Ustaški zločini u Dubičkim krečanama

Nijedna civilizacija nikad nije dozvolila takvu bedu niti je ijedno doba iznedrilo takvu generaciju moralno posrnulih, otkad je sveta.

Jovo Bijuković iz „kaurske” Dubice imao je pre rata četiri peći za dobijanje kreča. U „kaurskim” brdima (Banija) bilo je dovoljno sirovine (krečnjak, drvo). Peći su bile smeštene tri kilometara iznad Dubice, prema Kostajnici, blizu reke Une.

Jedan od najvećih zločinaca koga je iznedrila hrvatska nacija za vreme NDH (1941–1945), Vjekoslav Luburić, zvani Maks, osnovao je u Jasenovcu logor za likvidiranje Srba, Jevreja i Roma, da bi nešto kasnije formirao istureno odeljenje na krečanama u Dubici. Radnici za izradu kreča slati su iz Jasenovca i Stare Gradiške. Kreč je služio za polivanje leševa u zajedničkim grobnicama u Jasenovcu, kako bi se sprečilo širenje zaraznih bolesti.

Po izvršenom radnom zadatku (posle mesec ili dva) ustaše iz logora Krečane pobile bi sve radnike i sahranili ih u zajedničku grobnicu pored reke Une. Stizala je sledeća grupa radnika koja bi na kraju radnog zadatka završila kao i prva.

Ustaše sa krečana odlazile su u obližnja srpska sela gde su streljale pojedince i grupe ljudi. Tako su 17. decembra 1944. godine, kod seoske crkve u selu Slabinja, ubili i poklali 96 žena, dece i staraca. Stravičan zločin izvršile su u selu Ševarlije, na desnoj strani Une, nasuprot Slabinje. Iza njih su ostale samo spaljene kuće i zadah spaljenih ljudskih tela.

Tada su ubijena 72 meštanina Ševarlije, od kojih ih je 60 spaljeno, a među njima 35 mališana. Često su na krečane dovođene cele srpske porodice koje su likvidirane hladnim ili vatrenim oružjem. Ima indicija da su neki ubijeni ljudi spaljivani u pećima za dobijanje kreča. O takvom jednom porodičnom slučaju sledi ova priča.

Jovanka Čikarić (1881), sestra mog dede Steve Čikarića, početkom 20. veka se udala za Stevu Ivaniševića, čije je seosko imanje bilo na gornjem „kaurskom” brdu. Bila je to ugledna seoska porodica, zvali su ih još i Gogun. Baba Jovanka je rodila sinove Dušana i Stevana i tri kćeri – Milku, Jelu i Maru. Sinovi su bili oženjeni a kćerka Jela udata. Imali su svako po dvoje dece – pet devojčica i jednog dečaka predškolsko-školskog uzrasta.

Imali su relativno veliku kuću na sprat u kojoj su živele tri porodice. Baba Jovanka bila je veoma energična žena. Svakog jutra prva je ustajala i pripremala jutarnju kafu i rakiju za supruga i sinove. Servirala bi sve to ispod velike krošnje lipe u dvorištu, na dugački hrastov sto, koji je napravio njen suprug. Ovo gošćenje trajalo je kratko, jer je, kako su to govorili seljaci, dan kratak, a posao veliki.

Prvi komšija bio je Hrvat Jozo Kljajić, koji se oženio Srpkinjom iz Živaje i imali su dvoje dece. Baba Jovanka svakog jutra ga je pozivala na kafu i rakiju, a on se odazivao na poziv i to je trajalo godinama. Kad je 1941. formirana NDH komšija Kljajić priključio se ustaškim formacijama.

Na drugi dan katoličkog Božića 1942. godine padao je sneg i bila je velika hladnoća. Te noći u kući baba Jovanke bile su prisutne dve babine ćerke, Milka i Mara, i jedna snaja, a druga je bila u Lipiku u gostima kod rođaka, četvoro unučadi, dok su treća ćerka Jela i njene dve ćerke bile u gostima kod prijatelja Hrvata na proslavi katoličkog Božića, gde su i prenoćile.

Suprug Stevo i sinovi Dušan i Stevan posle kozaračke ofanzive oterani su u Judenlager na Starom sajmištu, u Zemunu. Tamo su ubijeni u avgustu ili septembru 1942. U istom logoru ubijen je i moj otac Stevan Čikarić (1904).

U pola noći stižu zaprežna konjska kola u dvorište. Nekoliko ustaša upada u kuću i sve prisutne iz kuće odvode na krečane. Tamo ih čeka odeljenje ustaša, a s njima i komšija Kljajić. Đavolski pir započinje upravo komšija Kljajić, koji pristupa babi Jovanki sa „srbosjekom”(specijalno dizajniran nož za klanje Srba) i preseca joj vrat.

Sve to gledaju babini unuci, ćerke i snaja.

Stupaju na scenu i druge ustaše ubijajući i ostale članove porodice Jovanke Čikarić Ivanišević Gogun. Drugu snaju ustaše su ubile u Lipiku, gde je bila u gostima. A tog istog dana, samo nekoliko sati ranije, babini unuci i Kljajićeva deca sankali su se na gornjem „kaurskom” brdu.

Skoro sve članove porodice Gogun (12 članova) ustaše su pobile i zaklale. U životu su ostali samo babina ćerka Jela i njene dve ćerke, kojima su prijatelji Hrvati pomogli da odu u Nemačku na rad.

I šta čovek da kaže ili napiše o ovom zločinu?

„Nijedna civilizacija nikad nije dozvolila takvu bedu niti je ijedno doba iznedrilo takvu generaciju moralno posrnulih, otkad je sveta.”

Prof. dr Slobodan Čikarić,
univerzitetski profesor u penziji

Izvor: POLITIKA

Vezane vijesti:

Tužne i zaboravljene dubičke krečane – Novosti – arhiva

Sjećanje na žrtve ustaškog logora Dubičke / Baćinske krečane

Održan pomen za stradale u Dubičkim Krečanama