Bojanić: Lobograd i Tenja nisu zaboravljeni slučajno… zaborav je obično poslednja faza zločina

Postoje mesta o kojima se malo govori, ne zato što su manje stradala, već zato što je bol koji nose suviše težak za površno sećanje.

Lobograd i Tenja su upravo takva mesta. Bez velikih spomenika, bez školskih lekcija koje im posvećuju dužnu pažnju, ali sa hiljadama nedužnih života ugrađenih u zemlju i tišinu.

Logor Lobograd, osnovan 1941. godine u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj, bio je logor za žene i decu, uglavnom Srpkinje i Jevrejke.

Ta činjenica sama po sebi ruši svaki pokušaj relativizacije ustaških zločina. Lobograd nije bio „radni logor“, niti „privremeno sabirno mesto“, već prostor sistematskog uništavanja kroz glad, bolesti, poniženje i namerno zapostavljanje.

Istorijski izvori, uključujući svedočenja preživelih, dokumentaciju Komisije za utvrđivanje zločina okupatora, kao i radove istoričara poput Đure Zatezala i Vladimira Dedijera, nedvosmisleno potvrđuju da su deca u Lobogradu umirala bez imena, bez grobova i bez opela.

Mnoga su nasilno odvajana od majki i transportovana u Jasenovac… u smrt.

A Tenja? Tenja nije logor. Tenja je primer kako je zločin u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj bio prisutan u svakodnevici.

U tom srpskom selu kraj Osijeka, ljudi su odvođeni iz svojih kuća, hapšeni, ubijani ili deportovani. Ne kao vojnici, ne kao pobunjenici, već kao Srbi.

Porodice su nestajale preko noći. Imovina je pljačkana, kuće su menjale vlasnike, a trag srpskog postojanja brisan je sistematski i hladno.

O tome svedoče arhivska građa, popisi žrtava, ali i kasniji demografski podaci koji pokazuju drastično smanjenje srpskog stanovništva u tom kraju.

Tenja je primer da genocid nije uvek logor… ponekad je to selo u kojem više nema kome da se zapali sveća.

U Nezavisnoj Državi Hrvatskoj postojala je jasna, državno organizovana politika istrebljenja Srba, Jevreja i Roma.

Lobograd i Tenja nisu izuzetak, već pravilo te politike.

Zaborav ovih mesta nije slučajan.

Zaborav je nastavak zločina drugim sredstvima. Jer narod koji prestane da imenuje svoja stratišta počinje da gubi pravo na istinu.

Zato je naša dužnost da o Lobogradu i Tenji pišemo. Ne radi mržnje. Ne radi osvete. Već radi pamćenja. Radi onih majki koje nisu dočekale da zagrle svoju decu. Radi dece koja nikada nisu naučila da izgovore reč „otadžbina“, ali su u nju ugrađena.

I dok god budemo imali snage da izgovorimo njihova imena, Lobograd i Tenja neće biti samo geografske tačke. Biće opomena. I zavet.

Ova mesta ne traže mržnju, niti osvetu, već istinu i pamćenje. Jer onog trenutka kada prestanemo da govorimo o Lobogradu i Tenji, pristajemo da je zločin bio dozvoljen. A to je poraz koji nijedan narod ne sme da prihvati.

Priredio: Đorđe Bojanić, glavni urednik sajta Srpska istorija

---

Na mestu nekadašnjeg logora Tenja danas se nalazi spomenik pored puta između Osijeka i sela Tenje. Spomenik je mermerni obelisk koji stoji u sredini prostora okruženog niskim mermernim stubovima, koji su nekada imali (ili je trebalo da imaju) metalne ograde između sebe. Do spomenika se dolazi preko malog betonskog mosta sa bankine puta.

Natpis na gornjem delu obeliska napravljen je tokom perioda ujedinjene Jugoslavije 1970-ih i ne pominje Jevreje niti Srbe:

,,Na ovom mestu bio je fašistički logor kroz koji je prošlo na hiljade rodoljuba ovog kraja. Ovaj kamen spomen u znak sjećanja i zahvalnosti palim rodoljubima podigao je narod ovog kraja.”

Godine 2004. prilikom obnove spomenika Jevrejska opština Osijek dodaje natpis:

,,Židovska općina Osijek obnovila je prvotni spomenik povodom dana stradanja i junaštva Jom Ha Shoa na sjećanje židovskim stradalnicima Osijek 27. nisan 5764. 18. travnja 2004.”

Godine 2016. grad Osijek je dodala red o svom učešću u restauraciji spomenika:

,,Obnovio grad Osijek 2016.”

O Srbima ni slova…

Izvor: Fejsbuk stranica USKOK