Serbian
Armenian
Croatian
Dutch
English
French
German
Greek
Hebrew
Hungarian
Italian
Norwegian
Polish
Russian
Slovenian
Spanish
Državna komisija za tajne grobnice popisala je više od 50.000 žrtava i evidentirala 211 lokacija. Od svih bivših republika SFRJ, samo se Srbija obračunavala sa umetnicima – ubijeno ih je 77.
DRŽAVNA komisija za tajne grobnice ubijenih posle 12. septembra 1944, za tri godine rada prikupila je podatke za više od 50.000 ljudi nastradalih u posleratnim čistkama, i evidentirano je 211 lokacija.
Knjiga žrtava napravljena je kao moderna baza podataka, dostupna građanima preko sajta Komisije, gde oni, ali i sudovi, mogu svakodnevno da koriste podatke za potrebe rehabilitacije. Za svako lice postoje ime i prezime, zanimanje, nacionalnost, prebivalište, mesto rođenja, vreme i mesto stradanja. Iz registra se može videti i ko su, prema zanimanju i socijalnoj strukturi bili nastradali.
– Na meti su se našli srednji preduzetnički sloj, obrazovaniji ljudi antikomunistički orijentisani, pripadnici slobodnih profesija u gradovima, a u selima kmetovi, delovođe i takozvani kulački elementi – kaže dr Srđan Cvetković, bivši sekretar Državne komisije za tajne grobnice.
Prema broju nastradalih prednjače: domaćice (2.892), zanatlije (2.567), žandarmi (1.897), činovnici (1.008), trgovci-kafedžije (857), oficiri (815) i radnici (805). Tu su i učenici i studenti (416), učitelji, profesori i inženjeri (345), seoski kmetovi/predsednici opština i načelnici (264), sveštenici (151), industrijalci i preduzetnici (159), advokati i sudije (118), lekari i apotekari (105), glumci i umetnici (77), i novinari (72).
SATISFAKCIJA ZA NEVINE
Baza podataka i izložba su društveno potrebne i korisne u procesu „tranzicije svesti“, odnosno suočavanja sa prošlošću. To je i svojevrsna satisfakcija nevinim žrtvama i pomoć potomcima da konačno saznaju nešto o najbližima, i da na neki način javno progovore o bolu koji su decenijama skrivali i od sopstvene dece – kaže je Cvetković.
– Naravno, najviše je zemljoradnika, preko 8.923, i to mahom imućnijih domaćina – konstatuje Cvetković, i dodaje da je specifičnost Srbije u odnosu na ostale bivše jugoslovenske republike to što je streljano mnogo umetnika. Među njima ima slikara, muzičara, a posebno glumaca, a to nije bio slučaj ni u Hrvatskoj, ni u Sloveniji. Zna se da su odmah po oslobođenju Beograda, u novembru 1944, streljani glumci Aleksandar Cvetković, Jovan Tanić i Ljuba Vasiljević, kao i da su hapšeni i, zalaganjem Mitre Mitrović (prva supruga Milovana Đilasa, kljiževnica i ministar prosvete u prvoj posleratnoj srpskoj vladi), spaseni Olga Spiridonović, Žanka Stokić (kasnije je osudio Sud časti) i mnogi drugi.
I u Nišu su glumci izvođeni pred streljački vod. Među njima Svetozar Cvetković i Miodrag Kovačević, uz još pet članova tamošnjeg
pozorišta. Mnogi pripadnici umetničke grupe čika Duška Ilića na Čukarici, koja je tokom okupacije igrala predstave u okviru Crvenog krsta (skojevci ih označili kao ravnogorske), uhapšeni su. Četvorica su streljana, bez suđenja, na Košutnjaku, početkom novembra 1944. Streljan je vođa družine Dušan Ilić, Antonije Milanović, glumac-amater i horovođa Crkve Svetog Đorđa na Čukarici, Boško Savković, maturant sa svega 17 godina, i Radoslav Pavlović, student Likovne akademije i glumac kojem je otac nastradao na Sajmištu. Milan Srdoč je pomilovan u zadnji čas i poslat na Sremski front, gde je bio lakše ranjen.
Zajedno sa Istorijskim muzejom Srbije, Cvetković je pokrenuo projekat multimedijalne izložbe „U ime naroda!“.
IMALI SU SREĆE
ZA beogradskog glumca Lazara Jovanovića (Lepi Laza) objavljeno je u „Politici“ da je streljan, međutim greška birokratije i Ozne ostavila ga je u životu. Pozorišni reditelj Josip Kulundžić imao je takođe sreće – osuđen je na samo tri godine prinudnog rada zbog angažmana u Umetničkom pozorištu i kulturne saradnje s Nedićevim režimom.
Izvor: CKS
One Response
Nije samo u Srbiji, nego na svim prostorima gdje žive Srbi. U NDH , one Srbe što su izbegli Ustaške pokolje i pali pod zaštitu Italije i Nemačke, kasnije jurili po šumama do 1953.i naravno niko nije preživeo izuzev malog broja , koji su uspjeli prebjeći na zapad da danas svedoče.