SRJ, svesno vrednosti tog materijala, donelo je odluku o prestanku zabrane i naložilo da Savezni zavod za statistiku pomenuti materijal uredi i obradi. Uneti su tada podaci o svim poginulim, ubijenim, umrlim i nestalim žrtvama rata čija se imena u popisu pojavljuju, odnosno za koje postoji popisni materijal. Tako su formirani baza i registar žrtava.

SAČUVATI OD ZABORAVA IMENA PREDAKA

Milivoje Ivanišević, direktor Instituta za istraživanje srpskih stradanja u 20. veku, podseća da je 1964. u Jugoslaviji izvršen popis i napravljen spisak žrtava Drugog svetskog rata.

– Već na prvi pogled uočene su ogromne razlike između broja popisanih žrtava i stvarnog broja ubijenih. Evidentirano je samo 32 odsto ubijenih! Mi moramo popisati srpske žrtve iz svih ratova, iako je to možda nemoguća misija, moramo bar započeti taj posao, po svaku cenu. Ako ga opet odgodimo, sutra će biti još teže. Obaveza je da zaštitimo od zaborava imena nastradalih predaka – zaključuje Ivanišević.

Autor: Ljiljana Begenišić

Izvor: NOVOSTI

Vezane vijesti:

Srpske žrtve zaboravljene zbog politike

Ubijeno 53 odsto srpskog stanovništva | Jadovno 1941.

Koliko je Srba stradalo u 20. veku (1): Spisku žrtava nema kraja …

Nijedan evropski narod nije doživio nacionalni pogrom kao …