Prošlo je osam decenija od stradanja naroda Kozare, a isto toliko godina nam je trebalo da javno progovorimo o tim stradanjima na istorijski tačan i utemeljen način. Kroz ovoj Zbornik stručnih i publističkih radova, te ogleda, prikaza, dokumenata, svjedočenja i fotografija, ekipa koja ga realizuje ima želju da te događaje, vezane za ofanzivu na Kozaru, rasvjetli na ispravan način (ne samo kroz partizansku istoriju!), ne samo kroz prizmu ideologije i ciljeva KPJ-ta.
Zbornik predstavlja Kozaru u prvom redu kao dio srpske istorije i velikog stradanja, pogroma epskih razmjera. Stradanja od hrvatskih ustaša sa ciljem zatiranja i genocidnog uništenja našeg naroda , i stradanje od Švaba u smislu odmazde. Srpska nacionalna tragedija u leto 1942. godine usledila je iz više razloga. Istovremeno, treba ukazati i činjenicu da je, na neki način, stavljanje revolucije iznad nacionalnog stradanja, koje je pokrenuto u momentu traganja za odgovorom kako se odnositi prema italijanskoj vojsci kao drugom okupatoru, dovelo do teških posledica od kojih se srpski narod neće oporaviti.
Partizansko – četnički sukob u aprilu 1942. godine oslabio je narodni otpor i jedinstvo ustanika. Partizani su krenuli u nemilosrdan obračun sa četnicima u danima kada su ustaške formacije privodile kraju priprema za konačno umirenje srpskog naroda.
Dva meseca kasnije krenula je združena hrvatsko – nemačka ofanzivu na Kozaru pa je usledilo veliko stradanje naroda.
Ta tragedija nije ni delić onog što je prikazano u jugoslovenskim komunističko – partizanskim filmovima „Kozara“ Veljka Bulajića i „Doktor Mladen“ Mithada Mutavčića. Novo filmsko viđenje Kozare po svemu sudeći nećemo videti iz sijaset razloga. A jedan je raspad komunističke politike „bratstva i jedinstva naših naroda i narodnosti“ u krvavom građanskom ratu 1991–1995. godine o čemu srpska strana još uvek nije snimila svoju verziju sopstvene tragedije.
Ovaj zbornik priređen je i uređen kao nekakav podsetnik na drugačije tumačenje prošlosti sa željom da probudi dublja promišljanja i tumačenja procesa dugih trajanja sa posebnim osvrtom na tragedije kao što je Kozara!
Radove u Zborniku su uradili uvažena imena sa prostora Republike Srpske, BiH i Hrvatske. Autori u Zborniku su: mr A.Miletić, dr N.Dević, dr V.Šumanović, B.Radaković, dr. R.Racanović, dr V.Ćurić, Z.M.Kos.
Recenzenti su: prof. dr Bojan Dimitrijević, a jedan dio je uradio istoričar Predrag Lozo.
Urednici i priređivači sa našom redakcijom su eminentna imena srpske istorije, a među njima je i magistar istorijskih nauka Antun Miletić, viši naučni saradnik iz oblasti vojne istorije.
Format knjige je B 5, obima 256 stranica. Tiraž je 500 primjeraka a svi primjerci će biti besplatni zahvaljujući Republičkom centru za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica RS i poslovnom čovjeku Nebojši Tešanoviću iz Kozarske Dubice.
Ovaj zbornik nismo priredili da se jednima dopadne a da ga drugi optužuju za prepravljanje i krivotvorenje istorije. Želja nam je da ukažemo na određene propuste u metodologiji istraživanja prošlosti i, na posredan način, podržimo mlade istoričare da u svojim radovima na samom početku rada izostave idealizovanje nacionalne tragedije, da u prvi plan postave srpsko – srpske odnose kako bi se shvatili koreni raspolućenosti koju još nismo prevazišli do kraja, čak i posle ratova u raspadu Jugoslavije 1991–1999. godine.
Za Izdavača: Priređivač Zbornika Zoran M.Kos