USTAŠKI TABLOIDI U BOSNI TOKOM DRUGOG SVETSKOG RATA: Da li je ikada veće ZLO štampano bilo gde na SVETU?

Za vreme drugog svetskog rata, Kraljevinu Jugoslaviju su 6.4.1941. napale sile Osovine i prisilile njenu vojsku na kapitulaciju 17.4. 1941. Deset dana pre su u Zagreb ušle nemačke snage, te je istog dana proglašena Nezavisna država Hrvatska.

Pobedničke Sile Osovine su odlučile da cela teritorija BiH dođe pod vlast NDH, čiji je poglavnik Ante Pavelić započeo politiku s ciljem eliminacije srpskog stanovništva, koje je uključivalo prisilno prevođenje na katoličanstvo, proterivanje i genocid.

Vlast NDH je, s druge strane, muslimansko stanovništvo smatralo Hrvatima islamske vere.

Pavelićeva propaganda je radila punom parom.. Muslimansko-bošnjaško stanovništvo u Bosni i Hercegovini bilo je veoma uzrujano uoči ulaska Jugoslavije u Drugi svetski rat. Sporazum Cvetković-Maček od 26. avgusta 1939. zadao je težak udarac tradicionalnoj mulimanskoj težnji ka autonomiji Bosne i Hercegovine praktično je podelivši između Srbije i novoustanovljene hrvatske banovine. Dominantna muslimanska elita se stoga okupila u Muslimanskom pokretu za autonomiju Bosne i Hercegovine, koji je tražio da se pored hrvatske upostavi i bosanska banovina; zahtev je inicirao Džafar Kulenović, predsednik Jugoslovenske muslimanske organizacije (JMO), političke partije koja je uživala podršku velike većine bosanskih Muslimana. U pokretu su se okupile razne političke struje koje su postojale među Muslimanima.

Tu su se okupili i nekada ‘prosrpski’ Muslimani koji su bili za saradnju sa režimom u Beogradu, za strategiju lidera JMO Mehmeda Spahe sve do njegove smrti juna 1939, ali koja je potpuno diskreditovana Sporazumom kojim je beogradski režim žrtvovao Muslimane zarad sporazuma sa hrvatskom opozicijom.

Sa druge strane, slaba disidentska muslimanska ‘prohrvatska’ struja koja je tradicionalno odbacivala saradnju sa režimom u Beogradu i osnovala Muslimanski ogranak Hrvatske seljačke partije (MOHSS) bila je sada blokirana svojom pripadnošću jednom hrvatskom nacionalnom pokretu koji je okrenuo leđa bosanskom jedinstvu.

Pa ipak, Muslimane je spajao strah od srpske reakcije na pokrete koji su bili za hrvatsku, ali više od svega, bosansku autonomiju, otelotvorenu u pokretu „Srbi, na okup!“ preteči četničkog pokreta u Drugom svetskom ratu.

Nakon okupacije od strane sila Osovine, kojom je poništena Kraljevina Jugoslavija, uspostavljena je velikohrvatska marionetska država – Nezavisna Država Hrvatska (NDH) – ekstremnog, fašističkog i terorističkog ustaškog pokreta. Čitava Bosna i Hercegovina pripojena je NDH, koja je u junu podeljenja na dvadeset i četiri administrativne jedinice, velike župe, na čelu sa ‘velikim županima’.

Ova planska podela je trebalo da izbriše granicu između Hrvatske i Bosne i Hercegovine, kako administrativnu tako i u svesti ljudi, i to u skladu sa velikohrvatskom, nacionalističkom ustaškom ideologijom.

Ustaški poglavnik Ante Pavelić uzeo je istaknute bosanske Muslimane i Hrvate da mu ‘ukrase’ režim; Osman Kulenović, Džaferov brat, imenovan je za potpredsednika vlade 15. aprila.

Glavni organ ustaškog pokreta, Opće ustaško vijeće, zvanično je konstituisano početkom maja; tu su, ispod Pavelića, bili doglavnici; među njima, i dva vremešna bosanska političara iz vremena pre Jugoslavije, prohrvatski Musliman Adem-aga Mešić i Hrvat Jozo Sunarić. Podređeni doglavnicima bili su poboćnici (ađutanti); među njima su bili Alija Šuljak i Hakija Hadžić, nekadašnji lideri MOHS.

Tamošnji mediji, među kojima se isticao “Sarajevski hrvatski list”, ličili su na prave tabloide iz kojih je sipao govor mržnje prema Srbima, Jevrejima i Romima i to bez pardona.

Takođe, isti mediji su objavljivali vesti kojima su se Srbi i Romi pozivali da se sami prijave u policijske stanice, a pretilo im se prinudnim radom ako to ne učine.

Pavelićeva propaganda je radila punom parom, pa je svakodnevno prenosila najbrutalnije poglavnikove prozivke na račun Jevreja i Srba sejući na taj način strah među narodom i gradeći atmosferu u kojoj je bilo potpuno normalno proganjati Srbe i Jevreje, što je potpuno opravdavalo njihove kasnije likvidacije i odvođenja u logore.

Izvor: Espreso, Vidovdan