Sporna karta Evrope u Aušvicu

U postavci koju u toku jednog dana obiđe i više od deset hiljada ljudi, Beograd označen kao jedna od polaznih stanica na putu u nacistički logor smrti, iako je Staro sajmište, odakle su odvođeni Jevreji, bilo na teritoriji NDH sa Zagrebom kao prestonicom

U prostoriji memorijalnog kompleksa Aušvic nalazi se karta Evrope na kojoj su naznačena mesta u kojima su bili logori odakle su u Aušvic transportovani Jevreji. Direktor Muzeja žrtava genocida Veljko Đurić Mišina pokušao je da upozori profesionalnog vodiča Dorotu Žak na netačnu tvrdnju na karti – da je Beograd označen kao jedno od mesta sabiranja uhapšenih članova jevrejske zajednice i polazna stanica na putu u logor smrti.

Mišina je ukazao da se Koncentracioni logor Zemun, poznatiji kao Staro sajmište, nalazio na teritoriji Nezavisne države Hrvatske, čiji je glavni grad bio Zagreb, a ne na delu Vojnookupacione teritorije Srbija, sa Beogradom kao prestonicom. Gospođa Žak odgovorila mu je da su na karti označeni glavni gradovi evropskih država. Na konstataciju Veljka Đurića Mišine da je i Zagreb označen na karti, domaćica je samo slegla ramenima. Zanimljivo je da se gotovo identična karta nalazi i u filmu koji se prikazuje na postavci Muzeja grada Krakova i u Muzeju Holokausta u Budimpešti.

– To je deo procesa revizije istorije, u kojoj se apsolutna odgovornost Gestapoa u konačnom rešavanju jevrejskog pitanja prebacuje na njihove kolaboracioniste. U ovom slučaju sugeriše se na odgovornost nemačke vlasti Vojnookupacione teritorije Srbije, odnosno na odgovornost kolaboracionističke vlade Milana Nedića – kaže Mišina.

Na naše pitanje šta treba uraditi da se ta karta u Aušvicu ispravi, on kaže da u taj posao treba uključiti Ministarstvo spoljnih poslova Srbije i Ministarstvo kulture, kako bi Muzej žrtava genocida izneo usaglašen predlog s Vladom Srbije.

Ova polemika u memorijalnom centru Aušvic vođena je sredinom maja, kada je u delu studijskog programa Mišina obišao memorijalne centre u Krakovu u Poljskoj. Posetio je Aušvic, Jevrejsku četvrt i Muzej grada Krakova, kao i Muzej Holokausta u Budimpešti.

Razgledajući stalnu postavku Muzeja Holokausta u Budimpešti, Mišina nije mogao da se otme utisku da je u pojedinim delovima postavke primetan revizionizam. Naročito, kako objašnjava, u uveličavanju uloge nemačke politike prema Jevrejima u odnosu na ulogu domaćih formacija, kao i na prikaz završnih ratnih operacija u kojima su glavnu ulogu imale divizije Crvene armije. Kako onda u tom kontekstu razumeti ulogu Milana Nedića u rešavanju jevrejskog pitanja u okupiranoj Srbiji i spornu kartu u Aušvicu?

– Mađarska je bila država članica Trojnog pakta, a Srbija je bila vojnookupaciona teritorija u kojoj su nemački generali imali sva apsolutna prava, što ne može uticati na ocenu Nedićeve uloge kao kolaboratera – kazao je on.

Za Mišinu su, pored razgovora s gospođom Žak i obilaska Muzeja Holokausta, utisci s putovanja višestruko značajni. Prvi je, kaže on za „Politiku”, savršena organizacija u memorijalnom kompleksu Aušvic, koji u toku jednog dana ponekad poseti i više od deset hiljada posetilaca.

– Najavili smo se upravi kompleksa i u prepisci ugovorili vreme susreta i početka obilaska. Kako je naša grupa iz poslovičnih srpskih navika kasnila pola sata, iz Aušvica su telefonom pozvali sekretarijat našeg muzeja i raspitivali se o nama. Problem je razrešen posle mog javljanja njihovoj informativnoj službi, a potom smo dobili profesionalnog vodiča, pomenutu Dorotu Žak, i u narednim satima obišli kompleks.

Domaćica nam je objašnjavala najvažnije detalje istorijata kompleksa, od ideje o stvaranju logora do dolaska pripadnika sovjetske Crvene armije 27. januara 1945. godine. Govorila nam je o logorskoj upravi, zatočenicima, pokazala nam mesta za registrovanje, isleđivanje i streljanje, za vršenje eksperimenata… Naglašavala je brojeve zatočenika i stradalnika i njihovu nacionalnu pripadnost. Videli smo mnogo toga što bi nam moglo koristiti u budućoj postavci na Starom sajmištu – napominje naš sagovornik.

Autor: Aleksandar Apostolovski

Izvor: POLITIKA

Vezane vijesti:

Njegov deda je stvorio Aušvic, a on je sada posetio Balkan i …

Jevrejka koja je preživela Aušvic doživotna senatorka …

Kažnjeni zatvorom jer su goli zaklali ovcu ispred Aušvica …