ŠTA SE SLAVI 13. JULA: Metak, čelo, potok, vir

Kada slavite osamdesetogodišnjicu Trinaestojulskog ustanka, uz veliko uvažavanje prema crnogorskim ustanicima i njihovim žrtvama, sjetite se da su zajedničke aktivnosti crnogorskih ustanika sa crnogorskim komunistima, bile crveno zavođenje za Goleš planinu, jer je stvorena predstava o komunistima koji žele graditi slobodu kao i svi ostali, a zapravo se radilo samo o tome da je učešćem crnogorskih komunista u Trinaestojulskom ustanku stvorena podloga za „obračun sa klasnim neprijateljem.”

(Fo­to Mu­zej Ju­go­sla­vi­je) Trinaestojulski ustanak jeste bio izraz borbe srpskog naroda za oslobođenje od italijanskog okupatora čiji ishodi nijesu bili izraz prvobitne narodne volje, ali je, nažalost, postao baza legitimnosti komunističkog pokreta u Crnoj Gori. (( Ako pokušamo, recimo, uporediti 13.jul 1941. i 30.avgust 2020. onda bi se moglo reći da je koalicija „Za budućnost Crne Gore” formacija iskrenih narodnih ustanika protiv fašističkog okupatora (protiv Italijana, odnosno protiv DPS-a ), a Zdravko Krivokapić komunista u ustaničkim redovima. ))

Trinaestojulski ustanak je raširio glas o slobodarstvu komunista „iza kojih stoji Rusija” , a zapravo je poslužio izvornoj revolucionarnoj namjeni: u mjesecima nakon jula 1941.crnogorski komunisti Milovana Đilasa, odnosno formacije Radoja Dakića, Save Kovačevića i drugih revolucionara, počeli su preventivne likvidacije „klasnog neprijatelja”, a taj klasni neprijatelj bili su crnogorski učitelji, profesori, sveštenici, činovnici bivše Kraljevine, nerijetko njihovi očevi, stričevi, braća i rođaci, kao i stari, namučeni oficiri bivše crnogorske vojske, naši i njihovi đedovi čija se stravična krivica sastojala samo u tome što su bili nosioci Obilića medalja, Ordena Belog orla i Karađorđeve zvezde, Danilovog krsta, Medalje Osvećeno Kosovo ili Albanske spomenice, što su bili ugledni i poštovani i što bi svojim ugledom mogli ugroziti „revoluciju koja teče”.

Zato su mučeni, strijeljani, ujamljivani i masakrirani širom Crne Gore i zato je narod Crne Gore, ostavši bez narodnih prvaka, morao gledati unakažene leševe po „pasjim grobljima”, ozbiljno shvatati beskrupuloznost mladih skojevaca i klanjati se revoluciji, savijati glavu pred crvenim terorom koji ulijeva strah u kosti i pred čijim groznim prizorima normalan čovjek odskače od svijesti. Slaviti 13.jul 1941. u cjelini njegovih zbivanja i posljedica znači slaviti: r a s p a m e ć i v a nj e srpskog naroda u Crnoj Gori, uništavanje njegovih kulturnih i duhovnih jezgara, razaranje srpskih tradicija i tradicionalnih autoriteta, trajno sakaćenje društvenog života, proletersku svijest beskompromisnih sinova crvenog terora koja metastazira u prostore crnogorske tribalističke svijesti, kulturnu nedovršenost Crnogoraca čije obimne šupljine popunjavaju srp i čekić, ubijanje nevinog čovjeka i Boga u čovjeku.

Trinaestojulski ustanak je možda moguće privatno slaviti u nekim njegovim pojedinostima, ali ne u cjelini. Faktičke rezultate saradnje između narodnih ustanika (rojalista, tradicionalista, samog naroda) i komunista tokom Trinaestojulskog ustanka ne vidimo u slobodi Crne Gore. Čujemo ih u jezivim urlicima crnogorskih komunista: „Petokraka sa tri roga, borimo se protiv Boga.” „U ostroške grede dvije, Bajova se čapra vije.” „Ubićemo do Božića, oba brata Božovića.” Osjećamo miris spaljenog mesa i truleži koja izbija iz crnila nikšićkih i bjelopavlićkih jama. U nekoj crmničkoj vododerini zaudara smrad raspadnutih leševa, unakaženih do neprepoznatljivosti, tako da više ne možemo prepoznati nekadašnjeg serdara, oficira koji je preživio skadarske žice, mojkovačke klance i austrijske tamnice da bi mu sinovac ili rođak došao glave. Na kolašinskom pasjem groblju, kao psi zakovani za tarabu, trunu rasporeni leševi, lobanja razbijenih drvenim maljevima, razvaljenih vilica iz kojih su kliještima čupani zubi…

Nešto južnije, grozno, tužnije: proslavljenog crnogorskog junaka na kućnom pragu ubija rođeni sin, a onda dovlači najuglednijeg komšiju, ubija ga i prevaljuje preko oca, čineći „pasji krst”, da mu otac ne trune sam, nego da leži kraj sebi ravnog, kako i priliči. A leševi? Leševi se množe , kao u Kovačićevoj pjesmi, leševi se tove; dok sivilo mozga prosutog po krvavom crnogorskom kamenu nagoni na povraćanje, leševi ćute, nijemi i naduveni. A to što slavite? A to -drug Tito? A to je Tempo? A to je Đido? To zaklalo nečijeg oca, to rasporilo nečiju majku, to popu zapalilo bradu, to pred manastirom uzjahalo monaha Teofana, jahalo ga do provalije i strmoglavilo u jamu, to uzelo mašinku i šaržer metaka u oca stručilo, to likovalo nad ubijenom Crnom Gorom, da biste to, takvo i toliko, slavili narednih 70 godina. Vlado Rolović naređuje likvidaciju mitropolita Joanikija u Aranđelovcu, a onda njega, kao jugoslovenskog ambasadora u Švedskoj, ubiju ustaše.

I šta pjeva Crna Gora ? „Što je Lovćen tama obavila, Crmnica se u crno zavila.” Jauču za Rolovićem, zamotavaju u novu crninu Crmnicu koju su Rolović i njegova družina davno u crno zamotali. Na vijest da su mu partizani zatočili rođenog brata, sveštenika i teologa dr Luku Vukmanovića, Tempo poručuje da s njim „rade što i sa ostalim banditima.” Metak, čelo, potok,virCrnogorski strašni pir. I sada hoćete da se mirimo u 13.julu, pjevajući o maršalu Titu pred mitropolitom Joanikijem. I sada hoćete da se mirimo izvan istine, kao Srbi i Crnogorci, kao dvije nacije, dvije vjere, dva jezika, dvije kulture, dvije autohtone, po svemu, odvojene cjeline. Da se mirimo u Golom otoku, u trinaestojulskom zajedništvu. Da slavimo kako su braća zajedno krenula u borbu ili da slavimo kako je crveni brat bijelom bratu zario nož u leđa? Da li da slavimo našu narodnu naivnost ? Koga to slavimo 80 godina nakon 13.jula? Možda komandante ustanka?

Baja Stanišića ili komuniste koji su ga bacili niz ostroške grede? Da li da slavimo rezultate tog strašnog i slavnog ustanka? Zatvaranje goveda i ovaca u crkve, čupanje krstova iz pravoslavnih grobalja, skrnavljenje tuđih grobova, oduzimanje prava „narodnim neprijateljima” da budu sahranjeni kao ljudska bića i otimanje prava Srbima da budu Srbi, rušenje Njegoševe kapele… Sami Gospod zna koliko je neopojanih grobova, koliko ljudskih kostiju trune po crnogorskim jamama, koliko je „leleka što gore prolama” i koliko bolnih urlika odzvanja Maglenom, Manitom, Crvenom i Crnom Gorom. Skupa sa oburdanom kapelom, na Crnu Goru se sručilo strašno proklestvo rušenja Njegoševe testamentarne volje.

Međutim, prokletstvo bratoubilaštva i bogoubilaštva, strava i užas crnogorskog crvenog terora, udara i kontraudara, opšte smutnje, krvi i gladi, duhovne, moralne i svake druge bijede koja je našla ratni tren da zasiti svoje umobolne apetite, sve te krvave orgije i stradanja, riječju, ne daju nam pravo da bilo koji datum tokom 1941.godine slavimo, niti imamo šta slaviti. Metak Žikice Jovanovića Španca ispaljen u dva brata Srbina nije i ne može biti dan slave protiv okupatora. Ako se sagledaju posljedice i ishodi, slaviti ustaničko trinaestojulsko srpsko-komunističko zajedništvo u Crnoj Gori naprosto je neukusno.

Ako se već traži datum koji obilježava čistu srpsku borbu protiv stvarnog okupatora i najsuštinskijeg neprijatelja u Drugom svjetskom ratu, onda se mora odati priznanje Šestojunskom ustanku gatačkih Srba i slaviti Junski ustanak Srba u Hercegovini kao PRVA organizovana, kontinuirana, svrsishodna i realna borba realnih Srba protiv realnog okupatora u okupiranoj Jugoslaviji. Taj gatački 6.jun 1941.spasava srpski narod u pograničnom pojasu od istrebljenja i pokreće stvaranje prve slobodne teritorije u okupiranoj Jugoslaviji.

S druge strane, Trinaestojulski ustanak je generator komunističke ekspanzije u Crnoj Gori, koja će se preliti u hercegovačke krajeve i ostaviti nesagledive posljedice tokom Mizarine „boljševizacije Hercegovine”. Dat je odgovor na užas i bruku petrovdanskog stvaranja Nezavisne Države Crne Gore , ali je cijena saradnje sa komunistima bila jezivo visoka. I šta zaista danas slave crnogorski Srbi?

Dvadesetak dana slobode u crnogorskim varošima koje smo platili osamdesetogodišnjim paklom ili komunizmom u Crnoj Gori. Crni dani i crne godine se ne mogu slaviti. Slavite slobodu, kad i ako dođe. I, što reče blaženopočivši mitropolit, „nemojte se bojati slobode.” Srećan Pavlovdan!

Izvor: SLOBODNA HERCEGOVINA/Rade Crnogorac