Zoran Čvorović: Zašto je evroatlantizmu potrebno da Srbi zaborave Drugi svetski rat

1. 1. SRPSKA ISTORIJSKA SVEST IZMEĐU INTEGRACIJE U NOVI SVETSKI POREDAK I ISTINE O NOVOM PORETKU JUGOISTOČNE EVROPE IZ 1941

Sedamdeset godina posle početka Drugog svetskog rata, u kome su države članice Trojnog pakta a posebno njihovi domaći jugoslovenski saveznici – Hrvati, muslimani, Mađari i Albanci, ubili, prema najnovijim istaživanjima i 1,8 miliona Srba, iz istorijske svesti potomaka ubijenih najvećim delom je izbrisan i ovaj rat i njegove žrtve. U udžbenicima istorije reformisanog srpskog obrazovanja svoje mesto nije našao ni jedan od najmonstruoznijih pokolja Srba koji je krajem jula i početkom avgusta izvršen u hramu Rođenja Presvete Bogorodice u Glini. Za četiri dana u crkvi u Glini ustaše su pobile 1.564 Srba. Jedan od koljača Hilmija Berberović opisao je detalje ovog zločina: „U crkvi je moglo stati 1.000 ljudi. Tu je komandir određivao 15 ljudi koji ima da izvrše klanje. (…) Ubijanje je vršeno na taj način što smo negde udarali nožem gde stignemo. (…) Za vreme ovog klanja nije gorjela svjetlost u crkvi, već su bili određeni specijalni vojnici koji su u rukama držali baterijske električne lampe i time nam osvjetljavali prostor…“^[1]
Ovakva istorijska amnezija postaje shvatljivija ako se posmatra iz perspektive novoprojektovane revidirane istorijske svesti „Ujedinjene Evrope“ o Drugom svetskom ratu, koja u evrounijatskim srpskim krugovima ima težinu vrednosnog aksioma. Cinik bi primetio da današnji pobornici srpske integracije u novi svetski poredak (New World Order) moraju da imaju istorijsko razumevanje za integraciju Blakana u novi poredak jugoistočne Evrope (Neu ordnung Südosteuropas) iz 1941. godine. Ipak ključ za potpuno razumevanje ovog problema daje srpska politička stvarnost poslednje decenije 20. veka.

2. 1. NASTAVAK IDEOLOŠKIH DEOBA SRPSKIH ANTIFAŠISTIČKIH ŽRTAVA

Posle sedamdeset godina služenja himeri jugoslovenstva, dok su se drugi istorijski i neistorijski narodi služili istom himerom da u njenoj senci izgrade strukture za samostalan državnopravni život, Srbi su razbijanje Jugoslavije dočekali bez sopstvene nacionalno odgovorne elite. Ovakvo političko i duhovno stanje srpskog naroda presudno je uticalo i na tumačenje srpske istorije 20. veka, a u okviru nje i istorije Drugog svetskog rata.
Odnos prema Drugom svetskom ratu zavisio je od ideološko-partijske pripadnosti pojedinca, bio on političar ili „naučnik“. Najprecizniju sliku ovakvog stanja dao je Veselin Đuretić: „Određenje prema građanskom ratu 1941-1945. godine nije mnogo izlazilo iz isključivog ideološkog kruga partijskih protivnika, s tom razlikom što su samo išli obrnutim redom istorijske dijalektike. Dok su za vlastodržce partizani bili apsolutno pozitivan, a četnici apsolutno negativan pol srpske ratne stvarnosti, oni (opozicija) su prihvatali isključivost obrnutog smjera. Iako su događaji izraživali rasplet procesa u kome su se i jedni i drugi pokazivali kao veliki uzaludnici i gubitnici; (…) Niti je pozicija niti je opozicija imala nacionalni i državni koncept odgovarajući novonastaloj situaciji“. ^[2] Tako je devedesetih godina prošlog veka ideologizovana istorijska svest o Drugom svetskom ratu poslužila pre svega kao efikasno pozadinsko sredstvo za moralnu i političku pometnju nikad konsolidovanog fronta srpske državno-nacionalne odbrane.

2.2.STVARNOST SRPSKOG ANTIFAŠISTIČKOG USTANKA

Ovakav ideološki odnos prema srpskim antifašističkim pokretima – četničkom i partizanskom – suprotan je istorijskoj istini o Drugom svetskom ratu. Ustanak u Jugoslaviji 1941. godine, kako je već primećeno, „nisu podigli ni komunisti ni nacionalisti“, već sam srpski narod, ^[3] koji je vidovdanskom etikom i gerilskim istorijskim iskustvom odgovorio na pretnje sopstvenom biološkom, verskom i nacionalnom uništenju. To potvrđuju izveštaji srpskih episkopa iz februara 1941, koji, prema rečima patrijarha Gavrila (jedinog patrijarha koji je tamnovao u nacističkom logoru), „izražavaju slogu Crkve i naroda u svojoj potpunosti, pred našom zajedničkom odbranom protiv Hitlera“.^[4] Glavni razlog za pobunu u zapadnim srpskim krajevima 1941. godine, kako s pravom primećuje Milorad Ekmečić, jeste „pokušaj katoličke crkve da na reci Drini učvrsti granicu svoje civilizacije“. Zato su, dodaje on, „sinovi 1941. nastavili tamo gde su očevi bili 1914, kao što su i oni bili u istom položaju prema dedovima iz 1882″.^[5] Rasnim uredbama NDH iz aprila 1941. legalizuje se pogrom nad pravoslavnim Srbima, koji se odvija pod pokroviteljstvom Vatikana i nemačkih predstavnika u NDH generala Horstenaua i poslanika Kašea. Bestijanje ustaša počelo je već u aprilu 1941. godine. Tako je 17. aprila u Starom Petrovom Selu ubijeno 25 Srba. U noći između 27. i 28. aprila ubijeno 184 Srba kod Bjelovara, a oko 180 bačeno je u Dunav kod Vukovara. Do septembra 1941. na području Like, Banije, Korduna i Dalmacije ubijene su desetine hiljada Srba. Na pokolje srpski narod reaguje spontanim egzistencijalnim otporom, koji na Baniji otpočinje 24. jula, na Kordunu 26. jula, dok u Lici i severnoj Dalmaciji sporadične borbe sa ustašama počinju još u maju 1941. godine. Stravični zločini zahvatili su u maju i junu Hercegovinu i Banjalučku krajinu. Tako je, primera radi, od 8 000 mostarskih Srba, proterano ili pobijeno njih 7 700. U mučeničkim Prebilovcima je od 950 stanovnika ubijeno 830, u Bosanskoj Dubici je ubijeno 17.591, u Bosanskoj Gradišci 11.163, u Bosanskoj Krupi oko 15.000, a u Bosanskom Novom 4.650 Srba. Samo do juna 1941. godine na području NDH ubijeno je oko 120.000 Srba. Posle masovnih pokolja Srbi podižu opštenacionalni ustanak protiv ustaša i Nemaca, najpre 3. juna u Hercegovini, a potom 27. jula u Banjalučkoj krajini i na Tromeđi.
Pripadnici rimokatoličkog klera na čelu sa nadbiskupom Stepincem – vojnim vikarom ustaša – bili su duhovni podstrekači, ali i neposredni izvršioci ovih pokolja. Tako je 10. avgusta 1941. fratar Srećko Pejić u Livnu pokrenuo jednodnevnu likvidaciju 5.600 Srba, rečima: „Ubijte sve Srbe. Prvo ubite moju sestru koja je udata za Srbina. Kada završite svoj posao, ja ću vas ispovjediti i osloboditi grijeha“. Na području NDH u rimokatoličkom krstaškom pohodu stradalo je ukupno 223 srpska sveštenika, tri episkopa su zverski ubijena, dok su dva episkopa umrla u Srbiji od posledica ustaškog mučenja.^[6]
Ustanak u Crnoj Gori, podignut 13. jula 1941, dan posle proglašenja italijanskog protektorata „Nezavisne Crne Gore“, istorijskog i etičkog uzora današnje nezavisne Crne Gore, bio je u svojoj julsko-avgustovskoj fazi u potpunosti srpski nacionalni ustanak. Među 32.000 ustanika, bilo je svega 1.800 članova KPJ, a nazivi odreda „Njegoš“, „Bajo Pivljnin“ i „Vladika Danilo“ govore o njegovom nacionalnom karakteru.^[7]
U Srbiji, gde je kako primećuje Đuretić, „ustanak Srba imao bitne elemente ranijih ustanaka protiv Turaka“, Nemci sprovode drakonsku rasnu odmazdu primenjujući uredbu po kojoj je za jednog poginulog Nemca ubijano sto Srba, a za jednog ranjenog Nemca ubijano je pedeset Srba. Stratišta širom Srbije, danas zaboravljena i zapuštena, nisu nikakva groblja ideoloških vernika, već ljudi koji su ubijeni samo zato što su bili Srbi. Mađari su u Bačkoj i Baranji već u toku aprilskog rata ubili oko 3.000, a proterali oko 11.000 Srba. Krajem 1941. i početkom 1942. godine usledile su zloglasne racije u Novom Sadu i Šajkaškom kraju, u kojima je, prema nekim procenama stradalo oko 16.000 Srba. Albanci su na Kosovu i Metohiji pobili oko 10.000 a proterali već u aprilu, posle proglašenja „Velike Albanije“, preko 100.000 Srba. U Makedoniji su Bugari ubili 9.429 i proterali preko 50.000 Srba.^[8] I najzad, ovakav srpski, a ne jugoslovenski ustanak od 1941. odložio je za šest nedelja realizaciju Hitlerovog plana „Barbarosa“. Srbi, a ne nekakvi Jugosloveni, bili su zato „surovo kažnjeni zbog solidarnosti sa matuškom Rusijom“.

MEĐUNARODNA ZLOUPOTREBA USTANKA I SRPSKI GRAĐANSKI RAT

Srpski nacionalni ustanak od 1941, kao i puč od 27. marta, iskorišćen je u kasnijim ratnim godinama, preko oba antifašistička pokreta, kao moneta za potkusurivanje u geopolitičkoj trgovini velikih sila i njihovih internacionalnih ideologija. Širom biološki ugroženog srpskog nacionalnog korpusa, pored rata sa nacistima i njihovim satelitima – Hrvatima, muslimanima, Mađarima, Bugarima i Albancima – rasplamsao se srpsko-srpski građanski rat, vođen u ime liberalizma i komunizma. Kao faktor mobilizacije posebno se među jugoslovenskim komunistima koristio rusofilski zanos srpskog naroda jer, kako je stajalo u jednom dokumentu, „njegova vjera u skoru pobjedu bratske Rusije se ne može ničim pokolebati“.^[9]

Bratoubilački rat, koji je pokrenuo Broz, imao je za cilj da fizički desetkuje srpski narod i potpuno uništi njegovu nacionalnu elitu i time dugoročno onemogući stvaranje srpske nacionalne države. Istovremeno, pred kraj rata, uz britansku i vatikansku podršku, Broz obezbeđuje amnestiju vernim Hitlerovim saveznicima Hrvatima, omogućujući da se u okvirima federalne Jugoslavije sačuva u NDH začeta klica hrvatske državnosti. Svoj prelazak iz nacističkog tabora u tabor pobednika Hrvati su sprovodili kroz nasilnu propagadnu jugoslavizaciju partizanskog pokreta, u kome je broj Srba, čak i 1944. iznosio od 75-80 odsto.^[10] Krajem rata ustaško-domobranski hrvatski prebeg u partizanski pokret poslužio je, Đuretićevom rečju, kao „poslednji čin frankovačkog lucifera“ da se obračuna sa srpskim nacionalnim trupama generala Mihailovića, ali i sa nacionalno svesnim Srbima u Brozovoj vojsci. Kako je krajem rata izgledalo u Brozovoj verziji ruganje srpskoj, ali i ruskoj antifašističkoj borbi, pokazalo je imenovanje potpukovnika Marka Mesića – ustaškog časnika koji se pod nemačkom komandom borio pod Staljingradom – za komandanta oslobođenog Čačka, u kome će biti pobijene stotine najuglednijih Srba. ^[11] Dok su brojni srpski nacionalni intelektualci, neki od najčuvenijih profesora Beogradskog univerziteta, bili pobijeni ili utamničeni od „oslobodilaca“, najveći deo hrvatske intelektualne elite ustaški angažman bezbolno menja za Brozov. O sačuvanom kontinuitetu hrvatske elite najbolje svedoče ista imena urednika i saradnika koja se pojavljuju u Hrvatskoj enciklopediji štampanoj u NDH i u posleratnoj Enciklopediji leksikografskog zavoda .

DNEVNOPOLITIČKA (ZLO)UPOTREBA SRPSKIH
ANTIFAŠISTIČKIH POKRETA

Današnje srpsko distanciranje od partizanskog pokreta nije samo dokaz istorijske nezrelosti i nacionalne neodgovornosti današnje srpske „elite“, već nastavak ranije hrvatske politike nasilne jugoslavizacije ovog antifašističkog pokreta, koji je bio srpski, ne po ideologiji, već po svom sastavu. Prećutkivnjem ove istorijske istine zloupotrebljavaju se srpske antifašističke žrtve, onako kako ih je Broz već jednom zloupotrebio za ostvarenje svojih ciljeva. Istovremeno, srpskim odricanjem od partizanskog pokreta ostavlja se prostor i danas, kao i 1945, Hrvatima, muslimanima i Albancima sa Kosova i Metohije da zloupotrebom jugoslovenskog imena konačno zauzmu mesto u antihitlerovskoj koaliciji. Iako su se upravo od pripadnika ovih naroda formirale brojne SS divizije (oko 70.000 Hrvata nalazilo se u SS formacijama, a od muslimana i Albanaca bile su formirane zloglasne „13. SS Handžar divizija“ i „21.SS Skenderbeg divizija“), koje su vršile genocid nad Srbima i ratovale protiv Rusa na Istočnom frontu. ^[12] Radi se samo o prvom koraku u uspostavljanju lažne simetrije jer posle lažnog antifašizma Hrvata, muslimana i Albanaca sledi lažni fašizam Srba, koga dovoljno opovrgava činjenica da je u bivšoj Jugoslaviji samo general Nedić, srpski egzistencijalni kolaboracionista, odbio da pošalje trupe na Istočni front.
S druge srane, svođenje pokreta đenerala Mihailovića na antikomunizam i prećutkivanje njegovog nacionalno-ideološkog karaktera nastavak je politike zloupotrebe četničkog pokreta od angloameričke politike. Tako se istorijski pravedna i nacionalno nužna rehabilitacija četničkog pokreta koristi u današnjoj srpskoj politici ne za istorijsko otrežnjenje i jačanje nacionalnih političkih tradicija, već za stvaranje animoziteta prema Rusiji i ruskom narodu. Naime, ruski narod, žrtva iste komunističke ideologije, namerno se poistovećuje sa politikom jugoslovenskih komunista i Kominterne, te se kao takav optužuje za propast srpskih nacionalnih snaga. Istovremeno se planski prećutkuje angloamerička i vatikanska podrška Brozu i njegovoj kroato-jugoslovenskoj ideji u vidu, između ostalog, i bombi po srpskim gradovima na pravoslavni Vaskrs 1944. godine. Samo se iz ugla ovakve političke manipulacije četničkim pokretom može shvatiti naizgled šizofrena pozicija Srpskog pokreta obnove, glorifikatora nacionalnih ravnogorskih tradicija iz devedesetih, a danas veštački održavanog eksponenta NATO politike u Srbiji. Posredstvom lažnih nacionalnističkih i antikomunističkih političkih grupacija, lik đenerala Mihailovića već dvadeset godina služi angloameričkoj politici kao mamac za odvođenje Srba u zemlju nedođiju. Istovremeno, „prvi gerilac u okupiranoj Evropi“ se, 65 godina posle fizičke likvidacije, od licemernih glorifikatora duhovno masakrira sistematskim ubijanjem ideje čiji je bio mučenički zatočnik – ideje jedinstvene države svih Srba.

SRPSKI ANTIFAŠIZAM – ŽRTVA EVROUNIJATSKOG
„BRATSTVA I JEDINSTVA“

Tokom 45 godina trajanja socijalističke Jugoslavije, Srbi su, zarad lažnog „bratsva i jedinstva“ sa dojučerašnjim domaćim dželatima pristajali da svoje antifašističke žrtve ubijene samo zato što su bili Srbi preimenuju u Jugoslovene. Tako su i žrtve i ubice u zvaničnoj jugoslovenskoj istoriji izgubile svoj nacionalni identitet. Potomci ubijenih Srba, čija se istorijska svest formirala na ovakvoj „bezimenoj“ istoriji, bili su zatečeni i istorijski nedorasli vremenu u kome su potomci nekadašnjih ubica – Hitlerovih saveznika – počeli da ruše „socijalističku zajednicu bratskih naroda“. Srbi su delimično izbegli novi Jasenovac samo zahvaljujući tome što se istina o Drugom svetskom ratu sačuvala u predanju nedoklanog naroda. Iz ovakve nacionalne istorijske svesti potekli su narodni prvaci kojima se danas sudi u Hagu. Novo žrtvovanje srpske istorijske svesti o Drugom svetskom ratu, zarad „bratstva i jedinstva“ sa starim evropskim krstašima stvorilo bi generacije Srba sa potpunom istorijskom amnezijom. Istovremeno, zaboravljajući jasenovačku istinu, Srbi lako mogu da poveruju u srebreničku laž. U okvirima evropskog jednoumlja, sprovedenog u uslovima sofisticiranog informacionog nadzora, ne bi postojali uslovi da epska tradicija, kao u vreme ranijih okupacija, sačuva neideologizovanu srpsku istorijsku svest. U takvom stanju neki novi antivizantijski krstaški pohod mogao bi da bude i istorijski kraj srpskog naroda. Zato je borba za istinu o Drugom svetskom ratu jemstvo istorijskog opstanka Srba, ali i put srpskog otrežnjenja od evrounijatskih zabluda.

Izvor: Fond strateške kulture