Prateći različite dokumentarne emisije povodom obeležavanja stogodišnjice završetka Velikog rata, primetio sam da, nažalost, monumentalnih, sakralnih artefakata posvećenih našim stradalnicima, kako vojnicima tako i civilima, po zemljama okruženja, ima jako, jako malo, a i tamo gde ih ima, da su u lošem, zapuštenom stanju, prepušteni zubu vremena, zaboravu (čast izuzecima, poput Zejtinlika u Solunu, naravno). Mislim da je najmanje što Srbija kao država koja drži do sebe, poštuje svoje pretke, slavi heroje i odaje počast nevinim žrtvama, može i treba da učini, jeste da preko svojih diplomatsko-konzularnih predstavništava, a u saradnji sa zemljama u kojima se groblja nalaze, pokrene akciju uređenja svih postojećih grobalja sa našim stradalnicima iz Velikog rata.

Film obuhvata Cersku i Kolubarsku bitku, put preko Albanije. Priča o najvoljenijem srpskom kralju, ali i o običnim vojnicima, koji su zajedno proživeli pakao Prvog svetskog rata. Istorijska drama „Kralj Petar Prvi“, reditelja Petra Ristovskog, koja će premijerno biti prikazana 5. decembra u Sava centru, na velikom platnu će predstaviti priču i o najvoljenijem srpskom kralju, ali i o običnim vojnicima, koji su zajedno proživeli pakao Prvog svetskog rata. – Osnovna nit je griža savesti kralja Petra Karađorđevića, koji smatra da je rat mogao da se izbegne – kazao je, za „Novosti“, reditelj Petar Ristovski, na premijernom predstavljanju trejlera za ovaj film. – Kralj oseća svaku žrtvu rata na svojim

Nemački general August fon Makenzen posle osvajanja Beograda 1915. naredio je da se srpski branioci, njih 36, sahrane među nemačkim vojnicima. „Vojnici, vi ne polazite ni na Italijanski, ni na Ruski, ni na Francuski front. Vi polazite u borbu protiv jednog novog neprijatelja, opasnog, žilavog i oštrog. Vi polazite na Srpski front i na Srbiju, a Srbi su narod koji iznad svega voli slobodu i koji se bori i žrtvuje do poslednjeg. Pazite da vam ovaj mali neprijatelj ne pomrači slavu i ne kompromituje dosadašnje uspehe slavne nemačke armije.” Tako je u saopštenju pruskim ratnicima koji su 1915. godine prebačeni sa Istočnog fronta da se bore u Srbiji na položajima

„Niko nije za rat, nikome nije stalo do toga da stane pred topovsku ili puščanu cev, pred bombu i mitraljez, a ratuje. Zašto? E to zašto je neobjašnjivo”, pisao je Vuković Užice – Vojevao je hrabro za otadžbinu oficir Dragoljub T. Vuković (1880–1930), a kad bitke utihnu vodio ratni dnevnik. Beležnica je čuvana u porodici dugo posle Dragoljubove smrti, da bi je njegov sin Momčilo, kao knjigu „Golgota i vaskrs Srbije” (uz podnaslov „Očev dnevnik Prvog svetskog rata”), objavio u Minhenu 1979. godine. No ta knjiga nikad nije bila publikovana kod nas. Šest dnevničkih beležnica i Vukovićeve vojne zapise nastale u Vojsci Kraljevine Jugoslavije sačuvala je Momčilova poćerka Anamari Her. I

Ljubičasti cvet koji se 11. novembra nosi na grudima podseća na kraj Velikog rata, ali i na Nataliju Obrenović, ženu kralja Milana i majku Aleksandra, poslednjeg srpskog vladara iz te dinastije. Školarci se 11. novembru raduju jer znaju da tog dana neće biti nastave. I odraslima ovaj datum prija jer je radna sedmica za jedan dan kraća. Ali mnogi, osim naziva praznika Dan primirja u Prvom svetskom ratu, ne znaju šta se tačno praznuje, zbog čega se na grudima nosi značka s malim ljubičastim cvetom i po kome je on dobio naziv. Svakog 11. novembra obeležava se dan kada je 1918. u Prvom svetskom ratu u Francuskoj potpisano primirje. U

Anita Hohenberg, prapraunuka austrijskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda i Branislav Princip, potomak rođaka Gavrila Principa rukovali su se danas simbolično na stogodišnjicu od završetka Prvog svjetskog rata. Tokom susreta u Gracu potomci Habsburga i Principa pružili su ruke u sklopu događaja nazvanog „Rukovanje za mir“, prenose beograedski mediji. Austrijski umjetnik Igor Petković organizovao je u Gracu niz kulturnih događanja povodom sto godina od završetka Velikog rata i pozvao najbliže rođake dvije porodice koje su bile direktno upletene u njegov početak. „Bio je to njihov prvi susret. I bio je emotivan“, rekao je Petković. Gavrilo Princip ubio je austrijskog prestolonaslednika Franca Ferdinanda i njegovu suprugu Sofiju u Sarajevu 28. juna 1914. godine.

Đorđe Stojanac u razgovoru za „Novosti“: Moj pradeda svoje seljane stavljao ispred katedre na vojnim školama. Mom pradedi su bili važniji njegovi seljani od katedre na vojnim školama, a u mojoj porodici se s kolena na koleno prenose njegove vrline – skromnost, čast i poštenje. To u razgovoru, za „Novosti“, ističe praunuk slavnog vojvode Živojina Mišića Đorđe Stojanac, koji danas živi u Parizu. – Rastao sam pored babe Olge koja mi je od malih nogu, od kako znam za sebe, pričala o svom ocu, o njegovom detinjstvu, ratovanju, golgoti preko Albanije. Živela je najduže od sve Živojinove dece, sve do 1977. godine. I kasnije, kada bih dolazio iz Francuske da