Bez odgovornih ni poslije 17 godina od bombardovanja SRJ

Navršava se 17 godina od NATO agresije i bombardovanja nekadašnje SR Jugoslavije i Srbije, a za žrtve, među kojima je bio veliki broj civila i djece, kao i za razaranje civilnih objekata, škola, bolnica do danas nije niko odgovarao, niti je otvoreno pitanje odgovornosti i ratne odštete.

Odluka o bombardovanju tadašnje SRJ donesena je, prvi put u istoriji, bez odobrenja Savjeta bezbjednosti UN, a naredbu je tadašnjem komandantu NATO snaga, američkom generalu Vesliju Klarku, izdao generalni sekretar NATO Havijer Solana.

SRJ je napadnuta pod izgovorom da je krivac za neuspjeh pregovora u Rambujeu i Parizu o budućem statusu pokrajine Kosovo i Metohija.

U NATO operaciji, koja je u Srbiji poznata kao „Milosrdni anđeo“, osim ljudskih žrtava, povećanog broja malignih oboljenja, uništene životne sredine, materijalna šteta procjenjuje se na više od 30 milijardi dolara.

Tokom bombardovanja koje je trajalo od 24. marta do 10. juna 1999. godine ubijeno je najmanje 2.500 lica, više od 12.500 ranjeno, korištene su grafitne bombe, kao i municija sa osiromašenim uranijumom, što je izazvalo enormno povećan broj oboljelih o tumora, a te posljedice će tek biti vidljive u narednim godinama.

Tokom 78 dana bombardovanja poginulo je ili nestalo ukupno 1.008 pripadnika vojske i policije, teže i lakše je ranjeno oko 6.000 civila, među njima 2.700 djece, ranjena su 5.173 vojnika i policajca, a desetak osoba se i dalje vode kao nestale.

NATO avijacija je izbacila više od 23.000 bombi i uništila oko 50 odsto proizvodnih kapaciteta SR Jugoslavije.

U napadima koji su bez prekida trajali 78 dana teško su oštećeni infrastruktura, privredni objekti, škole, zdravstvene ustanove, medijske kuće, spomenici kulture, crkve i manastiri.

U bombardovanju je uništeno i oštećeno 25.000 stambenih objekata, onesposobljeno 470 kilometara puteva i 595 kilometara pruga. Oštećeno je 14 aerodroma, 19 bolnica, 20 domova zdravlja, 18 dječjih vrtića, 69 škola, 176 spomenika kulture i 44 mosta, dok je 38 razoreno.

Prvi put u istoriji ratovanja pogođena je jedna medijska kuća koja je prethodno proglašena za legitimni vojni cilj, odnosno u noći između 22. i 23. aprila, u 2.06 časa bombardovana je zgrada Radio-televizije Srbije u Aberdarevoj ulici, u Beogradu, kada je poginulo je 16 radnika RTS-a.

Međunarodna organizacija za zaštitu ljudskih prava „Amnesti internešenel“ je ocijenila da je to bio namjeran napad na civilni objekat i kao takav predstavlja ratni zločin, za koji niko nije odgovarao.

Sami zvaničnici NATO početkom 2000. godine izjavili da su RTS bombardovali zbog propagandne uloge koju je imao, „kako bi oslabili moral stanovništva i oružanih snaga“, te da nisu izdali posebno upozorenje iako su znali da se u zgradi nalazi mnogo civila.

I danas traju nedoumice zašto se za NATO bombardovanje jedino u Srbiji koristi naziv „Milosrdni anđeo“, s obzirom da je zvanični naziv operacije bio „Saveznička snaga“, a jedna verzija kaže da je zabunu unio tadašnji kineski predsjednik Đijang Cemin, koji je naziv američkog dijela operacije „Plemeniti nakovanj“ /Noble Anvil/ pogrešno izgovorio na engleskom kao „anđeo“ /Angel/.

Interesantno je da se i u obrazlaganju tužbe, iz maja 1999. godine, koju je SRJ podnijela Međunarodnom sudu pravede protiv članica NATO koje su učestvovale u bombardovanju, koristi izraz „Plemeniti anđeo“ /Noble angel/.

Jedini termin koji poznaju zvanični dokumenti NATO je „Saveznička snaga“, dok je „Milosrdni anđeo“ za njih nepoznanica.

NATO je 24. marta 1999. u 19.45 časova započeo vazdušne udare krstarećim raketama i avijacijom na više područja Srbije i Crne Gore, nakon što je odluku o neprihvatanju stranih trupa potvrdila Skupština Srbije, koja je predložila da snage UN nadgledaju mirovno rješenje sukoba na Kosovu.

Devetnaest zemalja Alijanse počelo je bombardovanje sa brodova u Jadranu, iz četiri vazduhoplovne baze u Italiji, podržane strateškim bombarderima koji su poletjeli iz baza u zapadnoj Evropi, a kasnije i iz SAD.

Gotovo da nema grada u Srbiji koji se tokom 11 nedelja napada bar nekoliko puta nije našao na meti snaga NATO, a tokom bombardovanja izvršeno je 2.300 vazdušnih udara na 995 objekata širom zemlje, a 1.150 borbenih aviona lansiralo je blizu 420.000 projektila ukupne mase 22.000 tona.

Poslije više diplomatskih pritisaka, bombardovanje je okončano potpisivanjem Vojnotehničkog sporazuma u Kumanovu 9. juna 1999, da bi tri dana potom počelo povlačenje snaga SRJ sa Kosova i Metohije i razmještanje međunarodnih snaga, a potom i donošenje Rezolucije UN o Kosovu 1244.

Od tada, sa prostora Kosova u više organizovanih pojedinačnih i masovnih nasilja Albanaca nad Srbima, protjerano je više od 200.000 Srba, kojima se i dalje ne dozvoljava masovniji povratak.

SRJ je 24. aprila 1999. godine Međunarodnom sudu pravde u Hagu podnijela tužbu protiv osam država članica NATO za prekomjernu upotrebu sile i genocid prilikom bombardovanja Jugoslavije 1999. godine, ali je ona odbijena 2004. godine, uz obrazloženje da ovaj sud nije nadležan, jer SRJ u trenutku podnošenja tužbe nije bila članica UN.

Tužba je bila podnijeta protiv SAD, Španije, Velike Britanije, Francuske, Belgije, Njemačke, Holandije, Portugala, Italije i Kanade.

Ratni gubici NATO u ljudstvu i tehnici nikada nisu objelodanjeni.

Izvor: Radio Televizija Republike Srpske

Vezane vijesti:

Majka ubijenog vojnika: Orden mu odnesite na groblje

NATO u aprilu 1999. na selo Murino bacio 17 bombi

Vaclav Dvoržak: Evropa zbog Srba treba da preispita svoju savest