Zločini crnih nacista u Srbiji

Pošao sam sa dr. Pavlom Miloševićem na Ravnu Goru. Jedan naš zajednički poznanik upoznao nas sa jednim simpatičnim pogrbljenim čičicom iz okoline Kosjerića. Poče starac, doduše prilično nepovezano da nam pripoveda o ratnim događajima u okolini Kosjerića, Sečereke i Požege. Na kraju započe priču da je u njegovom selu bio relativno podnošljiv život sve do 1944. kada su došli crnci u nemačkim uniformama.

Pre nekoliko meseci tražeći podatke o nemačkim ratnim zločinima, obratio sam se za pomoć dr.Đorđu Lopičiću. Dobio sam sudske zapisnike i prelistavajući optužbe na moje iznenađenje pronađoh optužnicu protiv nekog nemačkog majora komandanta 845 crnačko-arapskog bataljona koji je napravio nezapamćene zločine u Srbiji duž komunikacije Užice-Požega-Kosjerić. Starac je govorio upravo o ovim zločinima a ja mu nisam verovao. Grešna mi duša. Sada osećam blagu krivicu što nisam pažljivije poslušao i zabeležio ovo dragoceno svedočanstvo. Vraćam dug ovoj čestitoj starini skraćenim tekstom sudskog procesa vođenog 17. jula 1948. godine u Vojnom sudu u Kragujevcu.

Vojni sud u Kragujevcu, u veću sastavljenom od kapetana Radivoja Milivojevića kao predsednika i sudija kapetana Branka Stefanovića i poručnika Nikole Božića u krivičnom predmetu protiv majora nemačke vojske Herman Fridrih-Paula a na osnovu svedočanstava, priznate krivice i dokaznog materijala donela presudu kojom se optuženi osuđuje na smrt streljanjem.

Optuženi nemački major bio je komandant 845 crnačko-arapskog bataljona 104. lovačke divizije. Bataljon se ostalom nemačkom vojskom 1944. godine povlačio iz Grčke a ljudstvo je bilo sastavljeno od Arapa i crnaca iz raznih krajeva Arabije i Afrike i Nemaca koji su činili komandni kadar. Većina arapa i crnaca su ranije bili pripadnici francuske Legije stranaca. Do ulaska u Jugoslaviju bataljon bio samostalan. Došao je iz Grčke preko Đevđelije i Skoplja vozom do Kraljeva. U Čačku je 3. novembra 1944. ušao u sastav 104. lovačke divizije.

U novembru i decembru 1944. godine bataljon je dislociran na sektor Duboko-Ponikovica-Lelići-Karan-Dobri Do-Gostinica-Bjelotići kao zaštita glavne komunijacije Požega-Užice-Kosjerić.

U cilju navodne odmazde a najčešće bez ikakvog povoda ovaj bataljon je počinio čitav niz stravičnih zločina nad stanovnicima užičkog i požeškog sreza. Početkom decembra 1944. godine vojnici ovog bataljona poubijali su kod svojih kuća veću grupu civila u selima Lelići, Bjelotić i Ponikvice u užičkom srezu i u selu Zaselje u požeškom. Istog meseca pohapsili su i sproveli u Užice, a potom u internaciju veliku grupu civila iz sela Lelići, Karan. Gostinica, Ponikvice, Kamenice i Duboka. Većina interniranih lica pomrla je od gladi i mučenja u nacističkim logorima. U selu Lelići zlikovci iz ovog bataljona izvršili su masovna i posebno svirepa silovanja žena i devojaka.

Civili su zlostavljani na najsuroviji način a od posledica prebijanja, sakaćenja i mučenja veliki broj ljudi nikada se nije oporavio i ostali su trajni invalidi, bez ruku i nogu. Opljačkana su i popaljena mnoga domaćinstva a sve vrednije stvari, alatke i oprema za poljoprivredu odnošene su ili namerno uništavane. Ovakav nečuveni oblik povojničenog banditizma nije bio zapamćen u ovim krajevima.

Bataljon je zbog opšteg povlačenja nemačkih trupa posle nepuna dva meseca, sredinom decembra, napustio ove prostore i preko Višegrada i Sarajeva stigao na Sremski front. Maja 1945. po kapituaciji nemačke vojske, komandant ovog zloglasnog bataljona major Fridrih-Paul je zarobljen kod Zagreba i sproveden u zarobljenički logor kod Zrenjanina. Kasnijim utvrđivanjem identiteta i počinjenih zločina obavljeno je suđenje u Vojnom sudu u Kragujevcu.

Tekst napisao Branko Bane Jevtić