Zatiranje Srba u Hrvatskoj (10): Opustošena žitnica

Slavonija je istorijsko-geografska regija na istoku Hrvatske koja se prostire između reka Drave, Save i Dunava. Sa površinom od 12.556 kvadratnih kilometara najveća je regija, koju zovu „žitnica Hrvatske“.

Ukoliko bi se zbirno ocenio period od 131 godinu – vremenski interval u kome je profesor Svetozar Livada sproveo istraživanje popisa stanovništva od prvog, održanog 1880, do poslednjeg iz 2011, prema nacionalnoj pripadnosti, hrvatsko stanovništvo se povećalo za 71,31 procenat, a srpsko stanovništvo se istovremeno drastično smanjilo za 74,69 odsto!

Genocidna politika NDH

Naizgled, u tome ne treba tražiti ništa čudno, zato što su Hrvati u Slavoniji uvek činili većinsko stanovništvo, od najnižeg procenta ustanovljenog 1900, kada ih je bilo 46,77 odsto, do najvišeg od 88,30 odsto koliko je pokazao popis iz 2011. Istovremeno, Srbi su uvek bili manjina, s tim što je taj procenat 1880. iznosio 31, 51 procenat, a 2011, tek 6,20.

– Kretanje stanovništva između dva popisa stanovništva ukazuje na ‘krizne’ godine kada dolazi do smanjivanja stanovništva. To su prema verižnim indeksima 1900/1890, 1971/1981, te 2001/1991, kada je dolazilo do fluktuacija stanovništva oba etniteta, ali znatno jače kod srpskog, posebno u poslednjem navedenom kriznom periodu – objašnjava Livada.

Analizirajući srednjoročni period razvoja stanovništva u periodu od 43 godine tokom postojanja SFRJ, od 1948. do 1991. godine, Livada navodi da nisu zabeleženi „šokantnija“ smanjenja broja stanovništva, ali samo zato što je i ovaj deo Hrvatske preživljavao tragične posledice Drugog svetskog rata, zbog čega je faktički razvoj stanovništva potpuno zaustavljen i sveden na nivo ispod proste reprodukcije stanovništva.

– Za detaljnija objašnjenja ovog kriznog stanja u razvoju stanovništva u ovoj slavonskoj subregiji nedostaju istraživanja, ali za neke uzročnike moguće je sa sigurnošću pretpostaviti da su bili od značajnog uticaja. To se pre svega odnosi na velike ljudske žrtve stanovništva ovog područja, posebno srpskog, zbog genocidne politike tzv. NDH tokom Drugog svetskog rata, odnosno mehaničko zadiranje u njegov demografski korpus i s tim u vezi, značajan udeo deficijentnih porodica, što se negativno odrazilo na natalitet u posleratnom razdoblju. Takođe, ovo je tradicionalno depopulaciono područje po različitim osnovama (ekonomske, socijalne, migracione i dr), koje se često podvode pod zajednički nazivnik „bela kuga“ – objašnjava Livada.

Prognani, poginuli, nestali…

Međutim, srpski korpus u Slavoniji je nastavio da se smanjuje i kasnije, a uzrok je građanski rat i sve ono što je kasnije usledilo u Hrvatskoj.

Prema podacima iz dva poslednja popisa, 2001. i 2011. godine, stanje srpskog stanovništva u odnosu na 1991. godinu se smanjilo za 41.697 stanovnika ili za 11,4 odsto (podaci sa popisa iz 2001.), odnosno za 74.745 stanovnika ili za 20,48 odsto prema poslednjem popisu stanovništva u Hrvatskoj.

Istovremeno, prema popisu iz 2001, hrvatsko se stanovništvo povećalo za 34.283 stanovnika ili za 14,01 odsto, odnosno za 11.521 stanovnika ili za 4,71 procenat prema podacima iz popisa objavljenog 2011.

Rezultat je da se udeo hrvatskog u ukupnom stanovništvu povećao sa 67,06 odsto koliko ih je bilo 1991. na 88,30 procenta 2011.

Srpsko se stanovništvo u odnosu na stanje 1991. smanjilo za 56.240 stanovnika ili za 71,37 procenta (2001), odnosno za 60.825 stanovnika ili za 77,18 odsto (2011). Na ovaj način se udeo srpskog u ukupnom stanovništvu smanjilo od 21,60 procenata (1991) na 6,20 odsto 2011.

„Ovaj manjak srpskog stanovništva 2001. godine označava ujedno broj prognanih Srba, kada se od tog broja odbiju poginuli i nestali, a takvih je bilo prema evidenciji Veritasa 640 poginulih i 508 nestalih Srba. Dakle broj prognanih Srba u ovoj subregiji iznosi 55.092.“

Naselja bez stanovnika

Da bi ilustrovao etničko čišćenje u Slavoniji, Livada podseća da je ono izvršeno na osnovu vojne – strogo poverljive Naredbe Kriznog štaba i Naređenja komandanta 123. brigade HV da se izvrši evakuacija svih stanovnika, njihove privatne imovine i stoke u području 26 sela, a stanovništvo se iseli u druga naselja na području opštine „prema slobodnom izboru“.

„U tom naređenju se kaže da ‘u slučaju kršenja ovog naređenja, HV i policija mogu otvoriti vatru bez prethodnog upozorenja’. Motivi ove evakuacije prema navedenim dokumentima su ‘zaštita stanovništva’ i „uspešna odbrana od borbenog delovanja četničko-terorističkih snaga i jedinica“. Rezultati odnosno ishod ove navodno humane, dobrovoljne i zaštitničke akcije iseljavanja srpskog stanovništva iz svojih domova bio je tragičan. U većini tih naselja živeli su isključivo Srbi. U nekima tek poneki Hrvat, u malom broju značajniji broj Hrvata, a samo u dva naselja većinsko stanovništvo je bilo hrvatsko sa značajnim brojem Srba. Pritiscima, zastrašivanjima i na kraju vojnom akcijom ta naselja su etnički očišćena od srpskog stanovništva. Rezultat tih brutalnih aktivnosti bio je da prema popisu iz 2001. godine u 14 naselja nema više stanovnika. Zapaljeno je 616 kuća, 590 privrednih zgrada, jedan sakralni objekat, 1.462 stanovnika ostalo je bez svojih domova i ubijene su 44 osobe. Od predratnih 1.645 stanovnika srpske narodnosne pripadnosti koji su živeli u tim naseljima nakon rata ostalo ih je samo 173, a od predratnih 356 Hrvata, 2001. godine u tim naseljima živi njih 407 – navodi Livada.

Brutalni izvršioci

Svetozar Livada ističe da je u regiji Slavonije faktički izvršeno „veće etničko čišćenje srpskog stanovništva u Hrvatskoj“.

– Ono je provedeno u 26 sela (Crljenci, Čečavac, Vučjak Čečavački, Jemonovac, Koprivna, Kujnik, Oblakovac, Orljavac, Pasikovci, Podsreće, Rasna, Ruševac, Sloboština, Snjegavić, Vranić, Gornji Vrhovci, Kantrovci, Klisa/Velika, Lučinci, Markovac, Milivojevci, Nježić, Oljasi, Ozdakovci, Poljanska i Smoljanovci) u zapadnom brdsko-planinskom predelu opštine Slavonska Požega u periodu od 29. oktobra 1991. do početka 1992. godine. Izvršioci ovog brutalnog čina bili su Krizni štab opštine Slavonska Požega i Zapovedništvo odbrambenih snaga istočne Slavonije i Baranje, odnosno 123. brigade Hrvatske vojske – navodi Livada.

Sutra – Zatiranje Srba u Hrvatskoj (11): Progon ćirilice

Izvor: VESTI online

Vezane vijesti:

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (9): Etničko čišćenje Dalmatinske zagore

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (8): Progon pravoslavlja sa Banije

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (7): Kordun istorijski poligon smrti

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (6): Opustošena srpska Lika

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (5): Etničko čišćenje i u miru

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (4): Niko nije popisivao mrtve

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (3): Žrtvama se ne zna broj

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (2): Kako je stvorena Krajina

Zatiranje Srba u Hrvatskoj (1): Istorija duga sedam vekova