Protojerej glinske crkve: Nigde nije lako biti Srbin

Ni u Beogradu, ni u Glini nije lako biti Srbin, samo su iskušenja različita i trudimo se da budemo sve to što nije lako, prvenstveno ljudi, pa potom Srbi, kaže protojerej eparhije Gornjokarlovačke Slobodan Drakulić u razgovoru za „Tanjug“ na mestu nekadašnjeg Spomen doma, u znak sećanja na zločin počinjen nad Srbima jula 1941, a danas Hrvatski dom.

Najveći masovni zločin nad civilnim stanovništvom van koncentracionih logora u Evropi, prema rečima Drakulića, desio se u pravoslavnoj crkvi Presvete Bogorodice u Glini 1941. godine, nakon formiranja NDH kada je ubijeno 1.764 Srba.

Nedugo nakon što je izvršen taj zločin i sama crkva je porušena i spaljena, a jedino što je ostalo od nje jeste grumen zemlje koji se nalazi u novoj crkvi u Glini, kao i ikona Bogorodice, u privatnom vlasništvu potomaka nekadašnjeg glinskog prote Nikole Ercegovca.

Sam početak Drugog svetskog rata na teritoriji Hrvatske obeležen je osnivanjem NDH 10. aprila 1941. godine a, kako je ispričao protojerej Drakulić, da stradanje Srba nije bilo slučajno pokazuju i zakoni koji su doneti kasnije i sistematski pokolj srpskog naroda u tim krajevima.

„Samo posle mesec dana proglašenja NDH, u Glini 12. na 13. maj 1941. godine, svi Srbi, muškarci stariji od 15 godina, izveden su iz kuća u toku noći i u selu nadomak Gline su pobijeni. Na čelu te grupe od 423 muškarca nalazio se sveštenik glinski Bogdan Opačić“, ispričao je Drakulić za Tanjug.

Kako je dodao, stradanje srpskog naroda nije se završilo tim, već je „sistematizacija uništavanja svega srpskog i pravoslavnog potrajala sve do odlaska prvih ljudi u šume i zbegove i osnivanja prvih jedinica oružanog otpora, kasnije nazvanih partizanskih jedinica“.

„Masovno stradanje Srba u glinskoj crkvi 1941“

Jedno od većih stradanja srpskog naroda bilo je u glinskoj crkvi izgrađenoj 1846. godine, a dogodio se krajem jula i početkom avgusta 1941. godine, kada su iz noći u noć u crkvu dovođeni ljudi gde su ubijani.

„To je najveći masovni zločin nad civilnim stanovništvom van koncentracionih logora u Evropi. Nekoliko dana, iz noći u noć, su dovodili ljude u glinsku crkvu Rođenja Presvete Bogorodice i ubijali su koliko su stigli na najbrutalnije načine“, naveo je Drakulić.

Tela ubijenih su kamionima prevožena u već pripremljene masovne grobnice u sela nadomak Gline, gde su zakopavana.

„Sutradan bi, odmah, preko tih tela bilo preorano i bila bi zasejana neka poljoprivredna kultura, kako bi na taj način pokušali da sakriju zločine koje su počinili nad srpskim narodom na ovim prostorom“, istakao je Drakulić.

Nažalost, skoro ništa nije sačuvano iz stare crkve, rekao je Drakulić i dodao da je jedini spomen na tu crkvu i stradanje bio spomenik koji je podignut devedesetih godina, a na kojem su bila ispisana imena svih stradalih u crkvi.

Spomenik koji je osveštao nekadašnji patrijarh Srpske pravoslavne crkve Pavle srušen je 1995. godine, u vojnoj akciji Hrvatske „Oluja“.

„I ploče sa tog spomenika su uništene, ali po nekim nezvaničnim saznanjima, sačuvane su u nekom podrumu u Glini. Međutim, njima mi nemamo pristup“, rekao je Drakulić, koji je već 15 godina prota nove glinske crkve.

U razgovoru sa ekipom Tanjuga, Drakulić je saznao i za postojanje ikone presvete Bogorodice, koja se nalazi u privatnoj riznici, u porodici potomaka nekadašnjeg glinskog sveštenika Nikole Ercegovca u Beogradu.

Praunuk prote Ercegovca Momčilo Mirić ispričao je za Tanjug da po veličini ta ikona može biti oltarska, te da je rađena u italokritskom stilu.

Kako je naveo, ikonu je nasledio od sestre njegove babe Bogdanke, Ranke Ercegovac, ćerke prote Ercegovca.

Ranka Ervegovac pre Drugog svetskog rata školovala se na Sorboni, gde je upoznala svog budućeg muža – Libanca, koji je kao pilot za vreme rata poginuo 1941. godine.

Nakon smrti muža, Ranka je odlučila da se vrati u Srbiju gde je njena porodica već prešla, ali je na svom povratku prvo svratila u Glinu.

„Budući da je imala litvanski pasoš bila je propuštena od strane tadašnjih vlasti NDH, čak joj je bilo dozvoljeno da uzme stvari iz parohijskog, očevog doma i da ih ukrca na voz za Beograd. Među tim stvarima je bila i ikona Presvete Bogorodice, koja je stajala do njene smrti u trpezariji u njenom stanu u Beogradu, a nakon njene smrti ja sam je nasledio“, ispričao je Mirić.

„U novom hramu čuva se grumen zemlje koji je bio natopljen krvlju stradalih“

Projerej Drakulić naveo je i da je u vreme kada je izgrađena nova glinska crkva 1963. godine postojala želja da jedan deo u hramu bude posvećen uspomeni na staru glinsku crkvu, koja je podelila sudbinu svog naroda 1941. godine.

„Zato je u samom hramu, na mestu leve pevnice napravljen mali oltar i u tom oltaru se nalazi u kivotu jedan grumen zemlje koji je bio natopljen krvlju stradalih mučenika, koja je po svedočenju ondašnjeg naroda za vreme stradanja, potokom tekla iz crkve“, rekao je Drakulić.

Na mestu gde je bila stara crkva izgrađen je prvobitno Spomen dom, koji je imao funkciju spomen doma žrtvama fašizma, međutim, kako je naveo Drakulić, 1995. godine posle „Oluje“ i progona srpskog naroda iz tih krajeva, taj dom je pretvoren u Hrvatski dom.

„Naš narod je hteo da se zida nova crkva na temeljima te porušene i spaljene crkve, jer su temelji još uvek postojali, ali ondašnja komunistička vlast je nacionalizovala tu parcelu, oduzela je crkvi i dala dozvolu da se crkva gradi na drugoj, današnjoj lokaciji, koja je završena i osveštena 1963. godine“, ispričao je Drakulić.

I nova crkva u Glini, centralna crkva glinske parohije, je stradala, odnosno minirana je u „Oluji“ 1995. godine, ali nije srušena u potpunosti.

Posledice tog miniranja sanirane su pre dve godine, a prema nekim podacima, izbegla je sudbinu stare crkve uz pomoć Hrvata, pokojnog Matije Hermana, koji je jedno vreme bio pročelnik Društvenog odela u gradu Glini.

„Čuo sam da je on zaslužan što nova crkva nije srušena do temelja. On se potrudio da posle prvobitnog miniranja, crkva bude zapečaćena i da bude pod policijskim čuvanjem, da ne bi došao neko i srušio crkvu“, rekao je Drakulić.

„Trudimo se da budemo prvenstveno ljudi“

Kako je ispričao, većina zločina nad srpskim narodom u Hrvatskoj se i danas negira ili se amortizuje na taj način što pokušava da se prekrije sa događajima iz 1991. godine.

„Pokušavaju da amortizuju to kao da se nešto slično desilo njihovom narodu od našeg naroda. U ratu devedesetih godina, opet su srpske žrtve, ako se uzme brojati ko je koliko stradao, daleko u većem broju nego žrtve na hrvatskoj strani. Bilo je i tamo nevinih žrtava, ali u mnogo manjem broju, nego što je bilo na srpskoj strani, a ne može se porediti sa mučenicima iz Drugog svetskog rata, ne samo iz Gline, već sa područja cele NDH“, naveo je Drakulić.

Prema njegovim rečima, danas je mnogo manje Srba u Glini, oko 900 ljudi u manje od 400 domaćinstava, a i oni koji su još tu su mahom stariji ljudi, koji u proseku imaju oko 70 godina.

U crkvu uvek dolazi nekoliko, od petoro do 20, 30 ljudi se okuplja na Liturgijama, a kada su veliki praznici, Badnje veče, Božić, Vaskrs i na slavu crkve – Rođenje presvete Bogorodice, puna je i crkva i porta oko crkve.

„Gde god čovek da živi podložan je raznim iskušenjima tako da mi nosimo različite krstove od onih koji žive u Beogradu, ali nije lako nigde biti Srbin. Nije lako nigde biti čovek danas. Trudimo se da budemo sve to što nije lako, prvenstveno ljudi, pa potom Srbi“, zaključio je Drakulić.

(Tanjug)

Izvor: RTS

Vezane vijesti:

ZLOČINI HRVATSKIH USTAŠA: Ubijanje srpskog naroda u Gornjem Taborištu, kod Gline, od strane svojih komšija

Feljton: Pokolji Srba u Glini 1941. godine (1)

Jerej Jovan Obrenović: „ Sve sam 1941. izgubio, osim vjere u Boga“