Nacional-komunizam Hrvata

Nikada nije do kraja objašnjeno zbog čega su hrvatski komunisti najpre Hrvati sa žestokim nacionalnim nabojem, pa onda komunisti, dok su srpski komunisti potpuno anacionalni sa konstantnom potrebom da se bore protiv srpskog nacionalizma

Jugoslaviju su stvorili Hrvati i Srbi; ovi prvi bili su inicijatori, a drugima se učinilo da je ideja prihvatljiva  zbog teritorijalne razvodnjenosti srpskog naroda, koji je u novostvorenoj državi (Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, kasnije Jugoslavija) našao zajednički kišobran. Tako je izgledalo na prvi pogled.

Razvoj događaja vrlo brzo je razvejao sve srpske iluzije, pokazao im da Hrvatima i Slovencima ta zajednička država treba samo kao sklonište za jačanje nacionalne i državotvorne ideje. Čekali su okolnosti da se stvori nezavisna hrvatska, slovenačka država.

U međuvremenu, bili smo svedoci, rođeni su novi narodi na prostoru od Dojranskog do Bledskog jezera (Crnogorci, Bošnjaci) ojačale stare ambicije, razbuktale se utuljene mržnje i sve je eksplodiralo u dva navrata – četrdeset prve i devedeset prve. Ova druga eksplozija raznela je Jugoslaviju kao vetar pelud, raseckana je i  ideja jugoslovenstva i sve to je kretalo od strane onih koji su jugoslovensku ideju prvi izneli na svetlo dana, predstavili je (kroz Ilirski pokret) kao veliku priču koja vodi objedinjavanju bratskih slovenskih naroda. Možda je to u samom početku i bilo čisto, iskreno, ali se vrlo brzo pretvorilo u strašno  trošenje teritorija i biološke supstance Srba. Dakle, protiv zajedničke države prvi su se okrenuli oni koji su je prvi zagovarali – Hrvati. U celoj ovoj priči vremenu izmiče analiza kako su jugoslovensku ideju prihvatili, pronosili, realizovali i na kraju sahranili jugoslovenski komunisti. Pre svega hrvatski i srpski.

NEDOUMICE KOJE TRAJU

Već u prvim godinama postojanja Kraljevine SHS, Komunistička partija Jugoslavije – tačnije Socijalistička radnička partija (komunista), pod tim imenom je osnovana 1919. godine – najpre suzdržano, a onda sve otvorenije, tražila je ustupke od dinastije Karađorđević, do mere abdikacije kralja Aleksandra.

Na izborima 1920. godine komunisti osvajaju vlast u opštinama mnogih gradova, među kojima su bili Beograd, Niš, Zagreb, Osijek. U strahu da se u Srbiji ne ponovi ruski scenario – svrgavanje dinastije Romanov i fizička likvidacija cele carske porodice, sa četrdesetak bližih i daljih rođaka, a sve u organizaciji i izvedbi komunista- kralj Aleksandar zabranjuje rad Komunističke partije. Time se situacija u političkom životu nove države dodatno komplikuje, komunisti osnivaju Nezavisnu radničku partiju Jugoslavije, kao odstupnicu i rezervni poligon, ali kralj i dalje budno prati svaki korak komunističkih lidera. Nije poznato mogu li se danas u arhivama Beograda i Zagreba pronaći dokazi da su jugoslovenski komunisti planirali nasilno preuzimanje vlasti u Jugoslaviji, kao što je tvrdio kralj Aleksandar, ali da je ta politička organizacija već sredinom dvadesetih godina zauzela stav da Kraljevinu SHS treba razbiti, u to nema nikakve sumnje.

Poznati su i zaključci Četvrtog kongresa Saveza komunista Jugoslavije, održanog 1928. godine u Drezdenu, na kojem je zauzet stav da je prioritet, cilj svih napora, borba protiv srpske hegemonije i stvaranje nezavisnih država: Slovenije, Hrvatske, Makedonije i velike albanske države, uz osamostaljenje Vojvodine.

To su manje- više poznate istorijske činjenice, ali je do danas ostalo neobjašnjeno ponašanje hrvatskih i srpskih komunista u Titovoj Jugoslaviji, tačnije, dilema kako to da su hrvatski komunisti listom bili nacionalisti, dok ta pojava kod srpskih komunista uopšte nije zabeležena. Jasno, sve se može tumačiti internacionalnom idejom, ideologijom koja podrazumeva borbu protiv svake monarhističke vlasti, nadnacionalnim karakterom komunista, zaključcima Drezdenskog kongresa, ali opet ostaje čudno kako to da se među srpskim komunistima, u rukovodećem sloju, pa čak i dubinski gledano, nikada ni jedan jedini nije otkinuo od antisrpske linije Komunističke partije Jugoslavije.

Ne pamti se da je neki značajniji srpski komunista, funkcioner državnog značaja, doživeo politički i ideološki preobražaj i postao srpski nacionalista. Na hrvatskoj strani teško je naći jednog uglednog visoko pozicioniranog komunistu koji, pre ili kasnije, nije postao hrvatski nacionalista.

DUGO OČEKIVANA PRILIKA

Mnogo pre okončanja Drugog svetskog rata, Andrija Hebrang, politički komesar CK KPH, ispoljava snažan hrvatski naboj u svom radu i strukturi ličnosti, tražeći potpunu samostalnost hrvatskih komunista, sa idejom da se, po okončanju rata, prostor bivše kraljevine uredi u skladu sa drezdenskim zaključcima, odnosno, da Hrvatska bude nezavisna država. Takve ideje bile su za KPJ veoma opasne u situaciji kad partizanski pokret u Hrvatskoj čine uglavnom Srbi i partijsko rukovodstvo, na čelu sa Titom, donosi odluku o smeni Hebranga sa svih funkcija, opravdano strahujući da bi njegovo delovanje moglo odrediti drugačiji razvoj događaja od onog koji su nametale okolnosti, a te okolnosti, posebno postojanje genocidne Nezavisne države Hrvatske, nisu išle u prilog realizacije plana iz Drezdena. Moralo se čekati.

Prvu priliku hrvatski nacionalisti i separatisti, svi članovi Komunističke partije, videli su već krajem šezdesetih, kad se javlja Deklaracija o imenu i položaju hrvatskog književnog jezika. Sledi Maspok, pa Ustav iz 1974. godine, da bi, naročito posle Titove smrti, sve dobilo veliko ubrzanje i završilo se u krvavom raspadu nekada zajedničke i velike države.

Nikako se i nikada ne sme  smetnuti sa uma da su Jugoslaviju 1991. godine razbili isti oni koji su to pokušali 1971. Godine, ali im tada međunarodne okolnosti, pre svega bipolarna podela sveta, čvrste pozicije Varšavskog pakta i Sovjetskog Saveza, nisu išle naruku. Kada je sve to nestalo, urušilo se, hrvatska državotvorna ideja, podržana od drugih separatističkih pokreta na tlu Titove Jugoslavije, doživela je trijumf. Ali, vratimo se u komunističku prošlost Srba i Hrvata.

JUGOSLOVENSTVO U SRBA- KOMUNISTA

Svi vodeći hrvatski nacionalisti poslednjih decenija, od Drugog svetskog rata naovamo, bili su visokopozicionirani komunisti: Mika Tripalo, Savka Dapčević Kučar, Stevo Krajačić, Ivan Šibl, Dragutin Haramija, Franjo Tuđman, pa onda  braća Veselica, Šime Đodan, Stipe Mesić, Stjepan Manolić.

Među njima se, kao maspokovac, našao i jedan nesrećni Srbin, Srećko Bijelić, koji se i deklarisao kao Srbin, ali je poziciju Nezavisne države Hrvatske zastupao gorljivije i upornije od većine Hrvata.

Šta se za to vreme događalo kod srpskih komunista u Srbiji? Ništa slično. Čuvala se Jugoslavija i jugoslovenstvo. Danas, kad se prebire po tim imenima, neko će reći da je Slobodanu Peneziću Krcunu srpstvo bilo važno. Dokaza za tako nešto nema, naprotiv, i danas se pamti ona strašna Krcunova rečenica – Moje su ruke krvave do lakata – a čija je krv bila na Krcunovim rukama nije teško odgonetnuti; ratovao je uglavnom protiv četnika, a posle osvajanja vlasti u Beogradu,  bio je ministar unutrašnjih poslova Srbije punih osam godina. Prisetimo se, po ulasku  Titovih jedinica  u Beograd, ubijeno je između 40 i 50 hiljada Srba,  uglavnom iz srednjeg društvenog sloja – onog koji generiše budućnost svakog naroda. Jedino Krcunovo „srbovanje“ bilo je kada je pijan u kafani naručivao pesmu  „Oj vojvodo Sinđeliću“.

Aleksandra Rankovića danas neki vide kao komunistu koji je vodio brigu o srpskim interesima, verovatno zbog onog aplauza na sahrani, ili žešćih intervencija „njegove“ policije na Kosovu i Metohiji u vreme borbe protiv šiptarskog separatizma. Ranković je bio sve, samo nije bio Srbin. Njegovo nacionalno ubeđenje nije postojalo, umesto toga Leka je imao usađeno jugoslovenstvo i toj ideji služio je i pošto ga je Tito na Brionskom plenumu javno osramotio i šutnuo na marginu društva.

Sudeći po onome što se može zaključiti iz dokumenata, svedočenja, sećanja još uvek živih učesnika burnih događaja, interese Republike Srbije ( ne interese Srba kao naroda) najhrabrije je pred Titom i hrvatsko-slovenačkim komunistima, koji su upravljali Jugoslavijom, branio Marko Nikezić. Ali on nije bio Srbin ni po ubeđenju ni po rođenju. Nikezićev otac bio je Crnogorac a majka Jevrejka. To ga, rekoh, nije sputavalo da Titu u lice kaže da se politika u periodu neposredno posle Maspoka vodi na štetu Srbije.

Dobricu Ćosića, nekada komunistu, pa komunističkog disidenta, mnogi u srpskom narodu, da ne spominjem druge narode sa današnjeg prostora bivše Jugoslavije, doživljavaju kao srpskog nacionalistu. On nesporno jeste čovek zabrinut za sudbinu naroda kome pripada, o tome piše, govori,  ali da je nacionalista tipa Tuđmana, Tripala, Šibla, Mesića, Kučara… o tome ne može da bude ni govora.

Vojislav Šešelj i Vuk Drašković svakako ulaze u red žestokih srpskih nacionalista (doduše, Vuk  već godinama tumara između Sonje Biserko i Vesne Pešić), nekadašnjih članova Saveza komunista, ali njihov komunistički staž vezuje se za mlade godine i nije dugo trajao. Iole značajnih partijskih funkcija nisu imali. Slobodan Milošević nikada nije bio srpski nacionalista. Ni komunista, ni socijalista. Pre svega je bio pragmatičar, obožavao je vlast.

Zaista, zbog čega su hrvatski komunisti najpre Hrvati sa jakim nacionalnim osećanjem, a potom komunisti, a srpski komunisti samo komunisti sa jakim antisrpskim nabojem?

Piše: RATKO DMITROVIĆ

Izvor: PEČAT

Napomena redakcije portala Jadovno.srb.: Ovaj prilog je prvi put objavljen na našem portalu 05. oktobra 2013. godine.