Uzroci genocida i stradanja Srba

Genocid koji je pogodio Srbe u 20. veku posledica je nerešenih pitanja države između nas i Hrvata.

Posle uspešno završenih balkanskih ratova, Beograd, Srbija kao država i Srbi nametnuli su se kao istinski rukovodeći činioci u okupljanju Južnih Slovena. Nakon Prvog svetskog rata ujedinjenje je izvedeno pod vođstvom Srba, sa središtem u Beogradu.

Ta pobeda srpskog shvatanja u rešavanju južnoslovenskog pitanja u mnogim krugovima Hrvata, posebno onim nacionalno isključivim, koji nisu nestali sa scene ni posle Prvog ni posle Drugog svetskog rata, primljena je bolno, kao težak poraz, koji zaslužuje još težu osvetu. Ne samo stvaranje, već i način stvaranja zajedničke države 1918. pomenutim krugovima Hrvatske služili su kao nepresušni izvor nezadovoljstva, rovarenja i razaranja države, koja nije stvorena po uzoru kojem su oni težili. Njeni istinski tvorci, Srbi, zbog toga su postali još omraženiji i još više nego dotle našli su se na udaru onih koji su nastanak Jugoslavije doživeli kao poraz hrvatske državne i političke misli.

Uvereni da su na višem stepenu kulture i civilizacije od Srba, da su „predodređeni“ da stanu na čelo oslobodilačke i ujediniteljske akcije Južnih Slovena, a da – osim velikih ambicija – za rukovođenje stvarno nisu imali ni osnovnih pretpostavki, Hrvati su se svim silama upinjali da steknu ono što im je nedostajalo.

U zaoštrenim međunacionalnim i političkim odnosima krajem 19. i početkom 20. veka, u vreme kada je Rimokatolička crkva u Hrvatskoj prihvatila velikohrvatski program Josipa Franka i njegove Čiste stranke prava, kada je rimokatolički klerikalizam počeo da prožima sve pore života i da dobija sve prepoznatljivije osobine antisrpstva i antipravoslavlja, Srbi u Hrvatskoj i Slavoniji postigli su više zapaženih rezultata.

Uspeli su da na najbolji način organizuju svoju privredu, posebno svoje finansije, da stvore snažnu političku stranku, da okupe i objedine srpsko društvo u raznim granama delatnosti i da značajno iskorače u kulturi. Postignuti uspesi su bili toliki da je Zagreb postepeno počeo da preuzima ulogu Novog Sada, nekadašnje „srpske Atine“.

Srbi kao prepreka na putu NDH

Malograđanski, nacionalno isključivi i ultrarimokatolički krugovi Hrvatske, Slavonije i Dalmacije, koji su želeli da stvore veliku, etnički čistu i rimokatolički jedinstvenu hrvatsku državu, nisu mogli da se pomire s činjenicom da Srbi u Hrvatskoj ekonomski i politički jačaju i kulturno se osnažuju.

Nedorasli da se upuste u zdravu konkurenciju sa Srbima, da im se suprotstave sopstvenim uspesima, malograđanski frankofurtimaški krugovi Hrvatske, Slavonije i Dalmacije su svoje nesposobnosti nadoknađivali rušilačkom mržnjom, koja je u više navrata (1895, 1899, 1902) ispoljena u protivsrpskim demonstracijama izvedenim u Zagrebu i drugim gradovima Hrvatske.

Srbi su, tako, i na polju nemilosrdne kapitalističke utakmice, koja je dobila vid borbe između dveju nacija, doživljeni kao trajno remetilački činilac, koji je stajao na putu razvoja hrvatske privrede, društva i politike, i, što je posebno važno, na putu ostvarenju vekovne težnje – izgradnje nezavisne hrvatske države.

Ekonomski ojačani, društveno dobro organizovani, u osnovnim političkim ciljevima saglasni i objedinjeni, oslonjeni na Srbiju, čiji ugled je od 1903. bio u stalnom usponu, Srbi su u celini bili privlačni za jedan deo Hrvata spremnih na istinsko pomirenje, slogu i saradnju.

U takvoj situaciji, Srbi u Hrvatskoj, Slavoniji i Dalmaciji, koji su težili izmirenju i saradnji na potpuno ravnopravnim osnovama, postali su opasni u očima frankofurtimaških ekstremista. Opasnost su nalazili u činjenici da su Srbi u celini, posebno tzv. hrvatski Srbi, nudili drugačije puteve i načine rešenja hrvatskog i srpskog pitanja od onog za koji su se zalagali velikohrvatski ekstremisti, iza kojih su stajali zvanični krugovi Beča i Budimpešte.

Umesto velike, etnički čiste i verski – rimokatolički jedinstvene Hrvatske, Hrvati i Srbi skloni izmirenju, slozi i saradnji iskazali su spremnost da žive zajedno i ravnopravno u novoj i samostalnoj državi.

Hrvatski ekstremisti nisu hteli da žive sa Srbima u zajedničkoj državi. Uz to, smatrali su da je jugoslovenska opredeljenost Hrvata i Srba ne samo negacija njihovih nacionalnih i državnih shvatanja, već i da ona opasno rastače jedinstvo hrvatskog naroda. Zbog toga su se od prvih godina 20. veka, od kada je jugoslovenska ideja počela da hvata dublje korene, i Srbi i Hrvati jugoslovenskog opredeljenja, kao i jugoslovenska misao, nalazili na stalnom udaru svih vrsta zastupnika velikohrvatske politike.

Vasilije Đ. Krestić

Dveri Srpske

Izvor: SRPSKA MREŽA

Napomena redakcije portala Jadovno.srb.: Ovaj prilog je prvi put objavljen na našem portalu 10. juna 2011. godine.