Marija Milić: Oluja i poslije Oluje*

Neopravdano zapostavljeni u političkim govorima i svešteničkim molitvama, rame uz rame sa sapatnicima iz Like, Banije, Korduna i Slavonije, Srbi su za samo dva mjeseca 1995. godine, na samom kraju rata, zbrisani i iz zapadne Krajine. Tadašnje Republike Srpske.

Prošle godine, poslije dvije decenije, vlasti sa obe strane Drine naprasno su se dosjetile zla iz avgusta 1995.

Tužno je, međutim, što Srbe iz zapadnokrajiških opština tada, dok su političari i mnoge druge patriote u civilu prvi put spektakularno držali velikosrpske govore, niko nije ni spomenuo.

Neka mi Bog oprosti ako griješim, ali vjerujem da je i ove godine bilo isto. Poučena prošlogodišnjim iskustvom, nisam gledala direktan prenos iz Busija, jer mi nije trebala dodatna muka. Te noći mi je sasvim bio dovoljan vatromet u Banjaluci.

Pisala sam ovdje prošle godine o toj Retroaktivnoj odbrani srpstva, kada su predsjednika i delegaciju Republike Srpske u po matice Srbije nazvali delegacijom Bosne i Hercegovine. Spomenuli su i Petrovačku cestu, ali u ubjeđenju da je dio tadašnje Republike Srpske Krajine. Ne vjerujem da se suštinsko srpstvo u međuvremenu puno promijenilo. Možda je bilo samo malo manje formalnih grešaka.

Matematika

Ovih dana, a nije riječ o „Oluji“, navršava se 21 godina od zvjerstva na samom kraju rata.
Protjeranih – više od 130.000, stradalih (ubijenih, zarobljenih i nestalih) 1.072, logora 13, masovnih grobnica – 21.

Stravičan rezultat dvomjesečnih brzopoteznih akcija koje su s krajem ljeta i početkom jeseni zauvijek zbrisale većinom srpsku zapadnu Krajinu sa karte Republike Srpske.
Sa jedne strane hrvatska vojska u kombinovanim akcijama „Ljeto ’95“, „Maestral“ i „Južni potez“, sa druge Bošnjaci tzv. Armije BiH – „Sana ’95“.

Za samo dva mjeseca, uz zvjerstva i mnoge odsječene glave, potpuno je promijenjena demografska slika 13 opština zapadne Krajine.

Danas

Danas su te opštine pustoši. Srpska djeca u školama nemaju srpski jezik. U nekim opštinama, poput, recimo, Grahova, Srbi povratnici, jer drugih stanovnika tamo nema, nemaju ni apoteku. Ambulanta radi samo povremeno, nemaju pekaru, mesnicu. Vrtić. U 21. vijeku, više od dvije decenije poslije rata, nemaju struju, a ljeti ni vodu.

U sedam srpskih sela u opštini Ključ danas nema niti jednog stanovnika, dok se u tri sela mještani mogu prebrojati prstima ruku. Prije rata u Ključu živjelo je 4.100 Srba, a samo u okolnim selima, ovim koje smo sada ovlaš spomenuli, više od hiljadu. Isto je u Jajcu, isto je u Glamoču…

Ali ovih dana, bitno je mnogo, posebno u Drvaru, imaju predizbornu kampanju.

Epilog

Osuđenih za ove zločine masovnih razmjera, bar ne onih koji bi morali da budu, još nema. Akcije čiji cilj je, nesporno, bilo etničko čišćenje Srba, bile su i svojevrsni oblik genocida, definisan Konvencijom o sprečavanju i kažnjavanju genocida. Nesporna je i činjenica da je na tadašnju srpsku teritoriju izvršena i agresija, s obzirom na to da su za velik dio monstruoznih zločina odgovorni vojnici regularne vojske Hrvatske.

Mada je srpska teritorija zapadne Krajine na samom kraju rata razbijena sistematski sa nekoliko strana, olakšavajuća okolnost, nažalost, za one koji su vodili akcije i odgovorni su za pokolj jeste upravo to – teško ih je okvalifikovati združenim poduhvatom, jer je u tome učestvovalo nekoliko vojski, naizgled nepovezanih.

I to je to. Atif Dudaković je i dalje na slobodi, Hrvatska je u Evropskoj uniji i tek poneki, ali ne iz Hrvatske, osuđeni pozadinac uz smiješnu i za Srbe uvredljivu kaznu.

A kad smo kod mjesta i gradova koji su tada u jednom potezu zbrisani, danas su to samo šume i šikare. Pustoš oživi samo na trenutke i to, uglavnom, gle čuda i ironije, samo o Zadušnicama.

*Naslov i cifre posuđeni su iz prošlogodišnje serije u štampanom izdanju „EuroBlica“ koju smo pripremile moja tadašnja koleginica Milkica Milojević i ja, uz pomoć Centra za istraživanje ratnih zločina Republike Srpske. Nažalost, ne postoji onlajn izdanje ove serije, ali neumoljivi podaci o srpskom stradanju, sa konkretnim imenima žrtava i izvršilaca uredno su arhivirani. I, ukoliko neko želi da se bavi time, vrlo dostupni. Neke od dokaza, među kojima je video-snimak odsijecanja glave zastavnika Vojske Republike Srpske Rade Rogića Hag je odbio da prikaže – zbog brutalnosti.

Izvor: Frontal

Vezane vijesti:

Zavičaj u gustom šipražju

Sećanja na „Oluju”: Još hodamo u koloni užasa

Oluja: Etničko čišćenje pod pokroviteljstvom NATO-a