Hercegovci ponovo pisali Incku: Opština Čapljina je od 2016. godine nesavjestan držalac prebilovačkog privatnog zemljišta

Hercegovci iz Srbije nedavno su posredstvom Vicokog Predstavnika za Bosnu i Hercegovinu Valentina Incka dobili pismeni odgovor načelnika opštine Čapljina Smiljana Vidića iz koga je jasno vidljivo da će se nastaviti sa uzurpacijom srpske zemlje u Prebilovcima. Čvrsto riješeni da se  do kraja bore za zaštitu osnovnih ljudskih prava Hercegovci iz Srbije uputili su Valentinu Incku novo pismo koje objavljujemo u cijelosti 

Poštovani Gospodine Incko,

Zahvaljujemo vam na razumevanju i iskrenom trudu da sa upoznate sa činjenicama vezanim za sporno raspolaganje opštine Čapljina zemljištem u srpskom stradalničkom, a sada i povratničkom selu Prebilovcima. U tom  smislu sasvim  nam je razumljivo nastojanje da dobijete i odgovor Čapljine sa njihovim pogledom na nastalu situaciju. Dobili ste odgovor od načelnika opštine  Čapljina, g-dina Smiljana Vidića i zahvaljujemo što ste ga nama proslijedili na uvid. Vidićevo pismo nas u startu žalosti, uznemiravaa i plaši. Načelnik i ne pomišlja da nastali problem riješi dijalogom i sporazumom u duhu načela i standarda „ dobre vlasti “ jer  u svemu i ne želi da vidi stvarni problem već ga stavlja pod navodnike „ u svezi problema sela Prebilovci “?!

U duhu tih načela g. Vidić bi trebao da sagleda i situaciju i potrebe sela čijim prostorom upravlja, a faktički i raspolaže i nađe zakonito i pravično riješenje. Najavljuje da će njegova vlast ići do kraja u razbaštinjenju i izgonu Prebilovčana sa njihovog zemljišta i time iz njihovog naselja koje ne može opstati bez vjekovnog prostora čiji su oni i formalni, i stvarni vlasnici. Načelnik Vidić ponovo prijeti: “Ostatak zemljišta Općina Čapljina želi dati u zakup ili koncesiju radi racionalnijeg iskorištavanjazapuštenog zemljišta…“

Pošto se sve prebilovačko nalazi na tom prostoru ili do njega vode svi atarski putevi i staze za prolazak ljudi i njihove stoke, Prebilovčanima prijeti da ostanu  bez mogućnosti za ispašu stoke na zemljištu  čiji su vlasnici i prilaza svim parcelama mimo državnih puteva. Na najvitalinijem dijelu atara oni su već lišeni prilaza pojedinim svojim posebnim imanjima i mogućnosti ispaše stoke. To je za ove 3 godine dovelo drastičnog pada stočnog fonda u selu, iseljavanja čitavih povratničkih srpskih porodica sa malom djecom i smanjenja broja stanovnika Prebilovaca za preko 20%.  Njihov strah za bezbjednost djece  je potupno razumljiv kada se zna da su lokalne čapljinske ustaše 1941. godine poubijale više od 300 djece iz sela sa njihovim odraslim sestrama, majkama i bakama. Radi vaše informacije likvidirano je  ukupno 85% srpskih stanovnika Prebilovaca, odnosno  850 Prebilovčana, velikom većinom ženskog pola.

A 1992.  vlasti Čapljine i njihova vojska-1. brigada HVO „Knez Domagoj“, zajedno sa 156. brigadom  HV i formacijama HOS-a  je potpuno uništila napuštene Prebilovce, uključujući pravoslavno groblje i crkvu u izgradnji sa kostima srpskih žrtava, među kojima su i prebilovačke. Za te i druge  zločine nad Srbima ne samo da niko nije procesuiran već mnogi od odgovornih imaju imaju visoke položaje u društvu i razumljivo da im opet smetaju Prebilovci i Prebilovčani, živi i mrtvi! A odgovorni za pokolj prebilovačke djece, njihovih majki, baka sestara, te trudnica-nesuđenih majki  i drugih Srba u Čapljini i okolini i širom Nezavisne Države  Hrvatske, i za mnoge pljačke, silovanja, mučenja, slanja u logore smrti…. počastvovani su u Čapljini spomenikom sa njihovim imenima na bronaznim pločama. Pomenimo samo najodgovornije: ustaški logornik Frano Vego, ustaški tabornik Niko Filipović, ustaški rojnici, jamari, koljači, svirepe ubice beba i trudnica – Ivan Jovanović Crni, Stojan Raguž, Andrija Buljan, Andrija Jarak, Boško Beno, Ivan Borovac, Marko Vidić, Pavo Beno, Nikola Merdžan, Mirko Arar, Jozo Prusac, Blago Rebac, Slavko Sušak, Damjen Matić, Pero Matić i stotine drugih. Proglašeni su borcima za domovinu i pred „Spomenik hrvatskoj slobodi“ sa njihovim imenima, na zvanične praznike najviši funkcioneri Čapljine polažu vijence i odaju im sve počasti.

I

U svom odgovoru načelnik opštine Čapljina izbjegao je da bilo šta kaže na dva od tri pomenuta problema u pismu gospodina Incka, od mnoštva drugih nepomenutih koje Prebilovci imaju sa vlastima opštine i kantona. To je pitanje makadamskog puta koga je HVO 1992/93 izgradio za svoje ratne potrebe.  Put je i dalje u funkciji a presjeca preko 30 prebilovačkih privatnih imanja čime ih je praktično oduzeo od vlasnika i obaveza vlasti bi bila da to sve vrati u prvobitno stanje a put, ako je  nužan za civilne potrebe, prebaci na stari legalni put između imanja na tom dijelu KO Prebilovci.

Drugi problem je skidanje zvanične putne oznake za Prebilovce od strane vlasti u 2007. godine što je čista diskriminacija jer se ukida putna oznaka za jedino srpsko selo u opštini, skriva ga od posjetilaca i prolaznika koji prolaze  tuda, zbog Prebilovca ili Parka prirode Hutovo blato. Ujedno na tom bočnom  putu za Park prirode data je prednost umjesto glavnom za centralnio dio Prebilovaca, što je osim diskrinicije i opasno ugrožavanje bezbjednosti saobraćaja i ljudi koji u njemu  učestvuju.

II

Priličan broj Prebilovčana zaista javno ne pokazuje interes za svoja vlasnička prava na spornom zemljištu iz opravdanih razloga jer je NDH 1941. godina ugasila život u 82 prebilovačke srpske porodice. Mnoge od žrtava su upisane kao vlasnici toga zemljišta. Ne čudi nas što se želi uzeti njihova zemlja jer se to smatra „ratnim plijenom“.

Međutim niko žrtava od njih nije bez nasljednika  u bočnoj, ali i u pravoj liniji.  Drugi ne  smiju da se suprotstavljaju vlastima  HDZ i opštini Čapljina s obzirom na prethodno izloženi mali dio tužne istorije Prebilovaca. Treći su  osiromašili zbog pljačke i uništavanja njihovog sela i imanja 1992.g. i poslije. Prebilovčani neće  da vode skupe sporove pred sudom koji nije u stanju mjesecima da stavi pečat na presudu ili koji sud sve srpske predmete ostavine ustupa notaru u 50 km udaljeni Neum, a ne notaru u obližnjoj Čapljini?!  No Prebilovčani će, bez izuzetka, na pogodan i zakonit način braniti svoja vlasnička i posjedovna prava gledajući da se što manje izlože opasnosti nasilja, snaga koje u kontinuitetu nasrću na njihovo selo,  život u njemu i uspomenu na ogromne žrtve posebno djecu. Za sada, legalno formirano udruženje, mirno i civilizovano traži zaštitu Prebilovaca u ime nevino pobijenih naših predaka i njihovih živih nasljednika.

Netačni su navodi gospodina Vidića da je Katastarska opština Prebilovci uspostavljena tek 7.7.1976?! Smatramo da se to desilo još 1897. godine.  Vjerujemo načelniku da je prebilovačko kolektivno zemljište 1976. upisano kao posjed (a ne kao vlasništvo) na opštinu, ali bez valjanog pravnog akta. Popisni list jeste evidencija ali nije akt o oduzimanju svojinskih prava (svojinskih  i posjedovnih) vlasnicimatoga zemljišta.

Dakle jasno je da takvog akta nema jer bi ga opština prezentovala bar  Visokom predstavniku za BiH. Ne može se zemljište oduzeti bez odgovarajućeg sudskog ili upravnog postupupka, kada za to postoji neki opšti intres za oduzimanje. Mi smo od početka u ovo bili uvjereni a sada je to de fakto priznato i od strane vlasti. Ponavljamo – akta o oduzimanju predmetnog zemljišta NEMA. Prebilovačke porodice, mještani sela, raseljeni i prognani Prebilovčani koji još nisu ostvarili pravo na povratak u Prebilovce su zakoniti i savjesni vlasnici i posjednici toga zemljišta.

Načelnik priznaje da su u zemljišnim knjigama „formalno“ upisani suvlasnici (tj. Srbi iz Prebilovaca, a ne opština) u velikom broju! Odlično! To formalno znači legalno, zakonito u legalnoj evidenciji koju vodi nadležni državni organ – Opštinski sud u Čapljini.  Sudovi decenijama donose riješenja o nasljeđivanju pa i ovih godina upisuju uzemljišnu knjigu  nove suvlasnike iz Prebilovaca na spornim parcelama po osnovu nasljeđa, poklona i prodaje, dakle zakonitih pravnih osnova. Da li to sada sve ne važi i  sudovi uzaludno, u besposlici donose akte i sprovode ih zemljišnoj  knjizi jedinom legalnom registru o vlasništvu, za koji država garantuje da se u nju svako savjestan  može pouzdati?  Nikako ne znači!  Nema drugog zvaničnog registra vlasništva a svi su upisi na legalnom osnovu- nasljeđu, kupovini, zamjeni… Dakle, vlasništvo u obliku suvlasništva fizičkih lica – Prebilovčana u ovom slučaju je čisto kao suza.

A šta je sa posjedom – državinom koju je opština bez akta o oduzimanju posjeda oduzela vlasnicima i faktičkim korisnicima i držaocima. Tu nema dileme! Molimo da se tu pogleda samo čl. 2 i čl. 3. Zakona o vlasničko- pravnim odnosima Federacije BiH!

Pravo posjeda pripada vlasniku!. Svako je dužan da se uzdržava od povrede vlasništva druge osobe! Svako ima pravo da uživa svoje vlasništvo, samostalno ili u zajednici sa drugima. Nikome se ne može oduzeti vlasništvo  osim u javnom interesu i pod uslovima predviđenim zakonom i principima međunarodnog prava.  To što je opština na sebe upisala posjed drugih vlasnika čak prije 40 godina, pravno ne koristi njoj, jer su vlasnici ostali faktički držaoci sve do 2016, kada je počelo oduzimanje dijela faktičkog i pravnog posjeda Prebilovčana. Opština je od te godine  nezakonit i nesavjestan držalac prebilovačkog privatnog zemljišta!!!

Tačno je da su vlasnici i posjednici iz Prebilovaca prije skoro 30 godina, raspolagali dijelom svojih prava i sami zahtjevali da,  radi interesa obnove i razvoja sela, kao i  radi dostojne sahrane žrtava iz jama,  rubni dijelovi toga zemljišta isparcelišu i dodjele Prebilovčanima i njihovim srodnicima radi gradnje porodičnih kuća i Srpskoj pravoslavnoj crkvi radi gradnje Spomen crkve i to je učinjeno. Razumljivo je da svoje idelne udjele nisu, ni tada ni sada, izdvajati u posebne vlasničke parcele jer se se radi suvlasništvu stotina lica na ogromnoj parceli koja je kolektivno seosko dobro.To nije nikakvo opravdanje opštini da vlasnicima i Prebilovcima otima posjed preostalog zajedničkog prebilovačkog vlasništva koje je bilo do oduzimanja  PAŠNjAK – POLjOPRIVREDNO ZEMLjIŠTE i nije bio zapušteni krš.

 Načelnik dezinformiše Visokog predstavnika tvrdnjom da to zemljište nije korišćeno decenijama! Ono je korišćeno desetinama vijekova kao poljoprivredno zemljište – zajednički pašnjak, a nije korišćeno tako samo u periodu od juna 1992, do septembra 1999. zbog rata i izbjeglištva Prebilovčana.

 Gospodin Načelnik treba da zna da je stočarstvo isto grana poljoprivrede i da se stoka napasa i na brdskim pašnjacima, kao i na ravničarskim i da se hrani i u posebnim stajama. Dakle, opština Čapljina, je nezakonito oduzela posjed pašnjaka privatnog vlasništva stočarima, mještanima Prebilovaca, srpskim povratnicima u osiromašeno i razoreno selo i izdala ga u dugoročni  zakup (što je faktičko oduzimanje i prva faza druge kolonizacije Prebilovaca. (prva je bila u avgustu 1941, kada su Prebilovci aktom opštine preimenovani u „Novo Selo“ ali je tada to zaustavio i anulirao italijanski okupator trećim licima) radi sadnje šipka (nara) i smokava. Radi toga nije trebalo krčiti prebilovački pašnjak jer okolo, u Prebilovcima, i u drugim selima, ima na pretek zapuštenih oranica i voćnjaka. Zato apsolutno mislimo da je predmetna odluka opštine politička i diskriminatorska prema srpskoj povratničkoj manjini i onim vlasnicima zemljišta koji nisu ostvarili povratak!

III

Ovo zemljište nije samo pašnjak i prostor za pristup posebnim imanjima već ima veliki prirodni, kulturno- istorijski  i memorijalni značaj. U njemu su utvrđenja– gradine i stotine gomila iz predantičkog perioda. To je i prostor sa oko 40 stratišta na kojima su Prebilovčani masovno ubijani od komšija – ustaša. To je i prostor po kome je rasut prah žrtava prilikom miniranja crkve i kostiju u njoj u junu 1992. Sada je tu neposredno ugroženo veliko stratište kod Medanovih kuća koje želimo obilježiti  velikim drvenim krstom.

 Vlasti su, na istom potesu Kravarice, sjeverno od Hrama,  najbolje dijelu  prebilovačkog atara nedavno  postavili novoformiranu parcelu 719/19 od 20.000 kvm neposredno uz zaselak Medana  na nekoliko metara od ostataka kuća porodica koje su istrebljene u genocidu u Prebilovcima 1941. Ispred kuća je i veliko stratište na kome su ustaše 8.8. 1941. godine zaklali  babu Medan Maru, sa 4 sina, 4 snahe i 17 unuka i da su od 7 ugasili 4 ognjišta  Medana, a   pokolj su od 37 Medana preživejela samo njih četvorica – 3 starija dječaka i jedan odrastao čovjek koji posle rata nije imao sinova, a ubijena su  mu dvojica 41,  tako da se i njegovo ognjište ugasilo. Na istom stratištu zaklano je i po jedno dijete iz porodica Šarić i Bulut.  Očekujemo uskoro pustošenje i ovoga prostora i time direktan ulaz kolonista u samo naselje Prebilovci,(što je od 1995. godine i pretvaranja prostora crkve, groblja i okolnog prostora deponiju za odlaganje komunalnog i privatnog otpada)  najveći atak opštine  na prebilovačke žrtve ustaškog NDH terora, radi skrnavljenja mjesta stradanja i brisanja sjećanja na nevino postradale.

Podsjećamo da su Prebilovci najstradalnije selo u Evropi u Drugom svjetskom ratu. Ako to načelniku nije pod posebnog značaja, kao ni privatno vlasništvo, kulturno istorijski spomenici i prirodna okolina onda bar treba minimalno poštuje  građane opštine Čapljina koji smatraju da su postupcima vlasti poniženi i ugroženi. Mi želimo da se situacija smiri i i da načelnik razgovara mirno sa onima iz Prebilovaca koji moraju  biti komtetentni, upućeni i nezastrašeni  sagovornici  političarima HDZ i pravnicima iz opštine.  Čak i da je zaista riječ o opštinskom zemljištu u naselju Prebilovci, opština ne treba, po zakonima i međunarodnim standardima da njime raspolaže samovoljno bez obavještavanja i konusltovanja ugroženih mještana već da postupa uvažavajući njihove potrebe, prava i interese.

Opština treba hitno da zaustavi sve dalje radove na raskopavanju Prebilovaca, naredi odmah „zakupcima“ da se vrate u granice prostora koji im je izdat u zakup i oslobode seoske puteve i prolaze koje su zatrpali. Potom treba preći na dogovor o vraćanju otetog zemljišta faktički i pravno u prvobitno stanje uz neophodno riješavanje pitanja dosadašnjeg ulaganja „zakupaca“  jer su ipak njihova ulaganja postala pravno zaštićena aktima vlasti iako si i  sami, kao i opština i nezakoni i nesavjesni posjednici pošto u svima dostupnim javnim knjigama javnim knjigama  stoje imena pravih vlasnika te nisu smjeli da bez njihovog odobrenja uđu u te poslove.

Uz ogromnu zahvalnost, molimo Visokog predstavnika za BiH , gospodina Valentina Incka da se ovom velikom i veoma osjetljivom problemu i dalje posebno posveti i pomogne da se Prebilovci zaštite jer oni to zaslužuju zbog prethodno navedenih razloga.  Takođe g. Incka pozivamo da 6.8. 2018. za  Dan Prebilovački posjeti selo Prebilovce i Čapljinu, upozna se sa situacijom na terenu i da se, eventualno priredi  kraći zajednički susret Visokog predstavnika, nas i predstavnika vlasti HNK i opštine Čapljina, a da sa ovim našim pismom u cijelosti upozna gospodina Vidića.

Sa dubokim uvažavanjem i najboljim željama,

Beograd  20.06.2018. godine   

Koordinacioni odbor hercegovačkih udruženja
Svetozar Crnogorac

Predsjednik SND Prebilovci
Milenko Jahura

Izvor: Slobodna Hercegovina

Vezane vijesti:

Pljačka i pustošenje Prebilovaca: Šta piše u Zemljišnim knjigama Opštinskog suda u Čapljini

Jahura: Teške mašine u Prebilovcima | Jadovno 1941.

Vratiti zemljište u Prebilovcima stanovnicima sela