Kolaboracionistička štampa: Prenošenje poruka okupatora (4)

Informacije o stanju na frontovima i političkim prilikama u delovima Evrope koje je okupirala Osovina bile su strogo kontrolisane i često nisu odgovarale stanju na terenu

Aleksandar Stojanović

Prvi urednik „Novog vremena” bio je Predrag Milojević, bivši novinar „Politike” i šef Centralnog pres­biroa. Na mestu urednika proveo je manje od tri meseca, jer se već 3. avgusta, kada je objavljen 78. broj lista, povukao iz redakcije. Milojević (1901–1999) je pripadao samom vrhu jugoslovenskog i svetskog novinarstva, a njegova blistava karijera potrajala je i u posleratnim decenijama. Bio jedan od prvih stranih novinara koji su razgovarali sa Adolfom Hitlerom, a tokom karijere intervjuisao je i Musolinija, Čerčila, Čemberlena, izveštavao sa lica mesta o atentatu Puniše Račića u Narodnoj skupštini i suđenju Adolfu Ajhmanu. Uvršten je u „Almanah” Američkog bibliografskog društva, među pet stotina najuglednijih ljudi u svetu, objavljen 1995. godine. Za Milojevićevog uredništva u „Novom vremenu” važna redakcijska zaduženja uglavnom su imala lica s istaknutom novinarskom karijerom i bez izrazite ideološke bliskosti sa okupatorom: političku rubriku uređivao je Nikola Kapetanović, domaću hroniku Živojin Vukadinović, privredne teme Dušan Lopandić, a sportske sadržaje Borivoje Bora Kesić.

Posle Milojevićevog povlačenja, uređivanje „Novog vremena” de fakto preuzima dr Miloš Mladenović, prvo kao zamenik glavnog urednika, od 78. do 135. broja, a potom i kao glavni urednik, do 17. marta 1943. godine, kad ga je na ovoj funkciji zamenio Stanislav Krakov.

Za vreme Mladenovićevog uredništva političke teme uređivao je Radenko Tomić, privredne Nikola Aleksić, hroniku Dragan Aleksić, a sportsku rubriku prvo Vojin Đorđević, od 78. do 88. broja lista, a potom ponovo Bora Kesić, dok je za fotografije i ilustracije sve vreme bio zadužen Svetozar Grdijan. Osim njih, urednička zaduženja imali su i Svetozar Dinčić, Nikola Petković, Bogdan Si­ mić, Milan Tokin i Sima Francen. U svojstvu honorarnih saradnika i dopisnika iz unutrašnjosti s „Novim vremenom” sarađivao je veliki broj istaknutih predratnih novinara, a među dopisnicima iz inostranstva bili su angažovani Milan Mikašinović u Berlinu, kao i Ljubomir Maleš, posleratnom istragom identifikovan kao saradnik Gestapoa, u Rimu.

Tokom trajanja okupacije iz štampe je izašlo ukupno 1.066 brojeva „Novog vremena”. List je, na osnovu odluke kolaboracionističke uprave iz avgusta 1941. godine, izlazio šest puta nedeljno, svakim danom osim ponedeljka. Štampan je u velikom novinskom formatu (55h38 cm), u crno­beloj tehnici, s fotografijama i ilustracijama. Tokom prvih meseci okupacije, obim lista bio je osam listova, ali je tokom izlaženja često opadao, u pojedinim slučajevima na svega dva lista, što je sudbina koja je snašla i druge kolaboracionističke listove. „Novo vreme” dostizalo je tiraž od 200.000 primeraka i distribuirano je širom teritorije okupirane Srbije.

Analiza tekstova objavljenih u listu „Novo vreme” upućuje na zaključak da se radilo o ozbiljno organizovanom i sistematski pomaganom javnom glasilu, čiji je osnovni cilj bio da stanovnicima okupirane Srbije prenese servisne informacije, kao i poruke okupatora i kolaboracionističke vlade. Naslovnu stranu i prve stranice lista najčešće su ispunjavale vesti o stanju na evropskim frontovima i značajnim političkim događajima vezanim za nacističku Nemačku. U velikom broju slučajeva, radilo se o prenetim nemačkim agencijskim vestima ili izvodima članaka iz nemačke štampe, poput „Donaucajtunga”. Informacije o stanju na frontovima i političkim prilikama u delovima Evrope koje je okupirala Osovina bile su strogo kontrolisane i često nisu odgovarale faktičkom stanju na terenu. Štaviše, čitajući ove vesti, neupućeni čitalac lako bi mogao doći u zabludu da je nacistička Nemačka beležila trijumf za trijumfom u Drugom svetskom ratu: čak i u slučajevima velikih poraza nemačke vojske i masovnog povlačenja pisalo se o „pružanju žestokog otpora” i „strateškom skraćivanju fronta”.

Okupator i kolaboracionistička uprava nastojali su, posredstvom „Novog vremena”, da kod stanovništva stvore iskrivljenu sliku o razvoju ratnih dešavanja u svetu, ali i o vojnim i političkom događajima u zemlji. Delatnost Saveta komesara i vlade Milana Nedića prikazivana je uvek u afirmativnom tonu, dok su se sve antifašističke aktivnosti nalazile na udaru kritike. Tokom vremena uobličilo se nekoliko standardnih rubrika: prve dve do tri stranice najčešće su prenosile nemačke agencijske vesti, a u rubrici „vojni pregled” ratna situacija analizirala se sa proosovinskog stanovišta. Među redovne rubrike ubra­ jaju se „Privredni život”, u kojoj su analizirane ekonomske prilike u zemlji i svetu i najavljivane privredne mere domaće uprave i okupatora, kao i „Kroz našu zemlju”, koja je predstavljala domaću hroniku.

(Nastaviće se)

Knjigu možete kupiti u knjižarama ili poručiti od izdavača: IK „Filip Višnjić”, Bežanijska 18, Zemun, 011/3750-161, komercijala.filipvisnjic@ ikom.rs

Izvor: POLITIKA, nedjelja 19 jun 2016., str. 26

Vezane vijesti:

Kolaboracionistička štampa: Ubiti sve golubove pismonoše (1)

Kolaboracionistička štampa: Spisak režimskih novinara (2)

Kolaboracionistička štampa: Aprilska šala protiv lažnog pisanja (3)

Kolaboracionistička štampa: Manipulacije informacijama (5)