Stradanje naroda Prnjavorskog kraja (1) Narodni heroj Miloš Vujaković i stradanje Srba u Štrpcima tokom Drugog svjetskog rata (spisak stradalih)

Za vrijeme Drugog svjetskog rata, mjesta Prnjavorskog kotara su znatno manje postradala od drugih krajeva Nezavisne Države Hrvatske, gdje su zločini njemačkog okupatora i nove hrvatske države prerasli u totalni genocid.

Međutim, ratne strahote, zločini i stradanja nisu zaobišli ni teritoriju Prnjavora.

Piše: Bojan Milijašević

Tokom Drugog svjetskog rata na ovom prostoru desilo se nekoliko strašnih masovnih zločina, od kojih su ostali upamćeni pokolji žena i djece u Kremni i Štrpcima, strijeljanja civila u znak odmazde, kao i zatvaranja i deportacije prnjavorskih Srba u hrvatske logore smrti, ali i nacističke logore Trećeg Rajha. Prnjavorčani su ostavili svoje živote po logorima Prnjavora, Dervente, Stare Gradiške, Jasenovca, Banjice pa sve do Narvika na krajnjem sjeveru Norveške. Veliki broj je postradao na kućnim pragovima kao žrtva hrvatskih oružanih formacija, međutim, Prnjavorčani su najviše stradali kao aktivni učesnici Narodnooslobodilačke borbe. Spiskovi stradalih koje ćemo svojevremeno objaviti, plod su dugogodišnjeg rada na sakupljanju podataka o stradanju srpskog i drugih naroda našeg kraja, te nikako nisu konačni. Spiskovi se konstantno dopunjuju novim informacijama i imenima.

Na samom početku ćemo se prisjetiti nekih zaboravljenih događaja iz vremena samog početka rata u našem kraju, kada je i bilo najmasovnije stradanje civilnog stanovništva, krajem 1941. i u prvoj polovini 1942. godine.

U selu Štrpci, kao jednom od istorijskih ustaničkih mjesta, Drugi svjetski rat je prošao bez većih bratoubilačkih sukoba, ali je ostao upamćen po nekoliko vezanih zločina koji su se desili u ataru ovog sela kao i po ukupnom broju stradalog stanovništva tokom rata.

Prisjetićemo se jednog zaboravljenog srpskog ustanika i prvoborca, koji je sa svojom grupom na samom početku rata izazvao nemir i uznemirio hrvatske ustaške vlasti, te dao veliki doprinos u dizanju Srba na ustanak i pružanja otpora novoj hrvatskoj ustaškoj državi. Planina Ljubić je od ljeta 1941. godine važila kao ustanički centar, jer je sa Ljubića i okoline odlazilo mnogo ustanika u manjim grupicama i organizovalo ustaničke jedinice u raznim krajevima Prnjavorskog sreza. Među prnjavorskim ustanicima već u avgustu 1941. godine se pojavio i Miloš Vujaković, rodom iz Banjaluke.

Miloš je do 1937. godine radio kao kovač u Kremni kod Dušana Milankovića, te je, zahvaljujući poslu kojim se bavio, izuzetno dobro poznavao teren i ljude u okolini Prnjavora. Iz tog vremena poznavao je i Spasoja i Trivuna Bojanovića iz Štrbaca, te se prvo povezao sa njima i pridružio im se u ustaničkoj bazi na Ljubiću.

Miloševe prve aktivnosti na podizanju ustanka bile su u rejonu Podljubića i Štrbaca, gdje organizuje sastanke sa manjim ili većim grupama mještana, i gdje je često pominjao ustanike i narodnu vojsku hrabreći i potičući narod na ustanak. Ubrzo je Miloš uspio da sakupi manju grupu ustanika koja je brojala oko 20-tak ljudi. Ta grupa je imala široko područje kretanja: od Štrbaca, pa preko Palačkovaca, Smrtića, Detlaka, Kalenderovaca, Drijena, Cerana, Osinje, pa sve do Brestova. Miloš je važio kao hrabar i neustrašiv ustanik. Na sastanke je išao uglavnom sam, vodeći sa sobom samo jednog naoružanog ustanika koji mu je čuvao stražu. U svim selima kuda je prolazila njegova grupa, okupljao je narod i pozivao na ustanak, a susjedna sela preko rijeke Ukrine su bila sigurnija, upravo zahvaljujući ustanicima koje je predvodio Miloš Vujaković. Pojavom ove ustaničke grupe, hrvatski pritisak na Srbe da se porimokatoliče sa desnu stranu Ukrine, naročito u selu Kalenderovci, je smanjivan. Jednom prilikom, ustanici su se zadesili u školi u Kalenderovcima, kada je Miloš pozvao Savu Dokića i Mirka Nožicu da ih ispita za učitelja Božu Ratkića[1] za koga je sumnjao da je ustaša i špijun u selu. Kada su ova dvojica stigla, Miloš ih je upitao: Kakav vam je ovaj učitelj? Dobar. Nije vam učinio ništa nažao? Nije. Znam ja to, reče Miloš, zato učitelj može mirno da spava. Nakon toga je prestao pritisak na Srbe da se prevjere, a u toj propagandi su bilo naročito aktivni Pero Barbarić, Anđelko Herceg i Pero Miletić.

Česti upadi i aktivnosti Miloševih ustanika na području derventskih sela i česti sukobi sa hrvatskim ustašama i domobranima na tom području, uznemirivali su vlasti NDH, pa 31.oktobra 1941. godine, Veliki župan župe Posavje dostavlja iz Broda izvještaj Ministarstvu unutrašnjih poslova NDH gdje između ostalog navodi: „…da ustaničke grupe upadaju u sela kotara Derventa, da bune i dižu narod na ustanak, te da sakupljaju oružje i municiju po selima: Osinja, Cerani, Pojezna, Drijen i Donji Kalenderovci, da ustanici u ova sela dolaze iz susjednog kotara Prnjavor i da je njihov vođa Miloš Vujaković.“[2]

Jedne prilike u selu Kremni, na Vučijaku, Miloš je okupio zajedno Srbe iz Kremne i Štrbaca i Mađare sa Vučijaka. Sastanak je zakazao u gostionici poznatog ustaše Zvonimira Žnidaršića, koji se sklonio u Prnjavor kod ustaša čuvši da Miloš dolazi na Vučijak. Bilo je to negdje u mjesecu septembru 1941, nekoliko dana prije Miloševog odlaska Mihailu Hartmanu na ciglanu na Vijaci. Miloš je tom prilikom pozvao Mađare sa Vučijaka da se priključe narodnoj ustaničkoj vojsci, pri čemu je rekao: „Šta vi mislite kada iz šume nagrne 10.000 vojnika, Prnjavor će za pet minuta biti slobodan od ustaške gamadi.“

Miloš je i na ovaj sastanak došao samo sa jednim ustanikom koji je čuvao stražu, iako su svi Mađari na Vučijaku odavno već bili naoružani. Niko se nije usudio ništa da pokuša, jer je Miloš svojom pojavom ostavljao tako snažan utisak da niko nije ni pomišljao na neki nesmotren potez. Krajem septembra, Miloš ponovo sa samo jednim ustanikom odlazi na Vijaku na imanje veleposjednika folksdojčera Mihaila Hartmana, pokušavajući spasiti Srbe koji su tih dana uhvaćeni i zatvoreni u prnjavorski logor od strane ustaša. Oni Srbi koji su se toga dana zatekli kao radnici na Hartmanovom imanju, svjedoče kako je gazda Mihail naredio svim radnicima da se okupe jer mu je javljeno da dolazi ‘Miloš Vujaković – vođa narodne vojske’. Miloš se, po sjećanju partizana Đorđa Segića, pojavio u tamnoj uniformi sa redenicima municije preko grudi, a na kapi je nosio ovalnu kokardu sa trobojkom. Za pojasom su mu bile dvije bombe ‘kragujevke’ i ‘pištolj na crvenom gajtanu’.

Prilazeći Mihailu Hartmanu, Miloš mu je rekao: ‘Pogledaj one hrastove u šumi[3], za svakim petim stoji moj vojnik. Ako mi se nešto desi, imanje će ti planuti kao šibica a i ti s njim’.

Miloš je tada zahtijevao od Hartmana da on kao ugledan i uticajan čovjek među Nijemcima interveniše kod ustaša da se puste zatvoreni Srbi iz zatvora. Neke od radnika je gazda Hartman poslao da motre na moguće ustaše patrole iz pravca varoši. Đorđu Segića i Teodora Stojnića je poslao u pravcu Babovca, a nakon 20-tak minuta osmatranja su se njih dvojica vratili, te su sa vijačkog mosta vidjeli kako ustaše opkoljavaju imanje jer im je neko već bio dojavio za Miloša. Miloš je tada već bio umakao kroz gustu šumu na Vijačkom lugu.

Miloš se kretao kuda je želio i kuda bi naumio. U rejonu Štrbaca, njegova grupa se kretala istim terenom kuda su patrolirali i glogovački Nijemci, koji su danom krstarili selom, a noću se povlačili u bazu u Glogovcu.

U Štrpcima je neprijatelj imao skoro sve naoružane lokalne folksdojčere. To nije nimalo strašilo Miloša, već je uprkos tome, 21. oktobra 1941, poslao ultimatum štrbačkim Nijemcima da polože i predaju naoružanje, naglašavajući kakve posljedice može imati bilo kakvo poduzimanje akcije protiv ustanika i srpskog stanovništva. Predstavnici njemačke opštinske vlasti iz Štrbaca su odmah istog dana odgovorili Milošu pismenim putem, odbijajući ultimatum, a o ovom događaju obavijestili su svoju pretpostavljenu komandu u Osijeku i Kotarsku oblast u Prnjavoru. Miloša su u odgovoru Nijemci pozvali da dođe sam u Glogovac i bez oružja, ali on naravno nije nasjeo na ovu ponudu, već je nastojao da svoju ustaničku grupu ojača i znatno naoruža, a potom je planirao da zauzme njemačko uporište u Glogovcu.

Krajem mjeseca oktobra, ustanici sa baze u Ljubiću silaze u selo Štrpce radi prikupljanja novih ustanika i naoružanja. Ustanici se tu okupljaju i dijele u dvije grupe, jedna sa Milošem na čelu, druga sa Trivunom Bojanovićem, te dogovaraju djelovanje na širem terenu.

Miloš prelazi Ukrinu i sa svojom grupom krstari kroz Cerane, Pojeznu, Osinju i Drijen i u naredna dva dana prikupljaju oružje i municiju, i razoružavaju pojedince kojima je ustaška vlast dala oružje. Seoskim knezovima je Miloš tada zabranio da prikupljaju porez vlastima NDH i narediio da sav novac predaju ustanicima. U Miloševoj grupi su se tada nalazili: Boško Gatarić, Žarko Brković, Obrad Dimitrić, Pejo Dujaković, Mirko Duronjić, Obrad Đurđević, Nedeljko Kostrešević, Ratko Milijaš, Milan Nagradić, Veljko Panić, Dušan Panzal, Boro Stanić i Ostoja Tepić.

Iz derventskih sela Miloševa grupa se prebacuje u rejon Palačkovaca i Smrtića, negdje oko 28. oktobra 1941. Miloš na sastanak u Palačkovcima poziva Nedu Aksentića, Iliju Amidžića, Boru Bojanovića, Dragutina Milutinovića i Mirka Malinića. Kad su svi stigli na dogovoreno mjesto, Miloš ih ostavlja i sam odlazi u gostionicu Muje Pandže po cigarete i duvan, iako je znao da tamo ima uvijek naoružanih žandara i ustaša. Ušao je u gostionicu, uzeo i platio robu i udaljio se dok su  ustaške pristalice ostali zatečeni i zaprepašteni, i niko ni riječ nije progovorio. Kad se vratio iz gostionice, podijelio je duvan saborcima i krenuo sa grupom u prikupljanje oružja i vojne opreme od proustaški nastrojenih pojedinaca. Ove aktivnosti na oduzimanju oružja su zabilježene i u zapovjedništvu 3. Oružničke pukovnije. Oduzimajući oružje i opremu od ustaških pristalica, došli su i do kuće Mate Skoke, ustaškog tabornika od koga je Miloš oduzeo karabin i dvocijevku. Kada ga je ustaša Skoko upitao da li može znati kome predaje oružje, Miloš mu je odgovorio: „Milošu Vujakoviću – vođi narodne vojske i dodao:„Idi Mato, mirno spavaj.“

Dana 30.oktobra 1941. je Miloševa grupa krenula u Kalenderovce gdje Miloš poziva narod na prikupljanje oružja i na ustanak, a nešto kasnije se grupa sukobljava sa ustaškom patrolom kojoj je dojavljeno o ovim ustaničkim aktivnostima. Miloševa grupa je 1. novembra ponovo u Smrtićima gdje dolazi do borbe sa ustašama, nakon čega se povlače ka Tromeđi i usput zarobljavaju dvojicu ustaša. Tu veče je Miloševa grupa ustanika porušila i telefonske bandere i drveni most na Jadovici. Došlo je zatim do ponovnog sukoba sa ustašama i domobranima te večeri,  a Miloš je lakše ranjen u uvo. Ustanici se tada povlače u Drijen i Detlak, a u Detlaku se nanovo sukobljavaju sa ustašama. U Kalenderovcima dolazi do borbi sa ustašama i domobranima nešto kasnije, 4. novembra. Izmučeni ovim borbama, ustanici prelaze u Štrpce i rejon Kainović mlina, gdje su i zanoćili kod Vaskrsije Milijaša.

Izrod i izdajnik kakvih je malo bilo među Srbima na našim prostorima, Boško Čavić[4], odlazi isto veče Nijemcima u Glogovac i obavještava njemačku komandu o ustanicima Miloša Vujakovića i lokaciji gdje se nalaze. Nijemci isto veče hitno organizuju akciju i zaposjedaju most na rijeci Ukrini nabujaloj od danonoćnih kiša i polako opkoljavaju objekte u kojima su ustanici zanoćili. U akciji je učestvovalo nekoliko stotina njemačkih vojnika i folksdojčera.

U samo jutro 5. novembra 1941.godine, njemačka vojska otpočinje napad i počinje da steže obruč oko ustanika i da pucaju po okolnim kućama. Prvim pucnjima je odgovorio Miloš iz kuće Vaskrsije Milijaša. U iznenadnom susretu sa njemačkim vojnikom ispalili su oba po tri metka jedan na drugoga ali niko nije bio pogođen.

Vlado Brković o tim događajima svjedoči: …Vidimo, Nijemac bježi od kuće, a Miloš, gologlav, u vojničkoj uniformi iskače na drugu stranu, držeći pušku za ojačani dio, i polako prolazi kroz grupu Švaba iz Glogovca. Zbog sličnosti Miloševe uniforme sa njihovom jer su i oni nosili staru jugoslovensku uniformu, nijedan nije na njega obratio pažnju. Miloš je ušao u mlin, stao uz prozorčić i počeo da tuče. Nijemci su tada usredsredili vatru na mlin iz sveg oružja. Miloš uzvraća puščanom paljbom i ponekom bombom. Polazi mu za rukom da ubije njemačkog vojnika, folksdojčera Hansa Vana, sinovca Hajnriha Vana, predsjednika Opštine Glogovac. Borio se do zadnjeg metka a zatim se ranjen bacio u talase rijeke Ukrine u namjeri da prepliva rijeku. Ali talasi su bili jači od ranjenog Miloša. Njemački vojnici su ga mrtvog izvukli iz vode i bacili pred kuću Nede Kainovića….“[5]

U tom okršaju sa Nijemcima, zajedno sa Milošem je poginuo i Ostoja Tepić iz Cerana. Stevan Milutinović[6] i Boško Gatarić su preplivali Ukrinu sa oružjem u rukama i spasili se. Nedeljko Kostrešević se takođe spasio sakrivši se u hrpu kukuruza, ali je sutradan nabasao na kuću izdajnika Boška Čavića i zamolio domaćina da mu pokaže put ka Ljubiću i ustanicima, jer Nedeljko nije poznavao teren Štrbaca pošto je bio rodom iz Šnjegotine. Boško ga je zarobio i predao Nijemcima u Glogovcu. Nedeljko je nešto kasnije uspio da se spase, jer je pobjegao Nijemcima na Ljubiću prilikom akcije čišćenja terena, odnosno prilikom bitke na Čelinjaku kada su ga Nijemci poveli kao taoca da im pokazuje teren. Ratko Milivojac[7] se probio iz obruča i sakrio kod svoje kuće. Vladimir Bojanović[8] je ostao ranjen pod jednom magazom i Nijemci ga nisu našli. Žarko Brković[9] se preobukao u žensku odjeću i sakrio u kući među ženama. Obrad Dimitrić-Pribinjac iz Cerana je uhvaćen živ kao i Dragutin Vejić, Pejo Dujaković i Ratko Milijaš, koje su uhvatili tokom dana. Oni su otjerani prema Glogovcu sa još nekoliko drugih taoca i tamo zatvoreni.

Po završetku borbe kod Kainović mlina i likvidacije ustaničke grupe pod komandom Miloša Vujakovića, Nijemci u znak odmazde dotjeruju mještane iz porodica Kainovića, Milijaša i Brkovića gdje izdvajaju deset muškaraca koje su postrojili pored kuće Nedeljka Kainovića, te strijeljali u znak odmazde za poginulog folksdojčera Hansa Vana.

To su bili: Dušan, Mirko, Petar i Vlado Brković, zatim Nedeljko Nedo Kainović, Mirko, Radomir i Vaskrsija Milijaš, Stjepan Tomić i Mikan Čavić[10].

Jedan od tih deset strijeljanih Srba je preživio dvaput strijeljanje, a to je bio Vlado Brković[11]koji o samom događaju između ostalog svjedoči:

„… Borba je počela jenjavati. Nijemci i domaće Švabe su kupili ljude iz kuća i dovodili ih na obalu Ukrine kod Kainović mlina. Kraj mrtvog Miloševog tijela stajalo je nas 26 muškaraca. Jedan njemački oficir dobacio nam je na čistom srpskom jeziku: -Eto vam vaš vođa!

Dalje od nas uz ogradu Kainovića ležao je mrtav Hans Van. Njegov stric Hajnrih, plačući povika: Petar Brković! -Ja! Odgovori moj otac. Dođi ovamo.Kad otac izađe između nas dvadeset šestorice, Van podiže karabin da ga ubije vičući: Ima da pogineš za moja Hans!

Njemački oficir tad priskoči i odgurnu ga. Odmah zatim njih dvojica krenuše u kuću Kainovića. Ubrzo, jedva da je prošlo dvadesetak minuta, izađoše iz kuće i stadoše pred nas. Njemački oficir je držao u ruci komadić papira, iščupan iz notesa, i počeo da proziva: Petar Brković, Vlado Brković, Dušan Brković, Vaskrsija Milijaš, Mirko Brković, Nedo Kainović, Radomir Milijaš, Mirko Milijaš, Mikan Čavić, Stjepan Tomić.

Prozvao je nas deset i naredio da izađemo ulijevo od grupe. Kad smo izašli rasporediše nas na rastojanju od dva tri metra jednog od drugog, na samoj obali rijeke. Tada je njemački oficir na njemačkom jeziku rekao nešto vojnicima i oni su počeli da se guraju i otimaju ko će da izađe pred liniju na kojoj smo mi stajali. Trebalo je da izađe deset dželata, a njih je izašlo četrnaest. Odbacio je četvoricu a zatim stao između nas i vojnika. Pogledao je ulijevo gdje je stajala grupa od šesnaest ljudi i opet na našem jeziku povika:- Vas šesnaest u Glogovac!

Tada se obrati nama i na našem jeziku nam izreče smrtnu kaznu rekavši:

„Šta vi Srbi mislite! Bando komunistička! Mislite da se sa deset zarđalih pušaka borite protiv njemačke sile. Vi ste u ovoj borbi ubili jednog njemačkog vojnika, jednog našeg heroja, koga će čitava Njemačka da žali. Za ovakav slučaj mi smo na drugim mjestima strijeljali stotinu Srba, a ovdje ćemo strijeljati vas deset, za koje smatramo da ste najkrivlji za ustanak. Na licu mjesta vam izričem smrtnu kaznu strijeljanjem. Jeste li razumjeli!“

Ćutali smo.

„Ruke u vis! Iznad glava!“ – povikao je oficir. Pretresite ih! – opet se obrati vojnicima na našem jeziku, da bismo i mi razumjeli šta želi.

Vojnici priđoše i dok smo držali ruke nagore, povadiše nam sve iz džepova. Bile su to sitne stvari: duhanske kutije, šibice, ključevi i čakije. Kad nam to pokupiše, moj stric Dušan poče pomagajisati i moliti. Služio je austrijsku vojsku i poznavao njihove činove. Koliko se sjećam, počeo je ovako: Gospodine vakmajstore, ja nisam ništa kriv. Sinoć sam stigao iz Lupljanice i snašlo me ovo zlo. Pustite me nisam ništa kriv. Oficir ga pogleda i povika: Ćuti, đubre srpsko!

Dušan i danje kuka i moli, a oficir izvadi pištolj marke Valter i priđe mu. Prisloni cijev na grudi i okide. Pištolj ne opali ali se začu udar igle. Oficir povuče pištolj, okrenu ga desno lijevo i stavi u futrolu. Zatim se okrenu i čvrstim vojničkim korakom izađe na lijevo krilo. Ponovo nam naredi na našem jeziku da se okrenemo prema rijeci kako bi nas tukli u zatiljak. Pet ih se okrenu a nas pet ostadosmo kako smo stajali. Švabu to naljuti i on komandova: Po jedan pali!

Vojnici na dva metra od nas, podigoše puške i počeše vaditi metke sa žutim mesinganim čahurama. Izvadiše prvi, drugi,treći…staviše ih u džepove, a iz fišeklija povadiše okvire sa po pet metaka čije su čahure bile crne boje. Gledam u svog dželata. Ne znam ni da se bojim. On se smješka i polako stavlja metke u pušku. Pomislih šta im sada trebaju ovakvi meci kad su nas mogli pobiti i onakvim mecima koji su već bili u pušci. Htjeli su da nas muče, da nas postepeno ubijaju i u tome su uživali. Gledali smo otvore puščanih cijevi. Učinila mi se cijev tada daleko veća nego što jest. Gledao sam cijevi svjestan da će kroz njih proći zrno i oduzeti nam mlade živote. Gledao sam metke koji će biti ispaljeni. Planu prva puška.

Mirko Milijaš tresnu o zemlju kao da su ga bacili sa pet metara visine. Mrtvo tijelo skotrlja se u vodu. Na redu je bi njegov brat Radomir, a do Radomira moj otac Petar. Koraknuh nogom naprijed da još jednom vidim oca. On stoji nepomičan kao stijena. Mirko umire a mi stojimo. Njemački vojnici uživaju i natenane ubijaju. Radomirov dželat mrdnu puškom. Trzaj kundaka ga pomjeri, a Radomir pade na leđa raširenih ruku. Sad je red na oca. Pokušavam da ga zovnem, ali grlo ne može. Nešto me steglo u grlu, kao da je u njega ugurana cijela jabuka. Otac stoji i gleda pravo u šljem svoga ubice, niz koji je tekla voda jesenske kiše, koja je neprestano sipila i slijevala se na njegove ramenice. Švabo pomjera cijev i muči oca, a on gleda, glavu nikud ne pomiče…ne okreće se. Mirno gleda smrti u oči. Puška planu. Dušmanski ga metak udari tačno ispod nosa i odbi mu lobanju. Ni javio se nije…

Ja sam deveti na redu a tek su tri ubijena. Još petorica ispred mene. Sekunde su vječnost, tako mi se bar činilo. Grunu puška, jedna, druga. Sad je red na mog ujaka Mirka. Stoji mirno i gleda u svog dželata i najednom povika: Pucajte majku vam vašu. Možete nas nekoliko pobiti ali sve nikad nećete. Mi se vas gadovi, ne plašimo i vaše neće biti… Okrenuo se i još nije uspio da iskorači, leđima je bio okrenut dželatu, puška planu i metak ga udari u kičmu, izvalivši mu stomak i crijeva. Zatetura, pade i jauknu: Ooooo, majko moja. Još stojimo ja i Nedo Kainović. Nedo viče koliko ga grlo može da služi: Gospodine Van, gospodine Van… Vana nigdje nema. Dok Nedo viče jedan od njemačkih vojnika ga tuče vrhom cijevi puškomitraljeza. To Nedo i ne osjeća, on vidi ono što je gore, vidi dželata s uperenom puškom. Samo čeka dok ubiju mene i on je na redu. Dok Nedo viče ja pogledah u svog dželata i mrdnu glavom. Planu puška i ja se instiktivno bacih na zemlju, licem okrenutim ka zemlji.

Gledajući kako ljudi koji su ubijeni umiru, trznuo sam jednom ili dvaput nogom i ućutao se. Na desno uho nisam ništa čuo. Bubnjić mi je bio teško oštećen od pucnja iz neposredne blizine. Još čujem Nedu kako viče, kao da su njega najduže zadržali. Pucanj prekide njegovo vikanje. Čuh kako se skotrlja u rijeku, u usta žlijeba kroz koji je tekla voda i okretala veliki točak mlina. Opališe još nekoliko metaka u njega i njegov se leš zaglavi u žlijebu i zaustavi vodu. Veliki točak mlina stade. Osjećam miris rakije. Natakaju svoje čuturice u magazi Neđe Kainovića. Lupaju po radnji. Pljačkaju. Očekujem kad će otići. Progoni me zla slutnja da se ne vrate i počnu ponovo pucati u svoje žrtve da bi bili sigurni u svoj zločinački čin. Ta se moja slutnja ostvari. Pored nas prođe vojnik. Zapuca pištolj. Čujem kako korača i zastaje. Pucnji odjekuju. Ućutao sam se i razmišljam: ostadoh živ prvi put, ali sad neću. Opali u Mirka i čujem kako prilazi meni. Zaustavi se niže mojih nogu i pucanj odjeknu. Blato koje zrno izbaci, zalijepi mi uho. Više ne čujem ništa. Očima sam još uvijek okrenut zemlji. Otvorih oči kao da želim da provjerim jesam li živ. Pa živ sam kad znam da mislim. Ne dišem na usta. Uvlačim vazduh neprimjetno kroz nos. Ponovo zaškljocaše fotoaparati. Fotografišu svoje žrtve. To su činili i prije našeg strijeljanja, kad smo držali ruke podignute iznad glava. Šta im to treba? Hoće da pokažu kako su pobili pobunjenike sa njihovim komandantom na čelu. Odoše! Ja i dalje ležim nepomičan i razmišljam: zar ostadoh živ od dva strijeljanja?[12]

Odmah nakon ovog događaja kod Kainović Mlina, ustaše i štrbački Nijemci počinju ponovo da hapse Srbe po selu. Tog novembra 1941. iz Štrbaca i drugih prnjavorskih sela su odvedeni u zatvor mnogi Srbi. Mirko Malinić, Boro Bojanović, Dragutin Milutinović, Dragutin Vejić, Dujaković Pejo kao i mnogi Štrbačani su zarobljeni i zatvoreni. Nijemci su jednom drugom prilikom pokupili preko pedeset Srba iz Štrbaca i zatvorili ih u Glogovcu. Bili su predvođeni glogovačkim folksdojčerom Hajnrihom Vanom, a najveći teror i premlaćivanja dojučerašnjih dobrih komšija Srba su vršili Hajnrih Faul i Gustav Šrant. Neke Srbe su puštali kućama, a neke dodatno hapsili. Pušteni su kasnije Vojko Vranješević i Milanko Dudić. Hranu su zatvorenicima donosili Đurađ, Đorđo, Mirko i Ljubo Gatarić koji su pušteni iz pritvora pod uslovom da ostanu kod kuće kao taoci i pod prijetnjom da ako se bilo šta desi biće uhapšeni. Dana 8.novembra 1941, u školu u Glogovcu je dotjerano još nekoliko Srba, među kojima i Đurađ Lepir. Uveče te zarobljene Srbe tjeraju niz brdo na cestu prema Derventi i kod Knešovog imanja im pridružuju Stanka Vasića i još nekoliko Srba iz sela Kremna. Tu veče je šezdeset Srba prebačeno kamionima u Derventu u zloglasnu tvornicu štapova poznatiju kao „Štapara“. Predani su derventskim ustašama koje su odmah počele sa zlostavljanjem i premlaćivanjem. Đurađu Lepiru su odbili jedno uho i cijelo lice unakazili. Simo Jovičić o događajima u Štapari svjedoči:

“…Jedne prilike je izdvojeno 15 Srba iz naše grupe, Bobar iz Palačkovaca, Rade Brković, Obrad Dimitrić-Pribinjac iz Cerana, Pavle i Pejo Dujaković, Ninko Kovačević, Pero Kovačević, Đurađ Lepir, Rajko Milijaš, Vid Milivojac, Jovo Stanić, Uroš Stanić, Jovo Trivičević, Stanko Vasić, Dragutin Vejić i još jedan čovjek iz Kremne. Oni se nikada nisu vratili svojim kućama. Negdje su ih poubijali…“[13]

Neki Srbi su pušteni iz Derventskog zatvora da bi potom bili ponovo hapšeni, osuđivani na smrt i ubijani u Prnjavorskom logoru ili slani u Jasenovac. Dosta ljudi je otjerano i predano ustašama da bi bili mučeni u derventskoj Štapari, odakle je većina završila na jasenovačkim stratištima. Neki od ovih zarobljenih su pušteni kućama nakon čega su ponovo uhvaćeni i ubijeni u Prnjavoru kao što su Boro Bojanović, Dragutin Milutinović, Ljubo Milijaš i drugi.  Tokom novembra 1941.godine, Nijemci i hrvatske ustaše su otjerale u derventsku Štaparu još dvanaest Srba iz Štrbaca koji su tamo mučeni i likvidirani po nekim informacijama vjerovatno u Jasenovcu.  Ubijeni su: Stanko Vasić, Dragutin Vejić, Pavao Dujaković, Pejo Dujaković, Ninko Kovačević, Pero Kovačević, Đurađ Lepir, Vid Milivojac, Rajko Milijaš, Jovo Stanić, Uroš Stanić, Jovo Trivičević.

U decembru su štrbački Nijemci ubili još četvoricu Srba u potoku u Glogovcu. Ubijeni su: Dušan Čavić, Nedo Čavić, Mirko Stanić i Teodor Milivojac. Zadnjih dana decembra 1941, odvedeni su i ubijeni, a porodice nikada nisu saznale gdje i kako, još tri Štrbačana: Rade D. Brković, Stanko Milijaš i njegov sin Vojislav. Zanimljivo je napomenuti da su skoro svi nastradali Srbi tokom novembra i decembra 1941, imali njive i imanja u susjedstvu njemačkih kolonista, pa je i to vjerovatno bio jedan od razloga njihovog stradanja.

Tokom iznenadnih upada hrvatskih ustaša i Nijemaca u Kremnu i Štrpce 1941. i 1942.godine, ne računajući pokolje izvršene u jednom danu a koji su opisani posebno, pobijeni su još: Budak Stevan, Duronjić Rajko, Domuz Janko, Domuz Rosa, Domuz Velimir, Gajić Petar, Ignjatić Petar, Ilić Ostoja, Kršić Kosta, Kršić Milan, Kršić Dušan, Keser Dušan, Mijatović Vasilija, Marković Dušan, Novarlić Marica, Ostojić Gligo, Prelić Ignjo, Stanić Gajo, Šarčević Spasoja, Šarčević Simenun, Tatarević Svetozar, Tatarević Živko, Tatarević Smilja, Tatarević Đurađ, Vasić Stanko, Zabolotni Jakov, Živković Milan. Pobijeni su još iz Štrbaca a vode se kao nestali i Musić Đorđo, Čavić Slavko, Gatarić Mitar i Jovičić Blagoje – Šiška.

Uzgred ćemo napomenuti da je u selu Štrpci tokom 1941-1945 poginulo preko 100 partizanskih od ukupno 435 boraca, i 23 od ukupno 35 četnika, poginulih u ratu ili odmah po završetku, a oko 30 Srba je provelo u zarobljeništvu u Njemačkoj po četiri godine. U spisak koji nije definitivne prirode su uneseni svi Srbi i nekoliko žrtava iz reda ostalih naroda, koji su bili na strani antifašista ili neutralni.

Spisak žrtava rata sela Štrpci 1941-1945[14]

Babić (Veljko) Dragica, rođena 1918. Srpkinja, ubijena 1943. u direktnom teroru

Babić (Veljko) Milenko, rođen 1937. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u direktnom teroru

Bajić Nedo, ubijen od strane ustaša u Vijačkom lugu, 1942.

Bašić (Jovo) Stanko, rođen 1913. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Prnjavor

Bijelić (Lekso) Dušan, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Bijelić (Teodora) Milivoje, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Bojanović (Nikola) Boško, rođen 1923. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Štrpci

Bojanović (Nikola) Petar, rođen 1925. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Prnjavor     Bojanović Vladimir, rođen 1922, poginuo u NOBu 1942.

Bojanović Trivun, rođen 1908, poginuo u NOBu 1942.

Božić (Vida) Vid-Vićo, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Božić Rajko, rođen 1925, poginuo u NOBu 1944.

Bobar (Dujak) Ostoja, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Brković (Blagoje) Mirko, rođen 1910. Srbin, strijeljan, ubijen od Nijemaca 1941. kod Kainović mlina, Štrpci

Brković (Dušan) Rade, rođen 1924. Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru Stara Gradiška/Jasenovac

Brković (Simeun) Petar, rođen 1893. Srbin, strijeljan, ubijen od Nijemaca 1941. kod Kainović mlina, Štrpci

Brković Petar, Srbin, ubijen od strane ustaša u Vijačkom lugu, 1942.

Brković Rajko, Srbin, ubijen od strane ustaša u Vijačkom lugu, 1942.

Brković (Todor) Dušan, rođen 1898. Srbin, strijeljan, ubijen od Nijemaca 1941. kod Kainović mlina, Štrpci

Brković (Petar) Žarko, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Brković C. Nedeljko, rođen 1925, poginuo u NOBu 1943.

Brković P. Savo, ubijen od strane ustaša na nepoznatoj lokaciji

Bišćanin Mihal, rođen 1925, ubijen od četnika 1943. u direktnom teroru, Štrpci

Bjegojević (Jovo) Ljubo, rođen 1920. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Kulaši

Bjegojević (Risto) Đurađ, rođen 1911. Srbin, ubijen od ustaša 1942. u NOBu, Tuzla

Bjegojević (Risto) Vladimir, rođen 1913. Srbin, ubijen od strane ustaša u Vijačkom lugu, 1942.

Burić (Filip) Veljko, rođen 1914. Srbin, ubijen od ustaša 1945. u NOBu, Doboj

Burić Spasenija, Srpkinja, ubijena od strane Čerkeza

Vasić Stanko, Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru StaraGradiška/Jasenovac

Vasić (Stanko) Velibor, rođen 1925. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Crna Gora

Vasić (Teodor) Ranko, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Vasić P. Savo, rođen 1910, poginuo u NOBu 1944.

Vejić (Mihajlo) Dragutin, rođen 1914. Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru Stara Gradiška/Jasenovac

Vlajić (Blagoje) Branko, rođen 1928. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Sutjeska

Volaš (Vid) Ljubo, rođen 1920. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Sutjeska

Vranješević Vojko, Srbin, ubijen od strane ustaša u Vijačkom lugu, 1942.

Vrhovac R. Božo, rođen 1921, poginuo u NOBu 1943.

Vrhovac (Jovan) Živko, rođen 1924. Srbin, ubijen od ustaša 1945. u NOBu, Žepče

Vrhovac D. Petar, rođen 1925, poginuo u NOBu 1944.

Vrhovac (Vaskrsije) Nedeljko, rođen 1914. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Sutjeska

Vujaković Miloš, rođen u Banjoj Luci, ubijen u borbi kod Kainović mlina 5.11.1941. Tu je i sahranjen.

Vukajlović (Ignjatin) Slavko, rođen 1908. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Šiprage

Gatarić (Đorđe) Branko, rođen 1915. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Popovići

Gatarić (Kosta) Branko, rođen 1909. Srbin, ubijen od ustaša 1945. u NOBu, Žepče

Gatarić (Svetozar) Milutin, rođen 1907. Srbin, ubijen od ustaša 1944. u NOBu, Banja Luka

Gatarić Mitar, ubijen od strane ustaša na nepoznatoj lokaciji

Gatarić N. Stanko, rođen 1922, poginuo u NOBu 1943.

Gašić (Gligo) Savka, rođena 1921. Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Gašić (Nedo) Marica, rođena 1941. Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Davidović (Davida) Tomo, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Dević (Ilija) Milan, rođen 1922. Srbin, ubijen od ustaša 1944. u NOBu, Prnjavor

Dević (Ilija) Rajko, rođen 1913. Srbin, ubijen od ustaša 1944. u NOBu, Banja Luka

Dević (Ostoja) Mihajlo, rođen 1909. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Banja Luka

Domuz (Kosta) Vladimir, rođen 1931. Srbin, ubijen od ustaša 1944. nepoznato, Odžak

Domuz (Nikola) Živko, rođen 1922. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Kotor Varoš

Daradan (Risto) Milivoje, rođen 1918. Srbin, ubijen od ustaša 1941. u NOBu

Daradan (Risto) Radivoje, rođen 1927. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu

Daradan (Simeun) Spasenija, rođen 1926. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Kotor Varoš

Daradan (Vasilije) Stanko, rođen 1925. Srbin, poginuo 1943. u NOBu, Sutjeska

Duronjić Rajko, Srbin, ubijen od strane Čerkeza

Đekić (Dujak) Branko, rođen 1920. Srbin, poginuo 1942. u NOBu, Sutjeska

Đekić (Dujak) Stanko, rođen 1924. Srbin, ubijen od četnika 1944. u NOBu, Šiprage

Dujaković (Jevta) Đuka, rođena 1909. Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Dujaković (Miko) Stana, rođena 1921. Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Dujaković (Miloš) Joka, rođena 1887. Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Dujaković (Momir) Uglješa, rođen 1941, tri mjeseca, Srbin, ubijen od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Dujaković (Stevo) Boro, rođen 1928. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Sutjeska

Dujaković (Trivun) Pavle, rođen 1905. Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru Stara Gradiška/Jasenovac

Dujaković (Trivun) Pejo, rođen 1901. Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru Stara Gradiška/Jasenovac

Dujaković (Trivun) Simeun, Srbin, ubijen od ustaša 1942. u direktnom teroru, zaklan u potoku Glogovac, Štrpci

Dujaković (Vid) Grozdana, rođena 1935. Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Dujaković (Vid) Ljubica, rođena 1941, 3 mjeseca, Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju, Štrpci

Dujaković (Vid) Vida, rođena 1941, 11 mjeseci, Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Dujaković Bosiljka, rođena 1924, Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Dimitrić Obrad – Pribinjac, iz sela Cerani, Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru Stara Gradiška/Jasenovac

Đuraš (Marko) Ljubomir, rođen 1929. Srbin, poginuo 1943. u NORu, Sutjeska

Žunić Milan, rodom iz Kremne, Srbin, ubijen od ustaša 1942. u direktnom teroru, zaklan u potoku Glogovac, Štrpci

Zec (Marko) Petar, rođen 1920. Srbin, ubijen od ustaša 1944. u NOBu, Teslić

Zec (Risto) Stojko, rođen 1906. Srbin, ubijen od četnika 1944. U direktnom teroru, Čavka

Ilišković (Jevrosim) Gavro, rođen 1882. Srbin, ubijen od ustaša 1942. u direktnom teroru, zaklan u potoku Glogovac, Štrpci

Ilišković Milja, rođena 1883. Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Ilišković (Panto) Vidosava, rođena 1914. Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Ilišković (Stanko) Marica, rođena 1937. Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Ilišković (Stanko) Nada, rođena 1940. Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Ilišković (Stanko) Zdravko, rođen 1936. Srbin, ubijen od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Jakubec (Jozef) Veronka, rođena 1914, Čehinja, ubijena od ustanika 1941. zbog veličanja ustaške NDH i klicanja propasti Jugoslavije, nepoznata lokacija

Jovičić (Trivuna) Rajko, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Jovičić Blagoje – Šiška, ubijen na nepoznatoj lokaciji

Jusupović (Lazo) Spasoje, rođen 1915. Srbin, poginuo 1944. U NOBu, Goražde

Jusupović (Tomo) Veljko, rođen 1925. Srbin, poginuo 1944. U NOBu, Sremska Mitrovica

Kainović Đurđija, rođena 1882. Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Kainović (Antonije) Nedeljko-Nedo, rođen 1910. Srbin, strijeljan, ubijen od Nijemaca 1941. kod Kainović mlina, Štrpci

Kainović (Milana) Simeun, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Keser (Vasilije) Boro, rođen 1922. Srbin, ubijen od ustaša 1944. u NOBu, Žepče
Keser V. Petar, rođen 1921, poginuo u NOBu 1944.

Keser Dragić, Srbin, solunski dobrovoljac, ubijen od strane stranih četnika

Konjović (Stojan) Branko, rođen 1911. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Drvar

Kovačević (Ilija) Mihajlo, rođen 1922. Srbin, poginuo 1943. u NOBu, Sutjeska

Kovačević (Jovan) Pero, rođen 1910. Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru Stara Gradiška/Jasenovac

Kovačević (Spasoje) Milan, rođen 1920. Srbin, ubijen od ustaša 1944. u NOBu, Doboj

Kovačević (Spasoje) Ninko, rođen 1904. Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru Stara Gradiška/Jasenovac

Kovalj (Iljko) Nikola, rođen 1916. ostalo, ubijen od četnika 1944. u direktnom teroru, Štrpci

Kovalj (Iljo) Vasilj, rođen 1911. ostalo, ubijen od četnika 1943. U direktnom teroru, Štrpci

Kovjanić (Milić) Dragutin, rođen 1921. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Ilidža

Kovjanić (Milić) Lazar, rođen 1925. Srbin, ubijen od ustaša 1945. u NOBu, Odžak

Kovjanić (Risto) Nedeljko, rođen 1921. Srbin, poginuo 1943. U NOBu, Crna Gora

Kondić (Mile) Miloš, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Lepir (Đurađ) Novak, rođen 1926. Srbin, ubijen od ustaša 1944. u NOBu, Prnjavor

Lepir (Stanko) Stjepan, rođen 1923. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Srbac

Lepir (Đurađ) Đorđo, rođen 1917, Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru Stara Gradiška/Jasenovac

Malić Branko, Srbin, ubijen od strane četnika

Marinković (Lazara) Petar, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Marinković (Milo) Boro, rođen 1923. Srbin, poginuo 1943. u NOBu, Sutjeska

Marinković M. Božo, rođen 1923, poginuo u NOBu 1943.

Milijaš (Antonije) Nedeljko, rođen 1922. Srbin, ubijen od ustaša 1945. u NOBu, Posavina

Musić (Jelisije) Savo, rođen 1903. Srbin, ubijen od četnika 1945. u NOBu, Prnjavor

Musić (Save) Đorđo, ubijen na nepoznatoj lokaciji

Maletić (Leksija) Mileva, rođena 1921. Srpkinja, ubijena od ustaša 1942. u masovnom pokolju žena i djece, Štrpci

Milić (Risto) Žarko, rođen 1921. Srbin, ubijen od ustaša 1942. u logoru Jasenovac

Milić (Risto) Žarko, rođen 1925. Srbin, ubijen od ustaša 1942. u logoru Jasenovac

Milijaš (Antonije) Nedeljko, rođen 1899. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, Štrpci

Milijaš (Nn) Rajko, rođen 1923. Srbin, ubijen od ustaša 1941. u zatvoru, Derventa

Milijaš (Stanilo) Radomir, rođen 1921. Srbin, strijeljan, ubijen od Nijemaca 1941. kod Kainović mlina, Štrpci

Milijaš (Stanko) Mirko, rođen 1919. Srbin, strijeljan, ubijen od Nijemaca 1941. kod Kainović mlina, Štrpci

Milijaš (Stanko) Vojislav, rođen 1925. Srbin, poginuo 1942. u NOBu, Uzlomac

Milijaš (Trivun) Vaskrsije, rođen 1910. Srbin, strijeljan, ubijen od Nijemaca 1941. kod Kainović mlina, Štrpci

Milijaš (Vaskrsije) Rajko, rođen 1924. Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru Stara Gradiška/Jasenovac

Milijaš (Stanka) Vojislav, četnik, ubijen od partizana u Jošavci

Milivojac (Blagoje) Vid, rođen 1895. Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru Stara Gradiška/Jasenovac

Milivojac (Petar) Teodor, rođen 1910. Srbin, ubijen od ustaša 1942. u direktnom teroru, Glogovac

Milivojac (Vid) Žarko, rođen 1924. Srbin, ubijen od ustaša 1944. u NOBu, Šiprage

Milivojac (Vid) Ratko, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Milovojac (Nede) Nikola, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Milutin (Kosta) Vojin, rođen 1924. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Kotor Varoš

Palikuća (Lazo) Branko, rođen 1921. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, Odžak

Petrušić Ilinka, rođen 1924, poginuo u NOBu 1943.

Popadić (Isajlo) Slobodan, rođen 1919. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Teslić

Popić (Lekse) Boro, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Preradović (Tedo) Ljubo, rođen 1912. Srbin, ubijen od četnika 1944. u NOBu, Derventa

Prodanović (Vaskrsije) Rajko, rođen 1916. Srbin, poginuo 1945. u NOBu, Igman

Prodanović (Marko) Boško, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Prodanović Vaskrsije, osuđen kao jatak četnika bez suda, strijeljan pred narodom 1947.

Radulović (Aleksa) Boško, rođen 1919. Srbin, ubijen od ustaša 1945. u NOBu, Štrpci

Radulović (Aleksa) Vaskrsije, rođen 1909. Srbin, ubijen od ustaša 1945. u NOBu, Odžak

Radulović (Miko) Stojan, rođen 1919. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Banja Luka

Rakić (Luka) Ilija, rođen 1883. Srbin, ubijen od ustaša 1941. nepoznato, Kulen Vakuf

Rakić (Nikola) Lazo, rođen 1920. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Krbavica

Rakić (Nn) Đorđo, rođen 1925. Srbin, ubijen od ustaša 1944. u NOBu, Gusak

Rakić (Nn) Vaskrsija, rođen 1923. Srbin, ubijen od četnika 1944. u NOBu, kod crkve

Savić (Ilija) Bogdan, rođen 1902. Srbin, ubijen od ustaša 1943. U NOBu, Sarajevo

Savković (Ilija) Luka, rođen 1908. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Nepoznato

Savković (Vasilije) Petar, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Segić (Simeun) Momir, rođen 1921. Srbin, ubijen od ustaša 1944. u NOBu, Zagreb

Segić (Živko) Stanko, rođen 1920. Srbin, ubijen od ustaša 1944. u NOBu, Žepče

Sekulić (Jovo) Đurađ, rođen 1913. Srbin, ubijen od ustaša 1944. u NOBu, Teslić

Sekulić (Jovo) Milan, rođen 1916. Srbin, ubijen od ustaša 1945. u NOBu, B. Grahovo

Simeunčević (Gligo) Milinko, rođen 1920. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Maglaj

Sičanović (Kosta) Dušan, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Sičanović (Kosta) Đorđo, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Sičanović T. Marinko, četnik, ubijen od partizana 1942, Pojezna

Slatinac (Neđo) Đorđo, rođen 1925. Srbin, poginuo 1943. u NOBu, Nepoznato

Stanić (Dragić) Petko, rođen 1918. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Derventa
Stanić Mirko, Srbin, ubijen od strane ustaša, nepoznata lokacija

Stanić (Jevta) Jovo, rođen 1876. Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru Stara Gradiška/Jasenovac

Stanić (Jovo) Uroš, rođen 1920. Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru Stara Gradiška/Jasenovac

Soprenić (Aleksa) Zorka, rođena 1919. Srpkinja, ubijena od nepoznatih lica 1944, Štrpci

Stanić (Ilija) Branko, rođen 1922. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u direktnom teroru, Glogovac

Stanić J. Borislav, rođen 1923, poginuo u NOBu 1945.

Stanić (Lazar) Mirko, rođen 1907. Srbin, ubijen od ustaša 1941. u direktnom teroru, Glogovac

Stojković (Stojan) Mirko, rođen 1919. Srbin, ubijen od četnika 1945. u NOBu, Štrpci

Stokanović (Vaskrsije) Ljubo, rođen 1922. Srbin, ubijen od ustaša 1945. u NOBu, Vinkovci

Stokanović T. Lazar, rođen 1920, poginuo u NOBu 1944.

Tatarević L. Božo, rođen 1924, poginuo u NOBu 1942.

Tomaš (Miloš) Velimir, rođen 1912. Srbin, poginuo 1942. u NOBu, Prnjavor

Trivičević (Petar) Savo, rođen 1923. Srbin, ubijen od ustaša 1941. u direktnom teroru, Slavonija

Tomaš (Dimitrije) Mirko, rođen 1930. Srbin, ubijen od ustaša 1943. nepoznato

Tomaš (Vasilije) Dušan, rođen 1923. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Sutjeska

Tomić (Milo) Stjepan, rođen 1905. Srbin, strijeljan, ubijen od Nijemaca 1941. kod Kainović mlina, Štrpci

Tomić (Stjepan) Boro, rođen 1923. Srbin, ubijen od ustaša 1942. u direktnom teroru, zaklan u potoku Glogovac, Štrpci

Tominčić (Jovan) Nedeljko, rođen 1925. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Sutjeska

Trivičević (Jovo) Nedeljko, rođen 1921. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Prnjavor

Trivičević (Jovo) Vidosav, rođen 1922. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Prnjavor

Trivičević (Mihajlo) Mirko, rođen 1924. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Sutjeska

Trivičević (Petar) Savo, rođen 1922. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Slovenija

Trivičević (Stjepan) Jovo, rođen 1906 Srbin, Štapara, ubijen od ustaša 1941. u logoru Stara Gradiška/Jasenovac

Hranitelj (Mijo) Stevan, solunski dobrovoljac, rođen 1879. ostalo, ubijen od četnika 1943. u direktnom teroru, Štrpci

Čavić (Jovo) Marko, rođen 1883. Srbin, ubijen od ustaša 1942. u direktnom teroru, zaklan u potoku Glogovac, Štrpci

Čavić J. Mirko, rođen 1919, poginuo u NOBu 1945.

Čavić V. Bogdan, rođen 1919, poginuo u NOBu 1943.

Čavić M. Milić, rođen 1927, poginuo u NOBu 1945.

Čavić (Kosta) Boško, izdajnik i hrvatsko-njemački saradnik, ubijen od strane ustanika zbog izdaje, nepoznata lokacija

Čavić (Kosta) Dušan, rođen 1909. Srbin, odveden od strane štrbačkih Nijemaca i predan ustašama, ubijen 1941, na nepoznatoj lokaciji

Čavić (Kosta) Mikan, rođen 1902. Srbin, strijeljan, ubijen od Nijemaca 1941. kod Kainović mlina, Štrpci

Čavić V. Ranko, rođen 1924, poginuo u NOBu 1945.

Čavić (Kosta) Nedo, rođen 1918. Srbin, odveden od strane štrbačkih Nijemaca i predan ustašama, ubijen 1941, na nepoznatoj lokaciji

Čavić (Mitar) Stanoje, rođen 1872. Srbin, ubijen od ustaša 1942. u direktnom teroru, zaklan u potoku Glogovac, Štrpci

Čavić (Simeun) Slavka, rođena 1923. Srpkinja, ubijena od ustaša 1941. pri deportaciji, Derventa

Čavić (Milinko) Đurađ, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Čavić (Vid) Ilija, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Čavić Slavko, ubijen na nepoznatoj lokaciji

Čolić (Jevto) Momir, rođen 1921. Srbin, poginuo 1944. u NOBu, Nepoznato

Čolić (Savo) Rajko, četnik, ubijen od partizana, Štrpci

Čolić D. Branko, rođen 1917, poginuo u NOBu 1944.

Čolić B. Stanko, rođen 1928, poginuo u NOBu 1943.

Šimunik (Alojz) Albin, rođen 1910. ostalo, ubijen od četnika 1942. u direktnom teroru, Štrpci

Šušak (Ostoja) Božo, rođen 1928. Srbin, ubijen od ustaša 1943. u NOBu, Kotor Varoš

Šelemba Vasilj, rođen 1922, poginuo u NOBu 1943.

Šimanjek (Ivan) Sofija, rođena 1925. ostalo, poginula 1944. u NOBu, Štrpci

Šmulja (Jevto) Branko, rođen 1923. Srbin, ubijen od ustaša 1944. u NOBu, St.Ružičić

Šmulja (Jevto) Stanko, rođen 1919. Srbin, ubijen od ustaša 1942. u NOBu, Sutjeska

_____________________________________________________

[1] Učitelj Božo Ratkić je bio zakleti ustaša još od 1935. Sljedeće godine kada Miloša više nije bilo, u januaru 1942. ovaj ustaša je zarobljen od strane ustanika i predan u Pojezni grupi kojom je komandovao Ljubo Radić-Gedžo. Gedžo ga je uz intervenciju Srba iz Detlaka i Kalenderovaca koji su ga poznavali, pustio na slobodu. Čim je pušten, učitelj Ratkić je pobjegao u Derventu gdje postaje ustaški logornik. Oslobađanjem Dervente mu se izgubio svaki trag. Nakon rata, ustanički komandant i prvoborac Ljubo Radić Gedžo je završio na Golom otoku nevino optužen od dojučerašnjih saboraca i drugova da je staljinista. Među logorašima je bio visok procenat Narodnih heroja, predratnih komunista, nacionalista i ljudi od ugleda. Po priči starijih naših sugrađana koji su dobro poznavali Ljubu Gedžu, on im je pripovijedao da je tamo sreo ustašu koga je pustio 1942. godine ali kao jednog od logorskih čuvara na Golom otoku. On mu se tada obratio riječima: Šta je Ljubo, sad si ti kod mene došao? Ovdje se najvjerovatnije radi upravo o ustaši Ratkiću iz Dervente.
Ljubo Radić Gedžo se vratio živ sa Golog otoka i ubrzo je umro od posljedica mučenja i teških uslova u ovom komunističkom logoru. Jedna ulica u Derventi nosi njegovo ime.
[2] (Arhiv VII K 174, D-9)
[3] Vijački lug je u tom vremenu bio prekriven šumom i debelim hrastovima
[4] Izdajnik Boško Čavić je imao još tri brata. Dva starija brata su prije rata, u jednom sukobu u kafani u Glogovcu 1937.godine, ubili folksdojčera iz Glogovca (centar Štrbaca) Hajnriha Gaslera, te su za to bili osuđeni i odležali kaznu. Kada je počeo rat i zemlja se našla okupirana, štrbački Nijemci-folksdojčeri su ih obojicu ubili. Štrbačani su uvijek vjerovali da je brat Boško imao udjela u njihovom ubistvu pošto je sa braćom bio u zategnutim odnosima. Kada se formirala ustaška vlast Boško je postao povjerenik ustaške opštine u Glogovcu. Zanimljivo je napomenuti da je 5.novembra 1941, u strijeljanju civila kod Kainović mlina, među strijeljanima bio i treći Boškov brat Mikan.
[5] Srednja Bosna u NOB, sjećanja, članci i dokumenti, Banja Luka 1980/81.
[6] Stevo Milutinović je kasnije postao zamjenik Trivuna Bojanovića, ali ga je u februaru 1942. godine mučki ubio Mitar Milanković, koji je kasnije kao četnik ubio i Trivuna Bojanovića.
[7] Ratko Milivojac se u četničkom puču priključio četnicima i poginuo kao četnik 1943.godine.
[8] Vladimir Bojanović se vratio na Ljubić, a poginuo je 1942.godine prilikom napada ustanika na hrvatske ustaše na Vijaci.
[9] Žarko Brković je bio u partizanskim jedinicama kasnije, ali je i više puta prebjegao četnicima, vraćao se u partizane i ponovo bježao u četničke formacije. Strijeljali su ga partizani krajem 1943.godine zbog dezertiranja.
[10] Mikan je treći brat izdajnika Boška Čavića, ustaškog povjerenika opštine Štrpci.
[11] Vlado je nakon preživljenog strijeljanja pobjegao iz Štrbaca preko Ukrine i kući se vratio tek na kraju rata, krijući u okolini Rudanke. Ustaše i folksdojčeri su ga, kada su saznali da je preživio, preko seljana pozivali da se vrati u selo i da će dobiti garanciju da mu se ništa neće desiti, ali im Vlado nije vjerovao.
[12] Svjedočenje Vlade Brkovića, preživjelog sa strijeljanja kod Kainović mlina u Štrpcima, Srednja Bosna u NOB, sjećanja, članci i dokumenti, Banja Luka 1980/81.
[13] Srednja Bosna u NOB, sjećanja, članci i dokumenti, Banja Luka 1980/81.
[14] Spisak nije definitivne prirode, po potrebi se nadopunjuje i rediguje. Stanovnici sela Štrpci koji su postradali na strani hrvatskih ustaša, ukrajinske legije ili njemačkih formacija nisu pobrojani na ovom spisku.

Izvor: Udruženje Jastrebarsko 1942.
Udruženje djece logoraša, njihovih potomaka i poštovalaca

Vezane vijesti:

Stradanje naroda Prnjavorskog kraja (2) Masovni zločin nad …

Stradanje naroda Prnjavorskog kraja (3) Zločin nad Srbima u selu Štrpci 7. februara 1942.

POKOLj U SELU KREMNA KOD PRNjAVORA 16. decembra 1941 …

Zaboravljeni zločin, pokolj u selu Štrpci kod Prnjavora 7 …

Obilježeno 70 godina od stradanja Srba u selu Kremna kod …

7o godina od stradanja u selu Kremna kod Prnjavora | Jadovno …