Ministarstvo odbrane: Arhiva NDH mora da ostane u Srbiji

Vojni arhiv čuva arhivsku građu fonda Nezavisne države Hrvatske u 555 kutija za koje postoje sumarni i analitički inventar

Originalna arhivska građa Nezavisne države Hrvatske mora da ostane u posedu Srbije, a kopije mogu biti izdate u skladu sa dogovorima Vlade Republike Srbije i u skladu sa bezbednosnim procedurama i interesima, stav je Ministarstva odbrane koji je „Politika” dobila povodom zahteva Zagreba da se preko Komisije za sukcesiju Hrvatskoj vrati originalna  građa koja se odnosi na ustaški režim Ante Pavelića. U Ministarstvu odbrane podsećaju da je vlada 1. aprila 2010. godine  formirala Međuresorsku radnu grupu za sprovođenje Aneksa D Sporazuma o pitanjima sukcesije čiji je zadatak da Koordinacionom telu vlade priprema predloge u vezi sa zahtevima država sukcesora, u pogledu Državne arhive SFRJ.

„Koordinaciono telo vlade do sada nije tražilo zvaničan stav od Ministarstva odbrane po zahtevu Republike Hrvatske, o potraživanju arhivske građe NDH, pa s tim u vezi Vojni arhiv nije o tome davao svoje mišljenje. Napominjemo, Aneksom D Sporazuma o pitanjima sukcesije, koji se odnosi na arhive, određeni su principi na osnovu kojih države naslednice mogu da potražuju arhivsku građu, pa s tim u vezi i mogućnost njihove primenjivosti na fond NDH”, kaže se u odgovoru Ministarstva odbrane našem listu.

Vojni arhiv čuva arhivsku građu fonda Nezavisne države Hrvatske i sređeno i obrađeno je 555 kutija za koje postoje sumarni i analitički inventar. Porazom sila osovine nestala je i fašistička tvorevina NDH, a jedinice NOVJ su oslobađajući od okupacije teritoriju predratne Kraljevine Jugoslavije zatekle i arhivu NDH, ne samo na teritoriji današnje Republike Hrvatske, već i na prostorima današnje Republike Srbije, Republike Slovenije i Bosne i Hercegovine. Arhivska građa koja se odnosi na NDH pohranjena je nakon Drugog svetskog rata u Vojnoistorijskom institutu.

Na osnovu dokumenata koji se čuvaju u sređenom delu pomenutog fonda, objavljen je 1993. godine, u izdanju Vojnoistorijskog instituta, prvi tom edicije „Zločini na jugoslovenskim prostorima u Prvom i Drugom svetskom ratu” koji se odnosi na zločine NDH u toku 1941. godine. Pregled sređenog dela fonda NDH nalazi se i u ediciji „Arhivski fondovi i zbirke u SFRJ. Savezni arhivi” objavljenoj 1980. godine u Beogradu.

U okviru sređenog dela arhive NDH, kažu u Ministarstvu odbrane, značajni su i podaci Državne komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača: tematski popisnik osnovnih dokumenata ustaško-domobranskih jedinica i ustanova koji govore o logorima, zatvorima, streljanjima, deportovanju, spiskovi logora, planovi logora Jasenovac, popisi zatočenika i žrtava, zapisnici anketne komisije, fotografije, obdukcioni protokoli, zapisnici sa saslušanja zatočenika iz logora Stara Gradiška, prikazi logora u Sisku, Capragu, Bačkoj Topoli, Petrovgradu i Makedoniji.

Vojni arhiv je 18. aprila 1991. primio od bivšeg Saveznog sekretarijata za inostrane poslove, INDOK Centra, arhivsku građu Ministarstva vanjskih poslova NDH na osnovu odluke SIV-a donete na 129. sednici 6. aprila 1991. Arhivska građa je opšte tematski-hronološko razgraničena. Planirano je da se arhivska građa obradi u narednom periodu u skladu s postojećim kapacitetima i ostalim planiranim aktivnostima i projektima Vojnog arhiva.

Hrvatski istoričari u Vojnom arhivu istraživali domobrane

U Ministarstvu odbrane za „Politiku” potvrđuju  da su pravna i fizička lica iz Republike Hrvatske u proteklim godinama istraživala sređenu arhivsku građu fonda NDH: „Teme istraživanja hrvatskih državljana i institucija, udruženja i ustanova odnosile su se, u najvećoj meri, na podatke o domobranima u NDH, ’Istorijat 369. pukovnije NDH’, ’Istorijat i delovanje 4. oružničke pukovnije’, ’Vera i nasilje u istočnoj Hrvatskoj i severoistočnoj Bosni 1941–45’, ’Prećutane žrtve Drugog svetskog rata i Osiječko-baranjske županije’, ’Središnja Podravina 1941–1948’, ’Stradanje Roma na području NDH za vreme Drugog svetskog rata’, ’Maks Luburić’ i ostale teme”.

Autor: Milenko Pešić

Izvor: POLITIKA

Vezane vijesti:

Desničari traže arhivsku građu iz Beograda

Zagreb će morati da se zadovolji kopijama dokumenata o NDH

Akcija „zarobiti istinu“: Hrvati bi da otmu od Srbije dokaze o zločinima ustaša

Zagreb želi da iz Srbije „izvuče“ arhivu o NDH