Izložba „Logor na Beogradskom sajmištu (1941–1944)”

Prva izložba Memorijalnog centra „Staro sajmište” otvorena je danas u Narodnom muzeju Srbije.

Memorijalni centar „Staro sajmište” je nova nacionalna ustanova kulture osnovana pre oko šest meseci. Mada smo tek stali na noge, želeli smo da obeležimo važan datum, a to je 8. decembar 1941, jer su tada počele deportacije prvih zatočenika u logor Sajmište, kaže Krinka Vidaković Petrov, v. d. direktora pomenutog centra, najavljujući današnje otvaranje izložbe „Logor na Beogradskom sajmištu (1941–1944)” u Narodnom muzeju Srbije.

– Prvi zatočenici bili su Jevreji (žene, deca i osoblje Jevrejske bolnice), ali je među njima bilo i romskih žena s decom. Jevrejski zatočenici logora Sajmište pogubljeni su vrlo brzo i već u proleće 1942. nemače nacističke okupacione vlasti u Srbiji mogli su obavestiti centralu u Berlinu da u Srbiji nema više Jevreja. Logor Sajmište jedan je od najranijih primera primene Konačnog rešenja u Evropi, a ističe se i po tome što je baš tu korišćena „dušegupka” tj. pokretna gasna komora, prethodnica mnogo većih i nepokretnih gasnih komora u Aušvicu i drugim logorima – priča Krinka Vidaković i dodaje da su u drugoj fazi logora Sajmište, kada je on postao Prohodni logor, velika većina zatočenika bili Srbi, oni deportovani iz Nezavisne Države Hrvatske, kao i oni iz Srbije.

Prema rečima naše sagovornice, od ukupno oko 40.000 zatočenika u logoru Sajmište, stradalo je oko 17.000, a za razliku od drugih logora na današnjoj teritoriji Srbije (Banjički logor, logor Crveni krst u Nišu, itd.), logor Sajmište, koji se nalazi u samom srcu današnjeg Beograda, ostao je tokom sedam decenija sakriven i zaboravljen ispod debelih slojeva zaborava.

– Cilj Memorijalnog centra je da skine slojeve zaborava i uvede logor Sajmište u kulturu sećanja našeg društva, da bi tu zauzeo mesto koje mu pripada. Ova izložba je jedan od prvih koraka – kaže Krinka Vidaković i naglašava da Memorijalni centar „Staro sajmište” nema sopstveni izložbeni prostor i da će ga imati kada se završe radovi na rekonstrukciji i adaptaciji Centralne kule, koja je počela u julu. Objašnjava da će cela Kula biti izložbeni prostor posvećen logoru Sajmište i da će biti obuhvaćena ne samo logorska istorija, nego i predistorija logora, kao i posleratna istorija Sajmišta, kada su postojeće logorske zgrade pretvorene u umetničke ateljee.

Naglašava, međutim, da je deo te istorije i dugogodišnja degradacija ovog prostora, njegova upotreba i zloupotreba, propadanje, pretvaranje u vrstu „crne rupe”, ali i u verovatno najskuplju građevinsku parcelu današnjeg Beograda. Štaviše, kaže ona, Sajmište je prethodnica Novog Beograda, čija je izgradnja razmatrana još dvadesetih godina pod imenom „Varoš na vodi”.

Posetioci izložbe videće do sada nepoznate fotografije logora, jedan kratak i malo poznat film snimljen neposredno po njegovom oslobođenju, čuće svedočanstva preživelih kojih više nema među nama, videće crteže zatočenika rađene u realnom vremenu, videće neke primere Gestapove kartoteke zatočenika, reprodukcije dokumenata, originalne delove tornja na Kuli itd.

Autor izložbe je dr Milan Koljanin, a koautor Asja Drača Muntean, oboje saradnici Memorijalnog centra „Staro sajmište”. Partneri u dizajnu postavci izložbe su dizajner Izabela Martinov Tomović i Bogdan Španjević sa timom NextGame.

– Namera nam je da iduće godine predstavimo izložbu i u drugim institucijama i gradovima Srbije, a da u okviru međunarodne saradnje Memorijalnog centra „Staro sajmište” organizujemo gostovanje izložbe u inostranstvu – dodaje Krinka Vidaković Petrov.

Izvor: POLITIKA

Vezane vijesti: