Logor smrti Jasenovac

Selo Jasenovac

Na tromeđi gde su se nekad u srednjem veku dodirivala tri carstva: Tursko iz Bosne, Austrijsko iz Slavonije i francusko iz Banije, nalazi se selo Jasenovac. Jasenovac leži na levoj (severnoj) obali reke Save na onom mestu, gde na desnoj (odnosno južnoj) obali u Savu utiče reka Una. Una deli Bosnu od Banije. Na desnoj obali Save oko Jasenovca i u blizini Jasenovca teku i u Savu se ulivaju pritoke, rečice Strug i Lonja. Zato je teren oko Jasenovca deltast, ispresecan i na jednoj i na drugoj obali pritokama Save, a osim toga i nizak, podvodan i močvaran. I verovatno, baš zbog toga, zbog ovih prirodnih vodenih prepreka, koje kao reke i rečice presecaju teren i zbog samog niskog močvarnog područja, ustaše su posle logora u Gospiću rešile da logor smrti prenesu i obrazuju u Jasenovcu i okolini. Ustaše su i u samom mestu Jasenovcu imale veliki broj svojih političkih pristalica i temeljan oslonac, pa su baš tu i pristupili najkrvavijem svome delu.

Do rata Jasenovac je bio veliko mesto, sa razvijenim malim industrijama i dobro razvijenom zemljoradnjom, a naročito stočarstvom i svinjogojstvom.

Stanovništvo je bilo pretežno srpsko, a u manjem delu hrvatsko – no odnosi jednih sa drugima i u verskom i u političkom pogledu bili su korektni, a ekonomski i društveni život razvijao se nepodvojeno i skladno.

Sa severne strane mesta preko takozvanog Lonjskog Polja dižu se u podvodnom terenu nasipi kojima ide železnička pruga Beograd – Zagreb i zidan put Novska – Jasenovac – Dubica, i dalje. Na mestu gde pruga i put prelaze Strug sagrađena je bila betonska ćuprija na putu, a železna na železničkoj pruzi. Obe ćuprije su u ratu minirane i uništene, pa su uništeni i drugi propusti i objekti na železničkoj pruzi Novska – Jasenovac – Sisak. Železnički saobraćaj se obavlja samo severnim delom tzv. Lonjskom prugom od Novske prema Zagrebu.

Na severnoj strani mesta nalazi se železnička stanica, a na južnoj strani mesta na reci Savi opaža se parobrodska stanica. Istočno od mesta u neposrednoj blizini podignuta je industrija Prometne zadruge z. s. o. j. u Jasenovcu. Ta industrija se sastojala od velikih ciglana, pilane, mlina, krečane i metalne industrije kao: tvornice lanaca, klešta i sl. Zadrugari te zadruge su porodice iz Bečića. Narod industriju u ovom kraju naziva «Bečićevom». Od stanice Jasenovac do ciglane izgrađen je industrijski kolosek normalne širine, a od ciglane do uz samu Savu izgrađen je industrijski uskotračni kolosek, koji se završava na drvenim stubovima u samom koritu reke Save, tako da je utovar i istovar iz Save u svako doba godine moguć. To mesto za istovar i utovar u Savu nazvano je «Granik».

Preko Save nasuprot Jasenovcu nalazi se selo Gradina, i odmah do njega selo Oraovo. Iza Oraova proteže se šuma «Prosara», a dalje se vidi niži gorski lanac zvan Kozarac i iza Kozarca viši gorski lanac zvan Kozara. Na slavonskoj strani, od Jasenovca prema istoku vodi kamena cesta u selo Košutaricu, Mlaku, Jablanac, itd, a zapadno za selo Krapje, Plesno itd. U mestu Krapju odvaja se nov put za Crkveni Bok, udaljen od Jasenovca 20 km. Sa severne strane Jasenovca gotovo paralelno sa železničkom prugom ide put Novska – Jasenovac – Hrvatska Dubica, a sve su te ceste zbog niskog podvodnog terena građene na nasipima sa mnogim ćuprijama na propustima, potocima i rečicama.

Kao i u svim ostalim mestima i u Jasenovcu je odmah u početku okupacije obrazovan ustaški tabor, koji se odmah od početka pokazao vrlo aktivan, i podržavao je pretvaranje Jasenovca u veliki logor smrti.

Sistematsko pripremanje uništenja nekih naroda po rastističkoj teoriji o čistoći rase

Hitlerovska nacistička neman obrazovala je davno pre izbijanja drugog svetskog rata savez «Osovine». Danas se po žalosno-katastrofalnim posledicama «Saveza» vidi da je u sadržaju saveza «Osovina» bilo, između ostalog i porobljavanje, rasparčavanje i podela Kraljevine Jugoslavije. Osim toga, bilo je u programu i potpuno uništenje i istrebljenje nekih naroda na osnovu rasističke teorije o čistoti rase. Trebalo je da opuste čitavi krajevi naše otadžbine i da se stvori toliko obećavani «životni prostor».

Nemcima je trebalo očistiti i osigurati plodne žitnice Podunavlja i Pomoravlja, a Italijanima obale i zaleđe Jadrana.

Trebalo je zato istrebiti sve Cigane, Jevreje i Srbe i upotrebljen je (već u Poljskoj) isprobani sistem «logora». Po istom sistemu kako su Nemci u Poljskoj čistili i istrebljavali izvesne pokrajine od Poljaka, tako su i posle okupacije Kraljevine Jugoslavije pristupili cepanju teritorija, preseljavanju stanovništva iz jednih pokrajina u druge. Kod toga preseljavanja stanovništvo je prolazilo kroz sabirne logore, gde su pretresani, pljačkani u transportima, prebacivani bez igde-ičega: bez odela, rublja i stvari – bez alata i radila, bez gotovine i hrane. Sve im je opljačkano ili još kod polaska, ili u logorima, tako da su u nove krajeve preseljeni samo goli, iznemogli životi.

Nemci su okupiranu Kraljevinu Jugoslaviju pocepali u više područja. Jedno su zadržali za sebe, pomoću drugih podkusurivali su račune sa svojim satelitima i njima dali pod okupaciju, a trećinu Kraljevine Jugoslavije nazvali su Nezavisnom Državom Hrvatskom i na toj teritoriji su formirali najužasniju strahovladu, kakva nigde u okupiranoj Evropi nije postojala.

Nacisti su ovde isturili pred sebe ustaški pokret, i preko njega počinili tolike pokolje i strhovita ubijanja, kakva u istoriji do sada niko, nikada nije ni pokušao da učini.

Jedna trećina celokupnog stanovništva toga dela Kraljevine Jugoslavije ubijena je na najstrašniji način, a primeri masovnih i pojedinačnih zločina po svojim perfidnim, sadističkim i kriminalnim sadržinama prevazilaze mnoge događaje i nemaju primera u istoriji svih naroda i svih vekova.

Isti sistem uništavanja kakav su hitlerovci već isprobali u Poljskoj, preneli su i ovamo. No, po obimu, po broju žrtava, po načinu mučenja i ubijanja, po obimu štete i pljačke i po prostranstvu uništenih teritorija, masovni zločini i logor Jasenovac prevazilaze daleko i sve ono što su hitlerovci u Poljskoj učinili.

Dok se u jednom delu te kanibalističke «Nezavisne Države Hrvatske» počelo sa masovnim ubijanjem, u drugim delovima, istovremeno, počela su hapšenja (u masama) talaca. Pojedinačna hapšenja, sekvestracije svih preduzeća i imovine, mučenja, prisilni radovi, odvođenja u logore behu svakodnevna.

Dok su u početku sva ta hapšenja,odvođenja, mučenja i ubijanja upriličena kao posledica podmetnutih, izmišljenih i provokatorskih prijava, u daljim nedeljama i mesecima sve je to poprimilo masovni način uništavanja Srba, Jevreja i Cigana.

U međuvremenu je formirana švapsko-ustaška zlikovačka mašina kako bi stradanja, mučenja i ubijanja u masama došla na dnevni red

—————————————————————————————————————

<Biografija priređivača                      Sadržaj                        Formiranje logora>