Plaški: Umre 40, rodi se jedan

„Novosti“ u poseti ličkoj opštini Plaški, u kojoj je do leta 1995.

godine živelo oko 7.000 Srba. Hrvati se zbog nedostatka posla iseljavaju,
Srbi biološki nestaju

U PLAŠKOM je do leta 1995. godine živelo 7.000 Srba i svega 11
hrvatskih porodica. Posle vojne akcije „Oluja“, Plaščansko polje, koje se
nalazi između Gorskog Kotara i Like, etnički je očišćeno. Plodnu zemlju,
koju meštani zovu „mala Kalifornija“, naselilo je oko hiljadu Hrvata iz
zapadne Bosne.

Povratak proteranog pravoslavnog življa tekao je sporo.
Oni koju su savladali strah, imali su problema sa birokratijom. Ako im
kuće nisu bile porušene, bile su zauzete. Ipak, početkom ovog veka oko
hiljadu Srba odlučilo je se vrati na vekovno ognjište.

–
Uglavnom su to stare osobe, koje sa penzijom mogu da prežive u opštini u
kojoj radi samo sedam kafića. Industrija više ne postoji. Posle
privatizacije, zatvorena je fabrika papira i celuloze, a bolje dane čeka i
punionica mineralne vode – priča načelnik opštine Pero Damjanović (28),
koji je i sam jedan od povratnika.

Preduzetništva
gotovo i da nema. Osim penzija i socijalne pomoći, stanovništvo
preživljava od poljoprivrede i seče gustih šuma. Popularno je i
pčelarstvo. Nedostatak novca oseća se na svakom ćošku. Iako skromnih
primanja, prizemne kuće su uređene, sa cvetnim alejama u dvorištu.

Ovaj
prirodni raj, koji se nalazi između gustih šuma i zelenih pašnjaka, sa
brojnim izvorima vode, moguće je da za koju deceniju da postane
demografska pustinja. Srbi zbog starog stanovništva odumiru, dok se
Hrvati zbog nedostatka posla iseljavaju u Zagreb ili Rijeku.

– Nema posla, pa nema ni ljudi – priča Goran Slavnić (34), plaščanski paroh SPC.

–
Srbi ovde biološki nestaju. U parohiji trenutno imam oko 740
pravoslavnih vernika. Prema crkvenim knjigama, prosek stanovništva je 65
godina. Nažalost, godišnje služim na 40 sahrana, a samo nam se jedno
srpsko dete rodi.

Plaški je vekovima bio značajno
mesto za Srbe u Hrvatskoj. Gotovo tri veka, do 1941. godine, u njemu je
bilo sedište gornjokarlovačke eparhije. U centru naselja nalazi se
velelepni hram Vavedenja presvete Bogorodice, koji je posle osam godina
gradnje završen 1763. godine. Ktitor je bio vladika Danilo Jakšić.

Pravoslavna
bogomolja danas je u veoma lošem stanju. Krov je dotrajao, fasada
oljuštena, a potrebna je i zamena instalacija. I ikonopisu je potrebna
restauracija.

– Propadanje hrama počelo je sa Drugim svetskim ratom, a nastavljeno posle 1945. – priča sveštenik Goran Slavnić.

OBNOVA HRAMA

Hram
Vavedenja presvete Bogorodice poslednji put je obnovljen 1906. godine.
Godinu dana kasnije ikonostas je naslikao hrvatski slikar Ivan Tišov.
Crkvi je danas neophodna pomoć. Zainteresovani prilog mogu da uplate na
žiro-račun:

„Erste Steirmarkische bank“ d.d. Jadranski trg 3a, 51000 Rijeka. Broj: iban hr 9124020061100122823, sift esbchr22. Primalac: Srpska pravoslavna crkva u Hrvatskoj, Saborčanska 12 47304 Plaški.

STRPLjIV POVRATAK

POVRATAK u svoj dom bio je veoma težak za mnoge Srbe. Penzionerka Radmila Medaković (63), među prvima se 1999. vratila u Plaški.

–
Sa celom porodicom sam provela prvih pola godine kod komšija, dok nisam
ušla u svoj dom. Potom smo se tri godine trudili da povratimo svekrovu
kuću. U nju se doselila hrvatska porodica iz Banjaluke. Bili smo strpljivi,
jer smo razumeli te ljude, koji su kao i mi ostali bez svog doma – priča
Radmila, koja je 17 godina radila kao inženjer u plaškoj fabrici
celuloze.

Izvor: Večernje Novosti