Spaljivanje srpske djece u selu Brižina 20. aprila 1942. godine

Najmasovniji zločin nad srpskom djecom u selu Brižina kod Bugojna ustaše su počinile 20. aprila 1942. godine. U štali Nedeljka Pilipovića tog dana živo je spaljeno 86 mještana srpske nacionalnosti, među kojima 46 djece mlađe od 16 godina — od čega 28 djece mlađe od pet godina.

Povod za ovaj teški zločin bilo je ubistvo ustaškog stožernika i organizatora pokolja srpskog naroda u bugojanskom srezu, Nikole Jurišića, kog je nekoliko dana ranije likvidirala partizanska patrola. U znak osvete, hrvatske i muslimanske ustaše predvođene Matkom Matanićem Jozom iz sela Ljubnić, upadaju u osamljeno planinsko selo Brižina i spaljuju srpsku nejač zatvorenu u štali.

U plamenu i najtežim mukama život su izgubila 44 člana porodice Pilipović. Pilipović Stanko iz Brižine ostavio je zapisano svjedočenje:
„Ustaše su zatekle u mojoj kući mog nejakog sina koji nije uspio da pobjegne. Iste te ustaše uzele su moga sina Pilipović Čedu Stankova staroga 5 godina pravoslavne vjere Srbina i donijele ga u jednu štalu gdje su zapalili štalu u kojoj je isti izgorio sa još dosta naroda iz sela.“

O stradanju porodice svjedočio je i Gnjatić Đorđo iz Brižine:
„Ustaše su uzele i mog sina, malo dijete Gnjatić Sekulu sin Đorđin star pet mjeseci, i odnijele i bacile u vatru gdje je gorila jedna štala i ono je izgorilo sa još dosta svijeta iz sela.“

Lokaciju sela na mapi možete pogledati ovdje.

Do sada je bilo poznato 80 imena žrtava, a Zbornikom dokumenata ZANESOVIĆI objavljeno je još šest imena. Kompletan popis žrtava stradalih u selu Brižina 20. aprila 1942. godine je u nastavku.

1. Bilić (Stanislav) Anđelka, 17 god.
2. Gnjatić (Đorđo) Sekula, 1 god.
3. Gnjatić (Ile) Simo, 40 god.
4. Gnjatić (Stojan) Anđa, 11 god.
5. Gnjatić (Stojan) Bosa, 7 god.
6. Gnjatić (Stojan) Stojan, 4 god.
7. Gnjatić (Stojan) Ile, 2 god.
8. Gnjatić (Stojan) Mara, 3 god.
9. Gnjatić (Ilija) Stana, 37 god.
10. Gnjatić (Ilija) Čedo, 20 god.
11. Gnjatić (Ilija) Desanka, 20 god.
12. Gnjatić (Ilija) Ana, 4 god.
13. Gnjatić (Jordan) Sekula, 1 god.
14. Ikić (Risto) Manda, 45 god.
15. Jovanović (Mićo) Milka, 40 god.
16. Jovanović (Dušan) Jelka, 23 god.
17. Jovanović (Mitar) Ljubica, 50 god.
18. Jovišević (Vukan) Đuka, 40 god.
19. Jovišević (Niko) Đuro, 12 god.
20. Jovišević (Niko) Ljeposava, 4 god.
21. Jovišević (Niko) Stojko, 3 god.
22. Jovišević (Niko) Mara, 2 god.
23. Karavlah (Stanko) Stojan, 30 god.
24. Karavlah (Stojan) Stoja, 4 god.
25. Kačaber (Pero) Nikola, 15 god.
26. Kačaber (Nikola) Mara, 40 god.
27. Kačaber (Nikola) Draginja, 4 god.
28. Kačaber (Mišo) Savo, 98 god.
29. Kačaber (Risto) Joka, 35 god.
30. Kačaber (Savo) Anđa, 10 god.
31. Kačaber (Savo) Ljuba, 5 god.
32. Kačaber (Savo) Milan, 3 god.
33. Milošević (Jura) Jovo, 40 god.
34. Mihaljević (Jura) Jovo, 40 god.
35. Novak (Pero) Stana, 37 god.
36. Pilipović (Stanislav) Stanko, 60 god.
37. Pilipović (žena Lazina) Stoja, 35 god.
38. Pilipović (Lazo) Nedeljko, 5 god.
39. Pilipović (Lazo) Pero, 3 god.
40. Pilipović (Lazo) Radoslav, 3 god.
41. Pilipović (Stanislav) Nevenka, 14 god.
42. Pilipović (Lazo) Ljuban, 40 god.
43. Pilipović (Stanko) Čedo, 5 god.
44. Pilipović (Adem) Savka, 28 god.
45. Pilipović (Jovo) Pero, 22 god.
46. Pilipović (Jovo) Risto, 3 god.
47. Pilipović (Jovo) Bosa, 4 god.
48. Pilipović (Jovo) Savka, 1 god.
49. Pilipović (Stanko) Stanislav, 60 god.
50. Pilipović (Pero) Stoja, 35 god.
51. Pilipović (Mitar) Stana, 40 god.
52. Pilipović (Ljuban) Grozda, 2 god.
53. Pilipović (Jovo) Nikola, 76 god.
54. Pilipović (Aleksa) Jefa, 35 god.
55. Pilipović (Ljuban) Stoja, 18 god.
56. Pilipović (Ljuban) Joka, 14 god.
57. Pilipović (Ljuban) Bosa, 12 god.
58. Pilipović (Ljuban) Ljuba, 10 god.
59. Pilipović (Ljuban) Nevenka, 1 god.
60. Pilipović (Ljuban) Nikola, 4 god.
61. Pilipović (Jovo) Stoja, 30 god.
62. Pilipović (Jovo) Nikola, 14 god.
63. Pilipović (Jovo) Mara, 16 god.
64. Pilipović (Jovo) Radojka, 8 god.
65. Pilipović (Jovo) Mile, 6 god.
66. Pilipović (Jovo) Đorđo, 1 god.
67. Pilipović (Spasoje) Milka, 2 god.
68. Pilipović (Ljuban) Bosa, 45 god.
69. Pilipović (Stanko) Ana, 18 god.
70. Pilipović (Stanko) Si,a, 16 god.
71. Pilipović (Nedeljko) Jevrosima, 22 god.
72. Pilipović (Blagoje) Anđa, 21 god.
73. Pilipović (Lazo) Čedo, 5 god.
74. Pilipović (Ile) Petar, 1 god.
75. Pilipović (Savo) Mileva, 45 god.
76. Pilipović (Blagoje) Simo, 21 god.
77. Pilipović (Blagoje) Nevenka, 19 god.
78. Pilipović (Blagoje) Milojka, 17 god.
79. Pilipović (Stojan) Jovanka, 17 god.
80. Stanišić (Jovan) Ostoja, 56 god.
81. Stanišić (Jovo) Stana, 10 god.
82. Stanišić (Ostoja) Stana, 13 god.
83. Stanišić (Ostoja) Mara, 3 god.
84. Čavić (Uroš) Stojko, 7 god.
85. Čavić (Pero) Mladen, 7 god.
86. Dželmo (Jovo) Jovo, 39 god.

Priredio: Dragan Radović

Izvor: Fondacija “Zaboravljeni korijeni”