Serbian
Armenian
Croatian
Dutch
English
French
German
Greek
Hebrew
Hungarian
Italian
Norwegian
Polish
Russian
Slovenian
Spanish
Politika Vatikana prema srpskom narodu i ostalim pravoslavnim na Balkanu dobila je 1622. godine svoju formu stvaranjem Kongregacije za propagandu vere, dopunjenu 1862. formiranjem Sacra congregatio de propaganda fide pro negoti rituum orientalium (Sveta kongregacija za propagandu vere za pripadnike istočnog obreda)
Kada se u naslovu pročita sintagma „istoriografija kod Srba“ onda sledi pitanje: Zašto nije napisano „srpska istoriografija“! Odgovor je vrlo prost: srpske istoriografije je nestalo 1. decembra 1918. godine proglašenjem Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca. Posle raspada Jugoslavije u ratu 1990–1995. godine nije bilo ideje o postavljanju osnove nove istoriografije u kojoj bi srpsko stanovište bilo u centru većine naučno-istraživačkih projekata u tumačenju prošlosti.
To je i razlog zašto nema naučne ili naučno-popularne sinteze o politici Rimokatoličke crkve, a o pojedinim istorijskim procesima da i ne govorimo. Današnja istoriografija ostala je na rukopisu akademika prote Radoslava Grujića Političko verska aktivnost Vatikana na Balkanu kroz vekove (nastao pre Drugog svetskog rata, koji sam priredio i objavio u Gornjem Milanovcu 1998. godine). Mada delo Jovana Radonića Rimska Kurija i južnoslovenske zemlje(Beograd 1950) nije prevaziđeno, ono nema ono što se zove naučnost, mada ima solidnu preglednost procesa i projekata.
Istoričar Dragoljub R. Živojinović dvadesetak svojih studija posvetio je istraživanju vatikanske politike prema Jugoslaviji, među kojima posebno mesto ima Vatikan, Katolička crkva i jugoslovenska vlast 1941–1958 (prvo izdanje Beograd 1994, drugo 2007). U njegovim radovima nema, međutim, previše teksta o politici Vatikana prema Srpskoj pravoslavnoj crkvi i Srpstvu.
Kada se pomene Rimokatolička crkva, Srbi koji sebe smatraju pozvanim da govore o toj temi obično pomenu Viktora Novaka i njegovo delo Magnum Crimen, objavljeno najpre 1948. godine a potom dva-tri puta štampano u znatno širem obimu. Na ovom mestu mora se konstatovati da je jadna istorijska nauka koja se temelji na odavno prevaziđenom delu!
Posle ovih nekoliko rečenica sledi zaključak: nema klasičnog naučnog dela o odnosu Rimokatoličke crkve prema srpskom narodu i Srpskoj pravoslavnoj crkvi!
Ako (pogrešno) poistovećujemo Rimokatoličku crkvu i Vatikan, onda treba da znamo da politiku kreira vrh crkve, to jest Vatikan, a sprovode je pripadnici klera.
Politika Vatikana prema srpskom narodu i ostalim pravoslavnim na Balkanu dobila je 1622. godine svoju formu stvaranjem Kongregacije za propagandu vere, dopunjenu 1862. formiranjem Sacra congregatio de propaganda fide pro negoti rituum orientalium (Sveta kongregacija za propagandu vere za pripadnike istočnog obreda).
U drugoj polovini 19. veka Vatikan je na Balkanu forsirao Hrvatstvo u etničkom korpusu srpskog naroda koji je u međuvremenu katoličen. Nova politika proklamovana je 1900. godine na Prvom svehrvatskom katoličkom kongresu kada je zaključeno da će u narednom veku svi katolici postati Hrvati a svi Hrvati katolici! Ta politika nakratko je bila presečena 1. decembra 1918. godine stvaranjem južnoslovenske države Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, koja je predstavljala prvenstveno politički projekat pobednika u Prvom svetskom ratu.
Vatikan je uspeo da i toj državi nametne svoju politiku kroz tvrdnje o potrebi sklapanja naročitog konkordata o pravima Rimokatoličke crkve. Kako je dogovoreni predlog konkordata 1937. godine uklonjen iz procedure, papa Pije XI je prorekao buduću kaznu koja će uslediti zbog toga odbijanja.
Vatikan je ubrzo prilagodio svoju novu politiku tokom tridesetih godina 20. veka, naročito izborom vatikanskog vaspitanika Alojzija Stepinca za vikara nadbiskupa zagrebačkog sa pravom nasledstva. Od tada počinje sasvim nova politika koja se iskazala najpre u pripremi a potom i u podržavanju Nezavisne Države Hrvatske 1941–1945. godine. U toj državi došlo je do spoja frankovačke ideologije o zatiranju Srpstva i klerikalne ideje o „vraćanju vjeri djedova“, to jest prekrštavanju onih koji su preživeli zatiranje i njihovo proglašavanje Hrvatima. Tako bi nastala čista Hrvatska sa čistim rimokatoličkim stanovništvom! Uzgred, ta Hrvatska bila bi ostvarenje odluka sa Prvog svehrvatskog kongresa iz 1900. godine!
Komunistička vlast u Jugoslaviji 1945–1990. godine imala je svoje mene i promene u odnosima sa Vatikanom što se odražavalo i na aktivnosti Rimokatoličke crkve. Biskupske konferencije u Hrvatskoj na desetogodišnjicu smrti Alojzija Stepinca (umro 1961. godine) započele su novu politiku radi integracije rasturenog Hrvatstva. (Moguće je da okončanje tog procesa uslediti beatifikacijom koje se očekuje na početku mandata pape koji će doći posle sadašnjeg, Frančeska.)
Secesiju Slovenije a potom i Hrvatske iz Jugoslavije 1991. godine Vatikan je među prvima priznao novoproglašene države.
Još uvek je teško razumeti zašto Vatikan nije priznao Natovsku državu Kosovo. Na prvi pogled izgleda da bi priznanje olakšalo položaj male rimokatoličke zajednice u šiptarskom stanovništvu. Pre će biti da je na delu nova politika koju još uvek mi Srbi ne razumemo!
Nema nikakvih dokaza o javnom delovanju Vatikana u rasrbljavanju Crne Gore kroz latinizaciju, forsiranju montenegrinstva umesto crnogorstva, niti pojava rimokatoličkog misionarstva…
Vatikan ne žuri sa konkordatom sa Republikom Srbijom. Moguće je u tom kontekstu posmatrati i predlog pape Frančeska da donekle amortizuje hrvatsku presiju o Alojziju Stepincu kroz razgovore predstavnika hrvatskog klera sa Kaptola i Srpske pravoslavne crkve. Naravno da iza svega toga stoji problem Jasenovca! Teško je razumeti zašto srpska strana taj problem nije podelila sa sestrinskim crkvama, na prvom mestu sa Ruskom. Uostalom, papa Frančesko se donekle obavezao naročitim saopštenjem posle susreta sa poglavarom Ruske pravoslavne crkve na Kubi. Taj događaj mora se posmatrati i kao pokušaj dogovora dva prvosveštenika zbog neverovatno jakog napada globalističkog projekta koji u sebi nosi veliku dozu antihrišćanstva. Vatikan je u velikim problemima pa bi mu konkretniji razgovori sa Ruskom pravoslavnom crkvom (to jest sa Rusijom) donekle pomogli u otporu pred napadima kojima je izložena evropska hrišćanska civilizacija. U tom kontekstu mogla bi i Srpska pravoslavna crkva da pronađe svoje mesto (a to znači i Srbija i srpski narod u celini). U traganju za dobrim predlogom šta i kako bi trebalo raditi, mogli bi da pomognu i oni istoričari koji poznaju dugotrajne političke procese.
Drugo je pitanje ima li u srpskom narodu političke volje da se višedecenijsko propadanje makar uspori ako se ne može da zaustavi. Imajući u vidu sadašnja zbivanja oko Kosova i Metohije, poigravanja sa Vidovdanom, planovi o dovođenju pape u Beograd… teško je potvrdno odgovoriti.
Izvor: Stanje stvari
Vezane vijesti:
Veljko Đurić Mišina: Udvoričkom politikom prema Hrvatskoj …
Veljko Đurić Mišina: Hrvati i Srbi o Jasenovcu u poslednje …
