Serbian
Armenian
Croatian
Dutch
English
French
German
Greek
Hebrew
Hungarian
Italian
Norwegian
Polish
Russian
Slovenian
Spanish
Kapitalna monografija Slavenka Terzića „Stara Srbija, drama
jedne civilizacije“, na više od 600 stranica. Nijedna druga zemlja ne ilustruje tako uverljivo sudbinu Srba tokom vekova.
DANAS gotovo zaboravljeno istorijsko-geografsko ime Stara Srbija nosi u sebi svu dramatiku cele srpske istorije, zapisao je Slavenko Terzić u uvodnim redovima kapitalne monografije „Stara Srbija, drama jedne civilizacije“, koju su objavili „Pravoslavna reč“ i Istorijski institut Beograd.
Luksuzno opremljena i ilustrovana, na više od 600 stranica, ova knjiga se, po autorovim rečima, bavi jednom velikom temom srpske istorije 19. i 20. veka, i ima za cilj da ukaže na osnovne istorijske probleme Stare Srbije u poslednja dva veka (do razbijanja jugoslovenske države) koji su presudno opredelili sudbinu ove zemlje.
– Među različitim viđenjima prostiranja ove zemlje čini nam se najmerodavnije naučno mišljenje Jovana Cvijića da Stara Srbija obuhvata prostor Raške, Kosova i Metohije i Skopsko-tetovske oblasti. Osmanski Kosovski vilajet (1877-1912) kao administrativno-upravna jedinica obuhvatao je jezgro Stare Srbije, a neretko se moglo čuti da Stara Srbija obuhvata zapravo Kosovski vilajet – piše Terzić u predgovoru.
Čitalac saznaje da je ovaj pojam nastao odmah posle formiranja Kneževine Srbije početkom 19. veka. Domaći i strani istraživači koriste taj naziv da označe istorijsko središte Srbije koje je nastalo pod osmanskom vlašću, razlikujući ga time od novoformiranog političkog jezgra u Šumadiji i okolnim oblastima, od „Nove Srbije“ ili „političke Srbije“ kako piše Cvijić.
Nijedna druga zemlja srpskoga naroda, po Terzićevim rečima, ne ilustruje tako uverljivo sudbinu Srba tokom poslednjih vekova.
KULTURNA SNAGA
POZNATO je da Kosovo i Metohija, dve središnje oblasti Stare Srbije, čine suštinski deo srpskog duhovnog, kulturnog i državnog identiteta od srednjeg veka do naših dana. Plodne i pitome ravnice Kosova, a naročito Metohije, sa blagom klimom i dosta vode, oivičene prema Albaniji visokim masivima planina Šare, Koraba, Paštrika i Prokletija, bile su bogomdani prirodni ambijent koji je omogućio razvitak najviših stvaralačkih mogućnosti Srba u srednjem veku. Kulturnu i demografsku snagu Srba ilustruje činjenica o postojanju oko 1.300 danas utvrđenih spomenika srpske kulture, piše Terzić.
Sva iskušenja srpske istorije novijeg vremena – geopolitička, vojnostrategijska, društvena, kulturna, civilizacijska, religiozna, i sve to u širokom balkanskom i evropskom kontekstu, odjekivala su još snažnije i dramatičnije na prostoru Stare Srbije.
Velikoalbanski projekat etnički čiste „prirodne Albanije“, prožet ideologijom fanatičnog šovinizma, uneo je poput orkana pustoš u Staroj Srbiji.
Višedecenijsko potiskivanje Srba uočljivo je i u Raškoj i u Skopsko-tetovskoj oblasti.
– Nastojeći da rekonstruišem na prvom mestu politički ambijent i glavne ideje koje su pokretale događaje tokom poslednja dva veka, trudio sam se i da osvetlim mentalitet, naravi i socijalnu psihologiju učesnika zbivanja.
Stara Srbija je nakon oslobođenja 1912. godine suočena sa snažnim osmanskim nasleđem koje je u najvećoj meri obeležilo istoriju ovoga prostora u 20. veku.
Istovremeno, među Srbima je prisutna izvesna pometnja istorijske svesti u odnosu na temelje svog istorijskog života i poljuljana vera u sebe – piše Terzić.
Izvor: VEČERNjE NOVOSTI
