Slovenački vuk, srpska vojska i oslobađanje Slovenije od Nemaca

SLOVENAČKI VUK KOJI JE VOLEO SRBE

U Sloveniji se 23. novembar slavi kao državni praznik, Dan Rudolfa Majstera, slovenačkog generala koga nijedna vlast nije volela zbog njegovih ljubavi. O njemu se malo priča, a i kad se priča bolje da se ćuti. Tek od skoro stoje njegovi spomenici i tog jesenjeg dana na njih se stavljaju venci cveća. Ali, nijedan cvetić na grobove srpskih vojnika koji su poginuli za tuđu zemlju i tuđu slobodu, i to kada je Prvi svetski rat već bio završen.     

Ove stihove napisao je, pod pseudonimom Vuk Slavič, pesnik i general Rudolf Majster, najveći general i jedan od dva najveća državnika koje je Slovenija ikada imala. Prvi koji je nakon grofa Hermana I Celjskog imao hrabrosti i snage da planira i da se bori za slovenačku zemlju. Pohorski Pančo Vilja, koji je uspeo da sačuva prostor za gradnju buduće države. Veliki slavenofil i srbofil, koji je zbog toga kažnjavan ne samo u austrougarskoj vojsci, čiji je najpre oficir bio, već i kasnije, kada su ga zbog njegovih ljubavi, prijateljstva i sklonosti otporu gurali pod tepihe istorije, da bude, na mala vrata, ponovo pušten tek nakon što je Slovenija postala samostalna država.

Sa doduše poprilično pogubljenih delova biografije, jer nikada nijednoj dnevnoj politici general Rudolf Majster, vojničkog pseudonima Vojanov, pesničkog Slavič, nije odgovarao. Uprkos tome, pesnik Vuk Slavič je, svojim nespornim vojničkim i državničkim zaslugama, uspeo da preživi sve prašnjave tavane istorije na kojima je sakrivan.

Draga braćo, srpski vojnici

Kraj Prvog svetskog rata je u Beču školovani vojnik Rudolf Majster, nakon službovanja po Austrougarskom carstvu, dočekao s činom majora austrougarske vojske, u Mariboru. Slovenija je tada bila preplavljena poraženim vojskama, kroz Maribor su tutnjali vozovi puni vojnika koji su povlačili, Austrougarska monarhija raspala se, a major Rudolf Majster shvatao je da bi, zahvaljujući opštem haosu i igrama velikih sila, ali i zbog neodlučnosti vlade u Ljubljani, Slovenija mogla da bude raskomadana.

Nemačko Gradsko veće Maribora, 30. oktobra 1918. godine, proglašava Maribor, njegovu okolinu i Donju Štajersku delom nemačke Austrije, pošto su Nemci većina stanovništva. Dva dana kasnije, 1. novembra, major Rudolf Majster, u mariborskoj kasarni 26. streljačkog puka odbija da prihvati pomenutu odluku i prisutnim oficirima kaže:

„Maribor proglašavam jugoslovenskom teritorijom i preuzimam, u ime svoje vlade, vojnu komandu nad gradom i celom Donjom Štajerskom.” Iznenađeni Nemci su ipak uspeli da na silu stvore nemačko-austrijske gradske straže, odnosno Zelenu gardu, koja je od 3. novembra patrolirala gradom.

U Mariboru je 7. novembra osnovana prva srpska dobrovoljačka četa, i to od 150 srpskih vojnika koje je vodio poručnik Mirković, a koji su tih dana stigli sa severa, iz zarobljeništva, u Šentilj kuda sad vodi slovenačko-austrijska granica. Evald Vrečko, tamošnji katolički sveštenik, priredio im je dobrodošlicu, a kako nije imao srpsku zastavu, na crkveni zvonik postavio je slovenačku zastavu okrenutu naopako, dobivši tako srpsku trobojku. Pristigli vojnici, kojima je objašnjeno da su stigli u buduću državu Srba, Hrvata i Slovenaca, odvezeni su u Maribor, gde im je ponuđeno da ostanu u jedinici koja bi pomagala budućim snagama generala Majstera, na šta su oni i pristali. Tako je, na brzinu, opremljena četa srpskih dobrovoljaca koji su, na zaprepašćenje nemačkog dela stanovništva, sa šajkačama na glavama paradirali Mariborom, u pratnji češke pleh-muzike.

Uprkos protivljenju Nemaca i slovenačke narodne vlade u Ljubljani, major Majster je 9. novembra proglasio mobilizaciju, kojoj se odazvalo oko 4.000 Slovenaca.

Major Majster osniva Mariborski pešadijski puk 20. novembra, prvu u istoriji slovenačku jedinicu redovne vojske, kojom su komandovali slovenački oficiri. Tom puku priključena je i pomenuta prva srpska dobrovoljačka četa. Na sličan način je, u Celju, stvoren i Celjski pešadijski puk. Istovremeno, Majster iz logora oslobađa ratne zarobljenike pobedničke vojske, među kojima je najviše Srba, koji se priključuju prvim, novoosnovanim jedinicama slovenačke vojske.

Rano ujutru, 23. novembra 1918. godine, za manje od sat vremena major Majster je, zajedno s oslobođenim Srbima, razoružao nemačko-austrijske gradske straže i preuzeo vojnu vlast u Mariboru. Istog dana upravu u slovenačkoj Štajerskoj preuzelo je narodno veće, koje je majoru Rudolfu Majsteru dodelilo čin generala.

Narednih dana i meseci, jedinice generala Majstera oslobađaju ostatak Donje Štajerske, naročito delove kuda bi trebalo da vodi buduća državna granica, od Dravograda do Radgone. Na čelo svojih jedinica Majster stavlja srpske vojnike, sa kojima se pripadnici poraženih vojski nerado sukobljavaju. Srpske šajkače tih meseci znak su pripadnosti pobedničkom antantskom savezu, a austrijske čete imale su naređenje da smeju da se predaju snagama Antante, u ovom slučaju vojsci za koju su bar mislili da je srpska. Tako je generalMajster od kote do kote oslobađao Donju Štajersku od Austrijanaca, koji su prekasno shvatali da za isturenim prvim redovima srpskih vojnika stižu slovenački.

U jednoj od takvih prilika, general Majster rekao je srpskim dobrovoljcima:

„Draga braćo, srpski vojnici,

Šaljem vas u Špilje sa zadatkom da omogućite preuzimanje strateškog železničkog čvora… Vi doduše niste redovna srpska vojska, ali za nas ste isti borci koji su u balkanskim ratovima i svetskom ratu svetu dokazali izuzetno junaštvo. Teško bi bilo porediti ga sa sličnom hrabrošću bilo koje vojske… Ubeđen sam da mi Slovenci nikada nećemo zaboraviti niti zatajiti vaš udeo u oblikovanju naše nacionalne i kulturne samoniklosti… Naše bratstvo skovano u istoriji neprekidne borbe za život dostojan čoveka danas je utoliko dragocenije…”

U to vreme slovenačka vlada od Srbije je tražila da u Sloveniju pošalje vojsku, koja bi obezbedila severnu granicu države, nakon čega je decembra 1918. godine u Sloveniju stigla srpska vojna misija, odnosno prvi bataljon srpske vojske pod komandom generala Krste Smiljanića.

Celovec  je naš

Istovremeno sa dešavanjima u slovenačkoj Štajerskoj, u Koruškoj koja sada pripada Austriji prilike su bile drugačije. Na mobilizaciju se odazvalo samo 2.500 slovenačkih rezervista, zbog čega je slovenačka vlast te pokrajine zavisila od pomoći srpskih dobrovoljaca, odnosno 1.695 srpskih vojnika koji su stigli iz austrijskog zarobljeništva. General Majster i njegovi saradnici, želeći da i Korušku, većinski naseljenu Slovencima, oslobode austrijskog jarma, traže dodatnu pomoć iz Beograda. Kako general Krsta Smiljanić nije imao dovoljno snaga za takav napad, a pomoć iz Srbije koja se od rata nije ni oporavila, nije stizala, ljubljanska pokrajinska vlada odlučila je da sama izvede napad na Celovec (Klagenfurt).

U toj, prvoj ofanzivi, koja je počela 29. aprila 1919. godine, slovenačke čete doživele su težak poraz od austrijskih snaga, zbog duge linije fronta razvučene preko planina i samim tim prevelike udaljenosti između četa, lošeg snabdevanja i komandovanja.U protivnapadu austrijske snage stižu gotovo do Slovenj Gradeca.

Nakon toga, u maju 1919. godine u Sloveniju stiže pomoć iz Srbije, tri puka redovne srpske vojske, konjica, pešadija i artiljerija, prekaljena u nedavnom probijanju Solunskog fronta. Tako počinje druga ofanziva na Celovec i Korušku, u kojoj Austrija ima oko 10.000 vojnika, koliko ima i srpska vojska kojoj se priključuju i bivši ratni zarobljenici.

Komandanti u vojsci koja kreće na Korušku bili su srpski oficiri: Jezerskom odredu je komandovao pukovnik Dobroslav Milenković, koji je vodio 4.200 srpskih vojnika, konjicu i 23 topa, Ljubeljski odred vodio je potpukovnik Sava Tripković, Koruškim odredom zapovedao je pukovnik Ljubomir Marić sa 3.200 srpskih vojnika i 32 topa, a vojsci je priključena i baterija srpske artiljerije i dva eskadrona konjice. U jedinicama je bilo i oko 1000 Slovenaca sa osam topova. Jedini slovenački komandant bio je general Majster, koji je dobio komandu nad Labodskim odredom u kome je bilo 2.000 vojnika i 14 topova. Napad su pomogli i vojnici hrvatskog pukovnika Vladimira Uzorinca, koji su preuzeli komandu nad Mariborom u odsustvu generala Majstera i njegovih vojnika.

Brza ofanziva iznenadila je Austrijance, tako da je do 4. juna 1919. godine pobeđena austrijska vojska i oslobođeni su Celovec, Velikovec i slovenački nacionalni simbol – Gosposvetsko polje. Ništa manje iznenađenje usledilo je godinu i po dana kasnije. Tada je, 10. oktobra 1920. godine, većina većinskog slovenačkog življa Koruške, na referendumu odlučila da želi da Koruška ostane u Austriji.

Donja Štajerska, kojom je komandovao general Rudolf Majster, pripala je budućoj Jugoslaviji, ali je cena njegove hrabrosti plaćena još jednom, u Drugom svetskom ratu. Nemačko stanovništvo i Austrija koja je ostala bez Donje Štajerske nisu zaboravili poraz koji su im naneli Štajerci koje je vodio general Majster i njegovi prijatelji Srbi. Dvadesetak godina kasnije, kada je već počeo još jedan svetski pomor, 26. aprila 1941. godine, Adolf Hitler došao je u Maribor i održao govor nemačkom stanovništvu, koje je pre toga masovno i oduševljeno pozdravilo ulazak, i za njih konačni povratak, nemačke vojske.

„Macht mir dieses Land wieder Deutsch” (Učinite mi ovu zemlju opet nemačkom), rekao je Hitler sa balkona u centru Maribora, a tome je sledilo naplaćivanje računa. Slovenačko stanovništvo Donje Štajerske je proterano u – Srbiju. Ne u logore već, vozovima preko Hrvatske NDH pored Jasenovca, na gladovanje i zlopaćenje onima koji su im dvadesetak godina ranije pomogli da se oslobode austrijske vlasti. General Majster to nije dočekao, penzionisan je 1923. godine, otkada je u Mariboru pomagao u organizaciji kulturnog života. Umro je 26. juna 1934. godine, od kapi. Sahranjen je u Mariboru.

(Politikin zabavnik – Jelica Greganović)

Izvor: Srbin info

Vezane vijesti:

Odbio ultimatum okupatora i umesto bele zastave istakao tri srpske

Srce u junaka proteralo okupatora preko Drine

Posmrtne ostatke heroine prenose u Užice: Tamo daleko, za ocem i braćom

Za pokoj tuđe i spas svoje duše