Okrugli sto FSK-a: KANONIZACIJA ALOJZIJA STEPINCA – IZAZOVI I ODGOVORI (1)

U V O D

Nakon smrti blaženo-počivšeg patrijarha Pavla i sve vidljivijeg jačanja ekumenističke struje unutar SPC, veoma složeni odnos Vatikana i SPC sveo se poslednjih godina uglavnom na dva otvorena i međusobno povezana pitanja:

-Konstantni pokušaji rimske kurije da što pre obezbedi zvaničnu posetu Pape Beogradu i

-Proces kanonizacije Alojza Stepinca, zagrebačkog nadbiskupa i kardinala, u vreme Pavelićeve genocidne NDH.

Pri tome, od verujućih Srba očigledno se očekuje se da ova pitanja tretiraju kao deo ustupaka i odricanja na bezalternativnom evropskom putu, odnosno da nastave proces poništavanja sopstvenog identiteta koji je započela njihova politička elita nakon peto-oktobarskog puča 2000-te. Sam vladajući politički establišment svoj stav o ovim pitanjima jasno je izrazio pozivom Papi da poseti Srbiju, koji mu je tokom septembra 2015. i formalno uputio predsednik Tomislav Nikolić (uz razumljivu ogradu da o tome prethodno treba da se odredi i SPC). (1) Budući da Nikolićev poziv nije osporen od nijedne bitne političke opcije u Srbiji (čak ni one koja sebe naziva patriotskom) jasno je kako je politička elita Srbije, zarad satanske iluzije koju naziva „napredak na evropskom putu“, spremna da zanemari ulogu koju je Alojzije Stepinac imao u genocidu nad srpskim narodom tokom postojanja zločinačke ustaške države (1941-1945).

No, imaju li oni pravo i mandat na tako nešto? Može li bilo ko u svetovnoj ili crkvenoj srpskoj vlasti prenebreći stotine hiljada zverski ubijenih i nasilno pokatoličenih pripadnika sopstvenog naroda, logore za decu i prisilne deportacije, zarad bilo kog političkog cilja ili interesa, ma bio on i stvaran, a ne iluzoran kao što je ovaj nesretni „evropski put“? Koje su stvarne razmere ustaških zločina koje srpske „demokratske“ vlasti potiskuju i relativizuju na svim nivoima (od medija do zvaničnih istorijskih udžbenika) i kakvo se jedinstvo u Hristu može tražiti sa Crkvom koja ne samo da nije spremna konkretno osuditi takve zločine i zločince, već je mnogima od njih pomogla u skrivanju, a neke, poput Stepinca, uvela i u proces kanonizacije?

Na ova i mnoga druga otvorena pitanja, vezana za proces kanonizacije Alojzja Stepinca i njegove uzroke i posledice, pokušao je da odgovori međunarodni okrugli sto koji je vodeći ruski portal na srpskom jeziku, „Fond Strateške Kulture“ iz Moskve, organizovao dana 05.05.2016. godine u prostorijama „Kluba književnika Srbije“ u Beogradu, pod nazivom „Kanonizacija Alojzja Stepinca – izazovi i odgovori“.

U radu okruglog stola uzelo je učešće šestoro učesnika: dr Anja Filimonova, glavni i odgovorni urednik FSK-a na srpskom jeziku, dr. Vladimir Umeljić, jedan od najuglednijih srpskih naučnika u dijaspori i tvorac teorije  definicionizma, prof.dr Milo Lompar  najveći srpski eksperat za rad i delo Miloša Crnjanskog, dr Nikola Žutić istoričar, Ranko Gojković, publicista i kolumnista FSK kao i Vladimir Dimitrijević kolumnista FSK i moderator ovog skupa, dok je obavezama sprečeni istoričar dr Veljko Đurić Mišina, svoj referat „Nadbiskup Alojzije Stepinac i Mitropolit skopski Josif Cvijović u Drugom svetskom ratu“, pismeno priložio.

PREGLED REFERATA

Uvodni i po opštem mišljenju najzapaženiji referat na ovom skupu imala je dr Anja Filimonova, glavni i odgovorni urednik FSK na srpskom jeziku, pod nazivom „Zagrebački Kongres 1900 kao početak organizovanog klerikalizma“. Potpuno razobličujući ključna dešavanja i odluke koje ovaj Kongres čine temeljom hrvatskog organizovanog klerikalizma, Filimonova je nedvosmisleno ukazala na njegovu vezu sa genocidnim karakterom kasnije ustaške države, jek kako se izrazila „genocid koji se desio u  HH veku u NDH nije pao sa neba, već svoje korene vuče upravo u tim septembarskim danima 1900-te, budući da su upravo tada formirani pravci rada sa hrvatskim narodom, koji postaje samo instrument u rukama Vatikana u genocidnom čišćenju srpskog naroda na jugoslovenskom prostoru“.

Na samom početku svog izlaganja dr Anja Filimonova naglasila je da se aktivnosti Vatikana moraju konstantno pratiti i analizirati budući da je on nepomirljivi neprijatelj srpskog i svih drugih pravoslavnih naroda, što sa svojom aktivnošću ne prestaje nikad i što je u svojoj suštini mnogo više vlast nego crkva.

Prema mišljenju Filimonove „prvi svehrvatski katolički kongres postao je polazna tačka u organizaciono-ideološkom oblikovanju hrvatskog katolicizma, postavljajući temelje klerikalnog programa za čitav 20 vek“. Otpočeo je 03.09.1900. u zgradi hrvatskog društva „Soko“ u Zagrebu, a prisustvovalo mu je oko 5.000 ljudi.

Formalno, Kongres je sebi postavio zadatak da se bori protiv slabljenja religioznog osećanja, širenja verske ravnodušnosti i pojavi iste u svim oblastima nacionalnog života, kao i da pomogne u jačanju nacionalne svesti hrvatskog naroda kao predziđa hrišćanstva, ali ambicije su očigledno bile daleko veće budući da je prdsedavajući, Miroslav Kulmir, naglasio „kako je nastupilo vreme da se Crkva prizna kao temelj državnog života, kao izvor iz koga potiču svi državni zakoni“.

Idejni temelj Kongresa bile su teze o herojskoj borbi hrvatskog naroda za domovinu i presto čiji je izvor nepokolebljiva odanost kralju i prestolu, kao i poslanice Pape Lava XIII, posebno enciklike „Grande munos“ o tome da bez vere nema ni progresa ni slobode, pri čemu se podrazumevalo da samo katolička crkva ukazuje na put kadar da narode dovede do ostvarenja građanskih vrlina.

Prema Filimonovoj, pred hrvatski narod Kongres je postavio tri osnovna konkretna zadatka:

-udaljavanje od pogibeljnih liberalnih i revolucionarnih tokova

-formulisanje religioznog nacionalnog programa

-pronalazak najefikasnijih metoda za organizovanje tog naroda na principima istinite katoličke vere, a radi postavljanja hrvatskog teritorijalnog pitanja bila je izgrađena složena ideološka šema.

Filimonova je ukazala na značajnu ulogu koju je na Zagrebačkom svehrvatskom kongresu imalo istupanje Bosanskog nadbiskupa Štadlera zasnovano na konceptu „I država i Crkva su od Boga“, pa pošto su namenjene istim građanima državne i crkvene vlasti ne mogu funkcionisati nezavisno jedna od druge. Budući da država ispunjava privremene zadatke, dok Crkva ispunjava večne, među njima postoji veza koja podrazumeva „da Crkva može preuzeti neke funkcije države, ali obrnuto ponašanje nije dozvoljeno, odnosno trebalo bi ga oceniti kao protuzakonito“. Na bazi ovog stava formulisan je jedan od bitnih zaključaka završne Rezolucije da u slučaju protivrečnosti između državnih i crkvenih zakona prednost imaju oni koji proističu iz crkvenih kanona. Štadler je takođe tada promovisao i formulu „Hrvati – to znači katolici!“ što je prvo zvanično negiranje postojanja Hrvata pravoslavne veroispovesti i najava nasilnih pokrštavanja koja će uslediti sazrevanjem i proširenjem ove ideje.

Na ovom kongresu donet je i zaključak o besmislenosti hrvatskog stremljenja ka stvaranju nezavisne nacionalne i državne katoličke Crkve, a naročito o besmislenosti napada na neoborivi stub katolicizma, primat svetog Petra! – naglasila je Filimonova.

U okviru rada po sekcijama, koji je otpočeo drigog dana Kongresa, Filimonova se posebno osvrnula na značaj Rezolucije, donete u okviru  sekcije „Katolički život“, a ticala se načina delovanja klera u srednjem i visokoškolskom obrazovanju predviđajući pažljivi odabir katiheta za srednje škole i gimnazije, koji moraju biti sveštenici sa visokim nivoom opšte kulture i filozofsko-religiozne spreme, potpuno posvećeni širenju ideja rimo-katolicizma. Za zagrebačko sveučilište, gde je temelj religioznih predavanja trebalo da bude enciklika Lava XIII „Eterni Patres“, Rezolucija je nalagala stvaranje posebne propovedničke službe, kao i stvaranje posebne organizacije „Hrišćanski savez“ dostupne svim katoličkim studentima, gde bi oni mogli usavršavati poznavanje hrišćanskih principa, činiti dela milosrđa i učestvovati u crkvenim slavljima i drugim oblicima hrišćanskog života, a bilo je predviđeno i osnivanje posebnih studentskih domova za katoličke studente.

U okviru ove Rezolucije doneta je principijelno važna odluka da se u hrvatske zemlje vrati Jezuitski red sa centrom u Zagrebu.

Privodeći svoje sjajno izlaganje kraju, dr Anja Filimonova naglasila je da je predsedavajući Kongresa, Miroslav Kulmir, u svojoj završnoj reči podvukao ideju o neophodnosti buđenja katolicizma u hrvatskom narodu, odnosno ujedinjenja svih staleža hrvatskog naroda oko odbrane svete hrvatske vere koja je istovremeno i vera katolička, pri čemu je posebno apostrofirao identifikaciju hrvatstva i rimokatolicizma.

Ona je naglasila kako je na „prvom opšte-hrvatskom katoličkom kongresu bio razrađen metod formiranja individue i sociuma, tipa društva, pogleda na svet i ponašanja, kao i da je ponovo potvrđen univerzalni karakter Rimo-katoličke crkve za sve narode i države sveta, kao i njena nezavisnost od geografskih i vremenskih okvira. Hrvatski narod posebno je izdvojen i dodeljena mu je titula predvorja hrišćanstva „Ante-morale Cristianitatis“

Zaključujući, ona je istakla kako je nakon ovog Kongresa u Hrvatskoj primećen porast organizovanog katolicizma i razvoj hrvatskih katoličkih pokreta, socijalnog katolicizma i svih oblika hrvatske katoličke akcije. „Na njemu su postavljeni temelji onog tipa hrvatskog rimo-katolicizna koji će se kasnije uliti u NDH, koja je od početka bila zamišljena kao tzv. „država božija“, što se ne bi smelo nikada zaboraviti“ – završila je Filimonova svoj sjajni referat koji je razobličio i podsetio na stvarne, ali široj javnosti nedovoljno poznate, uzroke onih pojava koje su dovele do velikih stradanja srpskog naroda u HH veku.

Sledeći referat „Vatikan, hrvatska katolička hijerarhija i srbocid hrvatske države 1941-1945.“ izložio je dr Vladimir Umeljić, jedan od najpoznatijih srpskih naučnika u dijaspori, začetnik teorije deficionizma i pojma „srbocid“.

Na samom početku dr. Umeljić je ukazao da zločini NDH nad srpskim narodom pored opštih determinanti koje odgovaraju poznatim pojmovima definicije genocida sadrže i posebnosti koje zločine srbocida na neki način po brutalnosti i masovnosti izdvajaju od ostalih zločina genocida i to:

-Samo u NDH je evidentan regres u srednjovekovnu praksu nasilnog pokatoličavanja

-Samo u NDH je došlo do osnivanja dečijih koncentracionih logora

-Samo u toj državi su rimokatolički klirici (sveštenici i fratri) bili integrisani i u najviše svetovne upravne strukture, podsticali, upućivali ili čak predvodili državne ili paradržavne eskadrone smrti, pa čak vodili povremeno i koncentracione logore, i zaključno

-Samo u NDH evidentiran je regres ubijanja genocidnih žrtava prevashodno primitivnim, atavističkim sredstvima (nožem, sekirom, testerom, batinom, motikom, čekićem itd).

„Pri tome – naglasio je Umeljić – Vatikan je, kako ukazuju verodostojni primarni istorijski izvori, od osnivanja klero-fašističčke hrvatske države bio upoznat sa stanjem na licu mesta bez da je ikada pokušao da zaustavi ili spreči masovne zločine“.

Ovu svoju tezu Umeljić je potkrepljivao  u više navrata tokom svog orginalnog izlaganja. Posebno je ukazao na istorijsku činjenicu da je prilikom boravka u Rimu radi potpisivanja tzv. „Rimskih ugovora“ sa fašističkom Italijom, 18.05.1941., Ante Pavelić na molbu hrvatskih biskupa, bio primljen u audijenciju kod Pape Pija HHII, koji mu posvećuje pola sata vremena i daje blagoslov „iako zna da su samo 4 dana ranije Pavelićeve pružane snage, po naređenju i najverovatnije uz direktno učešće hrvatskog ministra puka, izvršile masovan pokolj Srba u Glini. Prema podacima elitnih SS obaveštajnih službi tada je pobijeno oko 800 Srba (civila)“.

Govoreći o samom Stepincu Umeljić je upozorio one njegove apologete koji pokušavaju da pokažu kako je on bio osuđen od jednog komunističkog suda koji nema pravno državne atribute, da ne mogu apstrahovati postojanje i neporecivu delotvornost suda prosvećene istorijske nauke koji je nazavistan od bilo koje ideologije, a koji nedvosmisleno ukazuje na povezanost Stepinca i srbocidne ustaške države. U tom smislu on je istakao tri istorijske činjenice koje definišu ulogu Stepinca u genocidnoj NDH 1941-45:

-septembra 1942. na adresi Kaptol br.4 Zagrebu, što je rezidencija Zagrebačkog nadbiskupa otkrivena je spomen ploča na kojoj je stajalo da „su ovde koreni ustaškog oslobodilačkog pokreta i ovde su osnovane prve ustaške borbene grupe.“

-Andrija Artuković je na svom suđenju 1986. godine izjavio je kako je sve vezano za pokatoličavanje prepustio Stepincu, a ovaj to prihvatio. „Ja sam angažovao Stepinca -izjavio je tada Artuković – kao jednog svetog čoveka da to uradi u skladu sa svojon savešću

-Tokom 1944. godine Stepinac dobija najviše ustaško odlikovanje, a u obrazloženju hrcatskog ureda za odlikovanja stoji „da je kao nadbiskup raskrinkavao neprijatelje u zemlji i inostranstvu“, a on je taj orden javno nosio sve do 3. fevruara 1945. godine.

Umeljić je, takođe, podsetio da su postojala dva zvanična pokušaja, dve molbe Memorijalnom Centru „Jad Vašem“ (Yad Vashem) da se Stepinac proglasi pravednikom iz nejevrejskih naroda (kao neko ko je tokom holokausta riskirao svoj život da bi pomogao Jevrejima). Oba zahteva, 1970. i 1994. bila su odbijena „usled težine Stepinčeve krivice“ (citat obrazloženja).

„Vatikan uprkos tome namerava da ga proglasi svecem“ – naglasio je dr Umeljić i nastavio:

„U trenutku osnivanja ustaške države SPC je u Hrvatskoj imala 9 episkopa, a krajem 1941 bila su živa samo četvorica, s tim što nijedan nije ostao na hrvatskoj teritoriji. Hrvatska država proteruje 334 od ukupno 577 sveštenika, ubija 187. njih, 30 monaha i dva veroučitelja, a verski objekti se otuđuju, uništavaju ili pretvaraju u štale i klozete. Ustaše potpuno uništavaju 145 crkava i 43 kapele. Nisu zabeleženi protesti, niti protivljenje ni Stepinca, ni visoke crkvene hijerarhije“!

Dr Vladimir Umeljić posebno je podvukao da ni posle propasti genocidne ustaške države nije prestala saradnja između hrvatske rimo-katoličke hijerarhije i ustaša. U Kaptolskoj crkvi se posle završetka rata kriju ustaški zločinci i visoki funkcioneri (Maks Luburić, Stepinac, Mintas, Krama Milivoj i dr.) Tu se, pored ostalog, skriva državni aehiv NDH, filmovi i ploče sa Pavelićevim govorima kao i privatne stvari nekih Pavelićevih ministara.

Rimokatolička crkva spasila je, kroz pacovske kanale Vatikana, ne samo Pavelića, već najmanje još 5.000 visoko pozicioniranih pripadnika ustaškog režima, a poznato je i to da je Pavelić veliki deo otetog plena ostavio u Vatikanu. U međuvremenu saznalo se šta se sa tim plenom desilo, kao i sa plenom otetim od Jevreja. Zaobilaznim putem, preko SAD, njujorški kardinal Spelman poslao je to Vatikanu koji je poljskom sindikatu „Solidarnost“ darivao oko 100. miliona dolara za rušenje komunizma i Sovjetskog Saveza – završio je dr Vladimir Umeljić naglašavajući na taj način kontinuitet anti-pravoslavne politike Vatikana.

Izvor: FSK (Fond Strateške Kulture)

Vezane vijesti:

Okrugli sto FSK-a: KANONIZACIJA ALOJZIJA STEPINCA – IZAZOVI I ODGOVORI (2),

Tajna dokumenta: Stepinac i komandant Jasenovca obmanuli svet

Patrijarh Irinej pisao papi zbog kanonizacije Stepinca

Veljko Đurić Mišina: Mali prilog raspravi oko kanonizacije kardinala Stepinca

EPISKOP SLAVONSKI JOVAN ĆULIBRK: Srbi, dobro vagajte svaku reč o Stepincu!

Pismo Episkopu Jovanu Ćulibrku