KAKO JE OSNOVANA KOMANDA ČETNIČKIH ODREDA: Dražinu gerilu Londonu otkrili telegrafisti

Istorija beleži da je pukovnik Dragoljub Draža Mihailović 11. maja 1941. godine na Ravnoj gori osnovao Komandu četničkih odreda Jugoslovenske vojske, prvi gerilski pokret protiv nacista u okupiranoj Evropi. Zametak nove vojske u otadžbini bila je grupa od sedam oficira i 24 podoficira koja je sa svojim komandantom Brzog odreda (Draža ga posle nazvao Gorski) iz Bosne prešla u Srbiju.

Međutim, malo je poznato da su za Dražino imenovanje za komandanta Jugoslovenske vojske u otadžbini.

U vreme kada se u Srbiji 1941. godine palila iskra otpora prema okupatoru, u šumama Srbije bilo je više visokih jugoslovenskih oficira koji su odbili da se predaju 17. aprila. Na primer, veteran iz Prvog rata Kosta Pećanac imao je svoju vojsku, kao i artiljerijski general Ljubo Novaković, koji je bio stacioniran sa svojom grupom na Rudniku.

Karte “Abvera”, nemačke vojne obaveštajne službe iz 1941. godine (koje su mikrofilmovane i pohranjene u Vojnom arhivu) svedoče da su Nemci imali neprijatelja u gotovo svakom delu Srbije i Crne Gore. Međutim, samo je Draža Mihailović u štabu imao radio-telegrafiste Kraljevske mornarice – narednike Dejana Uzelca i Franju Seničara. Oni su uspostavili radio-vezu sa Londonom i legitimisali se kao prvi antifašistički pokret u Evropi.

Prema svedočenju engleskog pukovnika Vilijema Bejlija, koje je zapisano u knjizi “Britanski spoljni odnosi u Drugom svetskom ratu”, prva radio-poruka Draže Mihailovića uhvaćena je u Londonu sredinom avgusta 1941. godine.

– Mornarička radio-stanica u Portšidu počela je hvatati signal neidentifikovanog radio-predajnika i veza je održavana sa krajnjom pažnjom. Krajem meseca nesumnjivo je utvrđeno da stanicom upravljaju jedinice Kraljevske jugoslovenske vojske – zapisao je Bejli.

A, kako je to bilo na terenu zapisao je mornarički podnarednik Svetozar Filipović u svojim “Sećanjima jednog ravnogorca”.

Prema Filipoviću, Dejan Uzelac mornarički narednik radio-telegrafista, slušajući radio-saobraćaj uhvatio je signal britanske stanice koja je razvodila brodove po Mediteranu. Službujući prethodno na torpiljerki “Velebit”, znao je kodove radio-stanice sa broda i javio se kodovima torpiljerke.

Pri prvom kontaktu engleska stanica Portšid tražila je da se jugoslovenski “brod” legitimiše. Sa Ravne gore je javljeno da nisu brod već “stanica Jugoslovenske vojske neokupirane Srbije”.

Provera je zatim nastavljena. Englezi su bili nepoverljivi. Potpukovnik Dragoslav Pavlović iz Dražinog štaba uputio je Engleze da pronađu njegovog “klasića” majora Živana Kneževića, koji je bio na Bliskom istoku. Englezi su majora našli, ali mu je trebalo dve nedelje da doputuje u štab SOE (Special Operations Executive, Uprava za specijalne operacije – tajna britanska obaveštajna služba iz vremena Drugog svetskog rata). On je “identifikovao” ustanike. Prema svedočenju iz Dražinog štaba, 25. septembra Radio London je emitovao potvrdu šifre prepoznavanja i to je, kako je zapisano, bio najsrećniji dan na Ravnoj gori od maja 1941. godine.

SLOBODNA STANICA NEOKUPIRANE SRBIJE
Kako je potvrđeno i na suđenju Mihailoviću, radio-stanica koja ga je dovela na čelo vojske u otadžbini imala je pozivni znak YTHS kao nekadašnji jugoslovenski ratni brod “Velebit”. Radila je na talasnoj dužini 36 metara i od avgusta pa do dolaska Engleza sa šiframa septembra 1941. godine, nosila je imena “Stanica jugoslovenske vojske neokupirane Srbije” i “Slobodna vojna stanica neokupirane Srbije”.

Izvor: Intermagazin