Nekultura sećanja: Srpskim žrtvama preti zaborav

Razmere zločina koji su počinjeni nad Srbima u BiH uglavnom su i dalje nepoznate međunarodnoj, ali i najvećem delu domaće javnosti.

O razlozima zbog kojih Srbi i njihovi zvaničnici, osim u retkim slučajevima, ćute o stravičnim zločinima koji su počinjeni nad njihovim sunarodnicima „EuroBlic“ je potražio odgovor od poznatog istoričara Zorana Pejašinovića.

On ističe da prikrivanje razmera zločina nad srpskim narodom u proteklom ratu u BiH, ali i srpsko “zaboravljanje“ vlastitog stradanja, predstavlja svojevrsni nastavak događaja posle Drugog svetskog rata, kada se u ime tzv. bratstva i jedinstva u bivšoj SFRJ ćutalo o ustaškom genocidu nad Srbima.

– Međutim, pogrešno bi bilo da svu krivicu za nepoznavanje događaja i činjenica iz nedavne istorije pripisujemo isključivo komunističkoj diktaturi i represiji. Za razliku od nekih drugih naroda, Srbi, na žalost, nemaju razvijenu kulturu sećanja na svoje žrtve. O stradanju Bošnjaka u Srebrenici upoznat je celi svet – i treba da bude – ali je neshvatljivo da o zločinima nad Srbima u srebreničkom kraju, koji su prethodili događajima iz leta 1995, osim porodica preživelih i komemoracije koja se organizuje jednom godišnje, dovoljno ne znaju čak ni Srbi izvan RS, a kamoli šira međunarodna javnost – kaže Pejašinović.

On podseća i da se o masovnim stratištima srpskog naroda iz Drugog svetskog rata „zaprepašćujuće malo zna“, čak i među samim Srbima.

– Na primer, ko je do pre par godina nešto uopšte znao ili čitao o Garavicama kod Bihaća, mestu gde su ustaše 1941. na najzverskiji način ubile 12.000 Srba? Slična situacija je bila i sa Šušnjarom kod Sanskog Mosta. Plašim se da bi se za par decenija veo zaborava mogao spustiti i na srpska stratišta iz ovog poslednjeg rata, jer mi u RS još nemamo osnovan čak ni Institut za istoriju. Neozbiljni smo, i to nam se obija o glavu – zaključuje Pejašinović.

Da su, osim zaborava, srpske žrtve iz proteklog rata izložene pretnji nekažnjavanja zločinaca odgovornih za njihovo stradanje, potvrđuju dosadašnje presude Suda BiH u predmetima ratnih zločina.

Naime, analiza presuda Suda BiH, koju je sredinom prošle godine uradio Republički centar za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica, egzaktno je pokazala da se ubistva srpskih civila pred tim sudom, očigledno, mnogo blaže kažnjavaju u odnosu na zločine počinjene prema Bošnjacima i Hrvatima.

Prema podacima te analize, Sud BiH je za 10 godina svog postojanja doneo čak 95 osuđujućih presuda za ratne zločine protiv optuženika srpske nacionalnosti, dok je u isto vreme pravosnažno osuđeno samo 28 Bošnjaka i 18 Hrvata.

Posebno je zanimljivo to da su za krivična dela za koja su predviđene najteže zatvorske kazne, kao što su genocid i zločin protiv čovečnosti, bili suđeni gotovo isključivo Srbi, dok su Bošnjaci i Hrvati, po pravilu, bili suđeni za blaža krivična dela. Tako je, na primer, za krivično delo genocida pred Sudom BiH bilo optuženo 38 Srba, od kojih je 12 presuđeno krivim, dok za isto krivično delo nije odgovarao nijedan Bošnjak ili Hrvat.

Za krivično delo zločin protiv čovečnosti, po istoj analizi, odgovaralo je 167 Srba, 64 je osuđeno, dok su za isto delo bila optužena samo 3 Bošnjaka, od kojih nijedan nije presuđen, kao i 16 Hrvata, kod kojih je Sud BiH ustanovio krivicu u samo 5 slučajeva.

Na kraju, srpski osuđenici za ratne zločine pred Sudom BiH dobili su ukupno 1.504 godine zatvora, a svi osuđeni Bošnjaci i Hrvati zajedno 412 godina.

Predsednik Republičke organizacije porodica zarobljenih, poginulih boraca i nestalih civila RS Nedeljko Mitrović za „EuroBlic“ kaže da je prema podacima ove organizacije, koji se, inače, podudaraju sa zvaničnim procenama broja poginulih, u proteklom ratu u BiH ubijeno blizu 30.000 Srba, od čega oko 12.000 civila.

– Potpuno je jasno da se srpske žrtve i stradanja različito tretiraju u odnosu na one sa bošnjačke i hrvatske strane. Verovatno u tome ima i srpske krivice jer ne insistiramo svakog dana, kao što bi inače trebalo, da se zločini nad Srbima primereno kazne – kaže Mitrović.

Najveća srpska stratišta iz poslednjeg rata

– Snage pod komandom Nasera Orića u Srednjem Podrinju su od maja 1992. do jula 1995 ubile 3.500 Srba.

– U agresiji Hrvatske vojske i Petog korpusa tzv. Armije RBiH na 13 zapadnokrajiških opština u septembru i oktobru 1995. godine ubijeno oko 2.000 srpskih civila i vojnika.

– Hrvatska vojska je početkom jeseni 1995. u Mrkonjić Gradu ubila i u masovnu grobnicu zakopala 181 Srbina, dok je u manjim grobnicama pronađeno još 176 tela.

– U delovima Sarajeva pod kontrolom tzv. Armije RBiH za vreme rata ubijeno je oko 6.500 Srba. Na području tog grada postojalo je 125 logora za Srbe.

Jajce

U krvavom pohodu regularnih jedinica Hrvatske vojske i bošnjačkih snaga na zapadne delove RS u leto i jesen 1995. masovni zločini nad Srbima počinjeni su u Grahovu, Glamoču, kupreškim selima…

Pre pet godina u Carevom polju kod Jajca pronađena su tela 78 ubijenih Srba, u jami Zastinje kod Livna bačeni su ostaci 13 srpskih žrtava, a u grobnici Kamen kod Glamoča ekshumirani su ostaci 108 srpskih civila.

Izvor: BLIC

Vezane vijesti:

Dr Edvard Herman: Zločin u Srebrenici je džinovska politička prevara

U Bosni najmanje 104 srpske masovne grobnice

I Zalazje i Zagoni vape za istinom…