„Pucajte, ja i sada držim čas!”: Herojski neprevaziđeni profesorski uzor – simbol otpora

Izgovorio ju je Miloje Pavlović, direktor Kragujevačke gimnazije, a iako je autentičnost ove informacije kasnije osporavana, rečenica je ostala simbol otpora nacističkom teroru.

Rečenica iz naslova izgovorena je prije 80 godina na današnji dan, kada se za vrijeme Drugog svetskog rata u Kragujevcu odvijala Krvava bajka.

Izgovorio ju je Miloje Pavlović, direktor Kragujevačke gimnazije, a iako je autentičnost ove informacije kasnije osporavana, rečenica je ostala simbol otpora nacističkom teroru.

U savremenom dobu kojem svjedočimo ova rečenica djeluje kao hiperbola iz epske narodne poezije, no ujedno je zato valja ponavljati i dozvoliti da djeluje „vaspitno“ na današnje profesore. Razlog tome je više nego očigledna degradacija profesorske struke, koja u vrijeme političkih pritisaka doživljava potpuni krah, gubeći dostojanstvo koje joj civilizacijski razvoj nedvojbeno pripisuje.

Kragujevački masakr

Kragujevački oktobar ili Kragujevački masakr predstavlja masakr kojeg su nad civilnim stanovništvom Kragujevca i okolnih sela počinile jedinice nacističke Njemačke 19, 20. i 21. oktobra 1941. godine. U ovom zločinu je stradalo oko 3.000 stanovnika Kragujevca i okolnih mjesta, a među njima je bilo i 300 kragujevačkih učenika i petnaestoro djece starosti između 8 i 15 godina. Strijeljanje je izvršeno kao odmazda za 10 ubijenih i 26 ranjenih njemačkih vojnika nakon sukoba sa partizanima i četnicima na pola puta između Bara i Ljuljaka.

Njemački komandant Franc Beme 10. oktobra je izdao naredbu da se za jednog ubijenog njemačkog vojnika strijelja 100 ljudi, a za jednog ranjenog pedeset.[1] Po toj računici kao odmazdu trebalo je ubiti 2.300 ljudi. Naredbu je doneo komandant 749. puka čije je sedište bilo u Kraljevu major Oto Deš, a naredbu je prosledio komandantu 724. puka u Kragujevcu majoru Paulu Kenigu. Zločin su izvršile jedinice Prvog bataljona 724. pešadijskog puka i Trećeg bataljona 749. pešadijskog puka.

Tesla: U čitavoj istoriji sveta nema tako veličanstvenog primera

Nikola Tesla se ponosio žrtvama kragujevačkog masakra 1941. U tajnom pismu iznio je sledeće:

„Naš narod pokazuje toliku moralnu snagu da nam svetla obraz pred svetom. Ono što čine naša braća u Starom Zavičaju dostojno je duha koji prožima našu narodnu pjesmu. Koliku duševnu snagu, čvrstu odluku, neprestrašenost i junaštvo imali su oni naši još nerazvijeni dečaci kad su pred nemačkim puškama radosno klicali: ‘Mi smo srpska deca. Pucajte!‘. Kako se mi svi možemo ponositi znajući da u čitavoj istoriji sveta nema tako veličanstvenog primera. Ovi divni mučenici živiti će vekove u našoj uspomeni oduševljavajući nas na besmrtna dela.

Njujork, april 1942, vaš brat Nikola Tesla.”

Njujork tajms: Direktor gimnazije pao na koljena moleći da poštede đake

Detalje o pogromu u Kragujevcu i okolnim mjestima u oktobru 1941. iznio je i ugledni Njujork tajms, koji je pored ostalog napisao:

„… Izveden je masakr nad 4.000 Jugoslovena, uključujući i 100 učenika sa knjigama u rukama, od strane njemačkih vojnika u blizini grada Kragujevca, 21. oktobra. Civili su bili pogubljeni u znak odmazde zbog ubistva desetoro njemačkih vojnika. Nijedan od nastradalih civila nije bio umiješan u ubistvo njemačkih vojnika, i umrli su ne znajući zašto. Vođeni su u smrt u grupama od po četrdesetoro. Dječaci starosti 15 god., sudije, sveštenici, dućandžije i radnici ubijeni su. Strijeljanje je trajalo čitav dan… Direktor škole, Pavlović, pao je na koljena i molio Njemce da poštede dječake, i kada je njegova molba odbijena zatražio je da bude i on ubijen sa njima. Ta molba mu je bila uslišena.
Rodbini nije bilo dozvoljeno da upute ni poslednji pogled svojim nastradalima. Njemci su izdali saopštenje opisujući masakr kao ‘ubistvo 2.300 komunističkih bandita.

Izvor: IN4S