Vladislav B. Sotirović: Zašto etnohrvatski prostori NDH nisu bombardovani od strane Saveznika?

Prekrajanje istine o stvarnoj situaciji na jugoslovenskom ratištu 1941. g.−1945. g. od strane prokomunistički nastrojenih britanskih informativnih i vojno-političkih krtica u raznim britanskim institucionim strukturama, ali pogotovo na „Radio Londonu“, u drugoj polovini i faktički odlučujućoj fazi rata je možda čak odigralo i presudnu ulogu po sam ishod (građanskog) rata u Jugoslaviji.

Piše: Prof. dr Vladislav B. Sotirović

Ovo stoga jer su te britanske krtice jednostavno prekrajale istinu sa samog ratišta plasirajući neistine o diverzantskim akcijama i uspesima Brozovih partizana protiv vojne tehnike, ljudstva i logistike Sila Osovine a u stvarnosti se radilo jednostavno o akcijama i uspesima Mihailovićevih četnika, tj. zvanične državne vojske Kraljevine Jugoslavije – Jugoslovenske vojske u Otadžbini (JVuO).

Ipak, na osnovu ovakvih lažnih izveštaja i informacija britanski vojni i politički vrh je mogao da stekne pogrešan utisak ko se stvarno bori protiv Osovine u Jugoslaviji i da toj navodno aktivno borbenoj strani pruži svu pomoć za nastavak te borbe a istu tu pomoć uskrati onoj strani koja je prema ovim izveštajima i informacijama bila ili navodno pasivna ili je stupila u otvorenu kolaboraciju sa okupatorom.

Na žalost, tako je i bilo uz opasku da je američka informativna služba (OSS/CIA) tačno znala ko je ko u Jugoslaviji a naročito ko se bori protiv koga i zašta ali se u britansku politiku prema zaraćenim stranama u Jugoslaviji nije mešala s obzirom da je Jugoslavija prepuštena britanskoj zoni uticaja kako za vreme tako i nakon rata što je bio slučaj i sa susednom Grčkom.  

Antisrpska politika britanske vlade se od početka samoga rata pa do njegovog konačnog završetka jasno uočava u nekoliko segmenata ali je onaj prohrvatski bio presudan. London je, naime, direktno i indirektno stao na stranu oba hrvatska vojnopolitička pokreta – ustaša Anta Pavelića i komunista/partizana Josipa Broza Tita. Kolateralna šteta su naravno bili ravnogorci Draže Mihailovića, Srbija i Srbi uopšte sa obe strane Drine.

Ova antisrpska i krajnje prohrvatska politika Londona se jasno uočava po pitanju hrvatskog i bošnjačkog genocida nad Srbima u okvirima ustaške NDH. Verifikacija ovog genocida od strane Londona se može pratiti najkasnije od 26. septembra 1941. g. (dakle nakon više od pet meseci od početka zatiranja Srba i pravoslavlja na prostorima NDH) kada je jugoslovenski poslanik u Carigradu/Istanbulu, Jovan Đonović, poslao telegram o ustaškim (hrvatsko/bošnjačkim) pokoljima srpskih civila u NDH predsedniku jugoslovenske vlade u izbeglištvu generalu Dušanu Simoviću. U telegramu se Đonović zalagao da se mora pod hitno nešto uraditi da se spreči:

 „…ovo istrebljenje srpskog naroda – ja vidim kao ozbiljnu mogućnost samo bombardovanje Zagreba, pa onda drugih gradova Hrvatske, sa obaveštenjem da će se bombardovanje nastaviti, ako ne prestanu svirepa uništenja Srba“ [dokument (telegram) je naveden prema: Vasa Kazimirović, Srbija i Jugoslavija 1914−1945, knjiga III, Kragujevac, 1995, str. 833−834]. 

Ovaj predlog je bio racionalan, moralan i jedino izvodljiv sa tehničke strane. Naime, nije bilo tada ni jedne druge vojne sile koja je mogla da zaustavi hrvatsko-bošnjački sadistički pir prema Srbima u NDH a do tada je pobijeno na najmonstruozniji način više od 200.000 Srba i za ove pokolje su znali i Vašington i London. Ustaška vlast u NDH se, dakle, tada nije mogla urazumiti niti zaustaviti bilo kakvom kopnenom invazijom već samo direktnim vazdušnim udarima spolja a za ovakve operacije su jedino bili tehnički opremljeni Britanci, tj. Britansko kraljevsko vazduhoplovstvo (RAF) koje je imalo svoje baze na Mediteranu, prevashodno na Malti, iz kojih je moglo veoma efikasno da deluje.

Predlog je bio zasnovan na pretpostavci da će se ustaški režim urazumiti nakon prvog ili drugog ozbiljnijeg bombardovanja njihovog glavnog grada pa stoga naredna bombardovanja ne bi ni bila potrebna. U svakom slučaju, Hrvatima se pružala šansa da izbegnu veće žrtve svojih civila i veća razaranja svojih gradova. Žrtve bi uostalom bile daleko manje od do tada poklanih Srba od strane hrvatskog i bošnjačkog noža. Da se potsetimo da su ovaj sistem veoma uspešno primenili Amerikanci avgusta 1945. g. nad Japanom. Nakon drugog atomskog bombardovanja (Nagasaki) Japan je prestao sa ratom, tj. kapitulirao.

Rukovodeći se ovom racionalnom i humanitarnom logikom, general Dušan Simović je početkom meseca oktobra 1941. g. konačno i zvanično zatražio od strane britanskog Ministarstva spoljnih poslova (Foreign Office) da izda potrebne direktive svojoj vojnoj komandi (tj. Kraljevskom ratnom vazduhoplovstvu) da se izvrši, za početak urazumljavanja ustaškog režima, bombardovanje Zagreba. Entoni Idn, ministar spoljnih poslova Velike Britanije, u principu ovaj predlog nije odbio, ali je sa formalne tačke gledišta izneo mišljenje da je plan teško izvodljiv. U isto vreme, njegovi najbliži saradnici, tj. savetnici, su se žestoko suprotstavili ovom predlogu uz sledeća dva objašnjenja:

1. U slučaju bombardovanja hrvatskih gradova (tj. naselja sa etničkim Hrvatima), ustaška Hrvatska bi se čvršće vezala za Nemačku i Italiju (tj. Sile Osovine), i
2. Bombardovanje glavnog grada NDH bi sigurno odnelo mnoge živote civilnog pučanstva uključujući i one koji su prozapadno nastrojeni.

Stoga je Ministarstvo spoljnih poslova Velike Britanije izdalo naređenje svim britanskim mas-medijima (tj. javnom medijskom informativnom servisu) da se u izveštajima o pokoljima Srba na prostoru NDH ne upotrebljava termin „Hrvati“ (u smislu koljača, tj. onih koji vrše zločine) već isključivo termini „ustaše“ i „frankovci“ [Arhiv Vojnoistrorijskog instituta, Beograd, F.O., Zbirka J. Marjanovića, 1-1-5]. I ovde dolazimo do ključa za razumevanje britanske politike prema NDH: Orme Sardžent, stalni podsekretar u Forin Ofisu i prvi zamenik Entoni Idna (dakle drugi čovek britanske spoljne politike) izražava sumnju u tačnost informacija da te masovne zločine genocida nad Srbima (Pokolj) čine baš Hrvati već je verovatno da ih čine okupatori Nemci i Italijani. Stoga je nedopustivo da se etnički Hrvati kažnjavaju masovnim bombardovanjem njihovih gradova za nešto što čine strani okupatori, tj. strana vojska. Glavni adut Orme Sardženta je bila činjenica da te informacije o masovnim pokoljima Srba od strane Hrvata i „hrvatskog cvijeća“ – hercegbosanskih muslimana, dolaze sa srpske strane [Vasa Kazimirović, Srbija i Jugoslavija 1914−1945, knjiga III, Kragujevac, 1995, str. 835].

Ukoliko proanaliziramo gore navedene stavove britanske diplomatije o stradanjima (“Pokolju”) Srba u NDH dolazimo do sledećih zaključaka:

1. Glavni razlog zašto se NDH ne sme bombardovati je bojazan da će se u tom slučaju čvršće vezati za Sile Osovine što će biti na štetu saveznika iz tabora antifašističke koalicije. Ova primedba je izrečena početkom oktobra 1941. g. Međutim, kao što je poznato, i bez tog bombardovanja NDH je kako je vreme prolazilo postajala sve čvršće i čvršće vezana za pre svega Berlin do samog kraja rata da bi rat završila bukvalno kao najverniji nemački satelit koji je ratovao čitavu sedmicu nakon nemačke kapitulacije. Drugim rečima, kako su se nizale pobede Saveznika na Afričkom, Istočnom i Zapadnom frontu tako je NDH postajala sve više i više verna Berlinu i bez ikakvog savezničkog bombardovanja etnički hrvatskih gradova. Britanci, međutim nikada do kraja rata nisu promenili svoj stav o mogućnosti eventualnog bombardovanja NDH iako su znali da je ova genocidna tvorevina verni satelit Berlina, da se pokolji nad Srbima nastavljaju i da te pokolje čine baš Hrvati i muslimani a ne Nemci i Italijani. Čak šta više, na Titovu inicijativu, a na osnovu sporazuma sa V. Čerčilom, u proleće, leto i jesen 1944. g. se od strane britanskog vazduhoplovstva vrši sistematsko bombardovanje i razaranje srpskih gradova sa obe strane Drine: Banja Luke, Knina, Beograda, Leskovca, Niša, Kragujevca… Jedini „hrvatski“ grad koji je bombardovan bio je Zadar, tj. italijanska Zarra. Ovaj severnodalmatinski grad je od strane savezničke avijacije (primarno britanske) teško bombardovan nekoliko puta a bombardovanje grada je otpočelo krajem 1943. g. Pre Drugog svetskog rata se Zadar nalazio u državnom sastavu Kraljevine Italije da bi ga NDH anektirala u septembru 1943. g. nakon italijanske kapitulacije. Grad je sve do sredine 1945. g. bio naseljen jasno pretežnom italijanskom većinom a i istorijski je pripadao Italiji, tj. Republici Veneciji. U vojnom smislu, Zadar je bio krajnje beznačajan tako da su jedini ciljevi britanskog razaranja grada bili ne vojne već političke prirode: uništiti italijanski karakter grada kako bi se nakon rata Zadar mogao pripojiti Brozovoj Hrvatskoj kao „etnohrvatski“ grad. U slučaju bombardovanja gradova u Srbiji 1944. g. (“Ratweek”/“Nedelja pacova“, 1.−7. septembar 1944. g.) cilj je bio takođe isključivo političke prirode: olakšati Brozovim partizanima okupaciju četničke, domaćinske, liberalne, demokratske i pre svega patriotske Srbije u jeku partizanske agresije na rodoljubivu i antikomunističku Srbiju sa teritorije NDH.
2. Kao razlog zašto ne treba bombardovati Zagreb, kao i neki drugi grad sa etničkim hrvatskim stanovništvom, navodi se povesno poznata britanska „briga“ za eventualne ljudske žrtve kao i bojazan da će se i ono malo prozapadnih Hrvata prestrojiti na stranu Sila Osovine. Međutim, u slučaju bombardovanja Zadra nije se vodila nikakva briga o italijanskim civilnim žrtvama a grad je skoro sravnjen sa zemljom doživevši kasniju sudbinu nemačkog Drezdena, niti je uopšte uziman u obzir momenat da bi se zbog bombardovanja prozapadno orijentisani Italijani mogli izgubiti za savezničku stvar. Isti rezoni nisu važili ni u slučaju razaranja srpskih gradova 1944. g. ali očito jesu u slučaju mogućnosti bombardovanja etnički hrvatskih urbanih naselja.
3. Ako oktobra meseca 1941. g. nekome u britanskom Forin Ofisu možda i nije bilo sasvim jasno ko to čini masovne pokolje nad Srbima u NDH (Nemci, Italijani, ustaše ili Hrvati/Bošnjaci), u šta čisto sumnjamo, do kraja rata je taj isti Forin Ofis imao apsolutno dovoljno vremena i tačnih informacija ko to stvarno etnički zatire Srpstvo s leve strane reke Drine i konačno u krajnjem slučaju ko su i šta su te ustaše, tj. njihov nacifašistički režim u Zagrebu. U slučaju Zadra ili Drezdena (u Drezdenu je pobijeno februara 1945. g. u dva dana bombardovanja više od 100.000 civila) se iz nekog razloga nije uzimalo u obzir da Italijani ili Nemci nisu sinonim za italijanske fašiste ili nemačke naciste pa su stoga svi stavljeni u isti koš. To isto važi i za Japance iz Hirošime i Nagasakija međutim, u slučaju NDH pravila se debela razlika između Hrvata/Bošnjaka i ustaša a britanska humanitarna logika se u ovom slučaju svodila na aksiomu da je pravednije pustiti da se od ustaške kame pokolje još nekoliko stotina hiljada nevinih Srba nego slučajno greškom ubiti iz vazduha jednog jedinog nedužnog Hrvata ili muslimana. Da se podsetimo i na to da su se angloameričke vazdušne baze kako je rat odmicao sve više i više približavale Balkanu pa je tako i u tehničkom smislu bilo lakše, jeftinije i efikasnije bombardovati NDH iz južne Italije nego npr. sa Malte. Ali, umesto da bombarduju gradove u NDH sa etničkim hrvatskim stanovništvom sa istih tih baza u južnoj Italiji su uzletali britanski bombarderi da bombarduju srpski Knin, srpsku Banju Luku, italijanski Zadar i gradove u Srbiji. Hitler je bombardovao Beograd samo jedanput (1941. g.) a Britanci pet puta (1944. g.) ubivši duplo više građana srbijanske prestonice nego Luftvafe 1941. g.
4. Za pojedine visoke funkcionere britanskog Forin Ofisa je očito bilo dovoljno da ne poveruju u masovne pokolje Srba od strane Hrvata ili hrvatskih ustaša samo zato jer su te informacije dolazile sa srpske strane ali su itekako verovali u Brozove priče o „kolaboracionističkoj“ Srbiji i „fašističkim“ četnicima a koje su očito dolazile sa hrvatske titoističke strane. Neverovatno je i to, da je neko u Londonu možda očekivao da im se šalju redovni izveštaji o hrvatskim pokoljima Srba direktno iz Glavnog ustaškog stana u Zagrebu ili od Jure Francetića, komandanta ustaške „Crne legije“, i to direktno sa terena.

Na kraju, ne treba zaboraviti i to da je NDH bila i stvarno nezavisna država u smislu punog kapaciteta vođenja svoje sopstvene unutrašnje politike (pokolja Srba) a ne okupirana teritorija kako je to tendenciozno predstavljao deo Forin Ofisa očito za svoje političke potrebe kako za vreme tako i nakon rata pa stoga etničkohrvatski delovi NDH i nisu nikada bombardovani od strane britanskog Kraljevskog vazduhoplovstva zarad nastavka pokolja nad Srbima.

Prof. dr Vladislav B. Sotirović

Vilnjus, Litvanija

Izvornik: http://global-politics.eu/sotirovic/ndh-bombardovanje/