Crkva Svetog proroka Jeremije u Začuli danas samo gomila kamenja

Mjesta na kojima su planirani kamenolomi, betonare i dr. nalaze se u blizini srpskih sela, crkava, groblja – od kojih su neki i nacionalni spomenici BiH (Zaplanik), a neki su u procesu zaštite (Začula). Nedavno su počeli radovi na kamenolomu kod Zaplanika, kada je više puta detonirano oko 3.000 kg eksploziva. Na području Bobana, u srpskom kraju, na lokalitetu Stol planiran je još jedan ovakav kamenolom. Ovih dana počelo se na pripremnim radovima za kamenolom u selu Začula…

Na prostoru opštine Ravno, svakodnevni život Srba povratnika ispunjen je brojnim problemima. Pored višestrukih opstrukcija od opštinskih institucija, jedan dio srpskih povratnika uspio je da obnovi svoja u ratu uništena ognjišta, obnovi minirane crkve i raskopana groblja.
Opština Ravno nastala je po završetku rata 1995. godine. Njenim formiranjem u sastavu BiH ozakonjena je agresija Hrvatske na BiH 1992. godine, kada je tzv. „Hrvatska vojska“ okupirala trećinu opštine Trebinje. Tako je ostalo i poslije rata, Trebinje je ostalo bez trećine svoje teritorije, i na toj „trećini“ je formirana tzv. opština Ravno.
Da bi se prikrila agresija, HV zamijenio je krajem 1995. godine HVO (iz BiH). Tu trećinu trebinjske teritorije, koja se prostire od Trebinjske površi preko Trebinjske šume, Bobana sve do Popova polja čine skoro u potpunosti srpska sela. Većina hrvatskih sela su oko Ravnog i zapadno od Ravnog. U novije vrijeme sa hrvatske strane pokušava se promijeniti nacionalna struktura stanovništva organizovanim naseljavanjem, kao npr. u mjestu Ivanica.

Hrvatska vojska je tokom agresije na opštinu Trebinje 1992. godine na ovom području opljačkala, popalila srpska sela, minirala srpske pravoslavne crkve i porušila srpska groblja. Porušene su i sve seoske škole. Za navedene zločine niko nikada nije odgovarao, iako se zna koje su jedinice u ovim zločinima učestvovale.
Srpskim povratnicima na ovaj okupirani dio Trebinja nije bilo lako da se vrate. Svakodnevne provokacije i opstrukcije od strane vlasti novoformirane opštine nisu spriječile dobar dio Srba da obnove svoje kuće, crkve, groblja. Najveći dio donacija za obnovu kuća i crkava obezbijedila je Vlada Republike Srpske, a dio je obnovljen ličnim sredstvima.

I danas, kada je od završetka rata prošlo preko 20 godina, novoformirana opština Ravno za srpske povratnike ima samo destruktivne „projekte“ kojim se želi direktno ili indirektno spriječiti povratak Srba na svoja ognjišta. Izvrtanje istorijskih činjenica u literaturi i na internetu, koje se odnose na duhovnu i nacionalnu istoriju ovog područja u novije vrijeme su učestala. Viševjekovni pokušaji prisvajanja objekata i posjeda SPC traju i danas (manastir Zavala).
Na području opštine Ravno u krajevima gdje žive Srbi, Opština Ravno planirala je u svom „prostornom planu opštine“ nekoliko, po Srbe, destruktivnih projekata. To su, uglavnom, kamenolomi, betonare i sl. koji svojim aktivnostima ugrožavaju prirodnu okolinu i život lokalnog stanovništva. Dok udruženja srpskih povratnika sve svoje aktivnosti usmjeravaju prema projektima vezanim za očuvanje prirodne okoline i kulturno-istorijskog nasljeđa, Opština Ravno podstiče ovakve nakaradne projekte dajući državno zemljište raznim privatnim firmama, koje za navedene djelatnosti nemaju ni potrebnu dokumentaciju.

Mjesta na kojima su planirani kamenolomi, betonare i dr. nalaze se u blizini srpskih sela, crkava, groblja – od kojih su neki i nacionalni spomenici BiH (Zaplanik), a neki su u procesu zaštite (Začula). Nedavno su počeli radovi na kamenolomu kod Zaplanika, kada je više puta detonirano oko 3000. kg eksploziva. Na području Bobana, u srpskom kraju, na lokalitetu Stol planiran je još jedan ovakav kamenolom.
Ovih dana počelo se na pripremnim radovima za kamenolom u selu Začula, gdje je takođe planirano dva kamenoloma. Iako se radi o lokalitetu u neposrednoj blizini sela, ni opština ni izvođač nisu kontaktirali većinu mještana koja je protiv ovakvih projekata.
Nevjerovatno je bezočno da neko iz Hrvatske ili zapadne Hercegovine ima hrabrosti da dođe nepozvan u tuđe selo i da radi kao na svojoj đedovini.

Za mještane je posebno iritantno što je narod kome pripadaju izvođači pomenutih radova i onih koji su im to dozvolili, u Začuli do temelja minirali prelijepu i jedinstvenu u trebinjskom kraju crkvu Svetog proroka Jeremije, polomili i raskopali grobove u seoskom groblju, opljačkali i zapalili sve kuće u selu.

Većina mještana sa ogorčenjem gleda na ovakvo ponašanje privatnih hrvatskih firmi, kao na provokaciju, i u vezi s tim organizovala je protesno okupljanje protiv ovakvih projekata. Istog mišljenja su i više udruženja srpskih povratnika, kao i MZ Ivanica. Na više adresa upućeni su protesti zbog ovih, po Srbe povratnike, devastirajućih projekata.

Ovakvim „razvojnim projektima“ opštine Ravno samo se produbljuju međunacionalni i međureligijski odnosi, puni nepovjerenja i netolerancije i neiskrenih namjera od strane opštine Ravno, sa pečatom prošlosti, što su Srbi ovog okupiranog trebinjskog područja u proteklom ratu itekako osjetili.
Srbi ovoga kraja, bez obzira na veliko pretrpljeno stradanje, nisu inicijatori potencijalnog pogoršanja odnosa između Srba i Hrvata, što se ovakvim „projektima“ svjesno ili nesvjesno želi postići. Opština Ravno bi trebala da podstiče projekte koji su u interesu naroda i da u većoj mjeri podržava održivi povratak. Većina srpskih povratnika organizovana je kroz lokalna udruženja, obezbjeđujući svoju egzistenciju kroz proizvodnju i prodaju zdrave hrane.
Ovakvi destruktivni projekti opštine Ravno koji su u interesu pojedinaca iz Hrvatske ili ko zna odakle, u suprotnosti su sa interesima lokalnog srpskog stanovništva, i njihovom realizacijom bi se direktno ugrozio povratak i život lokalnog stanovništva.

Namjere Opštine Ravno najbolje se vide kroz projekte vezane za razvoj turističkih potencijala i infrastrukture na prostoru opštine na kome živi hrvatsko stanovništvo, i projekata kamenoloma i betonara na prostoru opštine gdje žive Srbi, koji pokušavaju da obnove život u uslovima bez električne energije, vode i sl.
Uzimajući u obzir činjenicu da su ovim aktivnostima i budućim sličnim projektima ugrožena sva naša prava, upotrijebićemo sve mogućnosti u cilju zaštite naših interesa i života. Braneći svoje stavove koji su u suprotnosti sa ovakvim projektima, obratićemo se svim nadležnim institucijama u BiH i šire.

Dubravko Kurtović (selo Začula)
Radio Trebinje

Izvor: Slobodna Hercegovina

Vezane vijesti:

Sjećanje na 15. jun 1992 – Saborna crkva u Mostaru (VIDEO)

U svakom kamenu uklesana molitva