Pucanj u prazno: Djelo koje je rehabilitovalo Dražu

Ovaj ugledni advokat i pisac ukazao je i na deo knjige „Pucanj u prazno“ u kome Rutam govori o savezniučkom bombardovanju srpskih gradova krajem Drugog svetskog rata, koji su pretrpeli više rušenja i žrtava nego od nacista.

Posjetioci na jednoj uspješnoj promociji koja se održala u maju ove godine mogli su da se upoznaju sa knjigom o dubrovačkim Srbima katolicima „Gospar Mato Gracić“ istoričara Saše Nedeljkovića i advokata i pisca Predraga Savića, delom „Čuda Svetog Mine u Beogradu“ dr Jovana Janjića i izuzetno vrednim reprint izdanjem „Pucanj u prazno“ (Miss Fire) Džaspera Rutama, knjige koja je po mnogima promenila srpsku istoriju.

O ovim knjigama govorili su Predrag Savić, Saša Nedeljković, dr Jovan Janjić i Zdravko Elez, a Stana Šehalić, dugogodišnji rukovodilac u više izdavačkih kuća i urednik u sve tri pomenute knjige, dala je ovoj promociji poseban ton i šarm ističući u uvodnom delu kako se sa osnivačima „Narodne prosvete“ druži još od studentskih dana. Promociji je prisustvovao i Zoran Milačić, pravnik iz Kučeva, unuk Raška Milačića, sveštenika koji je bio u štabu Velimira Piletića, koga su ubili partizani 1945. godine.

Predstavljajući ukratko sva tri naslova Zdravko Elez osvrnuo se posebno na knjigu Džaspera Rutama iz 1946. godine u kojoj je na autentičan način predstavio Ravnogorski pokret na čijem čelu je bio Dragoljub Draža Mihailović.

Rutam je četničim štabovima boravio tačno 372 dana 1943. i 1944. godine i kao vešt analitičar i pisac uspeo da sagleda ulogu i prirodu Dražine vojske, koja je u očima saveznika od iskrenih antifašista i boraca za slobodu svog naroda, na kraju rata ostavljena na cedilu i prepuštena na milost i nemilost favorizovanih partizana i doživela tragičnu sudbinu.

-O ovoj knjizi u Srbiji se gotovo ništa nije znalo do 2004. godine kada je iskorišćena u Skupštini Srbije kao jedan od dokaza da Ravnogorski pokret nije sarađivao sa nacistima a u tada izglasani zakon uneta odredba o izjednačavanju prava četnika i partizana. Rutamovo delo bilo je među krunskim dokazima prilikom donošenja sudske presude o rehabilitaciji Draže Mihailovića 2015. godine – istakao je Elez.

Predrag Savić, koji je napisao predgovor na srspkom jeziku za „Pucanj u prazno“ zahvalio se Srbima iz Londona, koji su finansirali izdavanje ove knjige na engleskom jeziku, a među njima posebno je pomenuo fudbalera i kapitena Kristal Palasa Luku Milivojevića i Željka Subotića.

-Bez njih ova knjiga ne bi ugledala svetlost dana. Osim što su dali pare oni su nam i poslali primerak ovog dela, koji je sačuvao jedan od potomaka četnika, koji živi u glavnom gradu Engleske – istakao je Savić.

On se ukratko osvrnuo i na osnovne teze Rutama, a posebno onu o neaktivnosti četnika tokom rata.

-Rutam je prema četničkom pokretu bio veoma kritičan, ali kad je u pitanju optužba o njihovoj neaktivnosti valja podsetiti na zapažanje ovog engleskog obaveštajca i komandosa da je tada sugerisano Francuzima, Belgijancima i Norvežanima da se ne sukobljavaju sa Nemcima i da im prižaju samo pasivni otpor. Četnici su po njihovom mišljenju trebali da ratuju i ginu, a svoje su čuvali ne osvrćući se pritom na odmazdu Nemaca i na svaku njihovu žrtvu streljanje sto srpskih civila – rekao je Predrag Savić.

Ovaj ugledni advokat i pisac ukazao je i na deo knjige „Pucanj u prazno“ u kome Rutam govori o savezniučkom bombardovanju srpskih gradova krajem Drugog svetskog rata, koji su pretrpeli više rušenja i žrtava nego od nacista. I to je prema njegovoj oceni urađeno kako bi se nanela šteta srpskom pravoslavnom narodu, monarhiji, ali i Ravnogorskom pokretu, kome su već tada okrenuli leđa i priklonili se partizanima.

-Draža Mihailović, koga iz tih dana Rutam opisuje kao zabrinutog i umornog, bio je svestan da njegov pokret gubi podršku – dodao je na kraju Savić.

Uspešnu promociju zaključio je istoričar Saša Nedeljković, koji govorio o nastanku knjige „Gospar Mato Gracić“, dela koje daje doprinos spoznaji o delovanju pokreta dubrovačkih Srba, posebno između dva svetska rata. Za ovu temu, o kojoj se malo zna, Nedeljković je našao inspiraciju u majci koja je rođena u Dubrovniku.

-Mato Gracić bio je samo jedan od velikih i uglednih Srba iz Dubrovnika, koji su se posvetili borbi za oslobođenje i ujedinjenje. Nažalost, pojavom ustaške NDH ovaj pokret doživeo je tragičnu sudbinu, a konačan krah i nestanak iz Dubrovnika vezuje se i za period vladavine komunista – rekao je Nedeljković.

Izvor: Z. Elez/tamodaleko.co.rs