Ubiše nas bratska satiranja!

Na Cetinju, na grobnici 30 bjelaša ubijenih u Božićnoj pobuni, napravljeno šetalište. Više poginulih u međusobnom sukobu nego od okupacione fašističke vojske

Mladost crnogorska koja je nastradala u Božićnoj buni 1919. braneći odluke podgoričke skupštine o ujedinjenju sa Srbijom počiva ispod pločnika na Ćipuru usred prestonog Cetinja. Njih 30 bjelaša ubili su pobunjenici zelenaši. Nadgrobni spomenik na zajedničkoj grobnici ispred Biljarde srušili su crnogorski separatisti i italijanski fašisti 1941. godine, da bi aktuelna vlast preko zajedničke grobnice mladih ljudi napravila pešačku stazu.

Jovan B. Markuš, bivši gradonačelnik Cetinja, zbog toga ne krije ogorčenje i kaže da očekuje reakciju potomaka tih junaka.

– Početkom devedesetih, kada su održani prvi višestranački izbori posle 1945. i kada smo pomislili da se vreme demokratije vraća, određeni broj ljudi je pokrenuo ovo pitanje misleći da bi se nasleđeni antagonizmi mogli prevazići. Međutim, takve ideje nova vlast je dočekala na nož, odbijajući da se pruži ruka pomirenja i prestane s daljim podelama. U stvari, sve je bilo jednostavno. Ako ga nisu uradili ideolozi i vođe komunista, zašto bi to uradili njihovi neokomunistički naslednici? Istorija služi da bi se sagledale a ne ponavljale greške prošlosti – kaže Markuš. – Nije teško zapaziti da smo se 1918/’19. podelili na bjelaše i zelenaše (koji su nacionalno bili Srbi), i da je taj sukob koji su na Cetinju otpočele vođe zelenaša trajao kratko, ali sa žrtvama na obe strane. Od 1941. do 1945. podelili smo se među sobom na partizane, četnike i separatiste, sa ogromnim žrtvama. Nije teško dokazati da je više poginulih bilo u međusobnom bratskom satiranju nego od okupacione fašističke i nacističke vojske.

Naš sagovornik podseća da je nova komunistička vlast prvo mesec dana posle oslobođenja bez suđenja pobila više od 10.000 ljudi iz Crne Gore koji su odstupali, a potom, 1948/’49, napravila podele na titovce i informbirovce, od kojih su mnogi ostavili kosti na Golom otoku i u drugim kazamatima širom tek oslobođene zemlje.

– Nije teško zaključiti da je 20. vek za Crnu Goru bio vek međusobnog bratskog satiranja. Mislili smo da ćemo u novi 21. vek ući bez oživljavanja starih podela, ali aktuelna vlast kao da nas ponovo vraća na početak prošlog veka. Umesto da zaleči stare rane, ona podiže u Bajicama kraj Cetinja spomenik pobunjenicima – zelenašima koji su otpočeli krvoproliće na Božić 1919, i podstiče stare podele. Treba podsetiti na to da su upravo na Cetinju 1941. okupacione fašističke vlasti, u saradnji sa separatističkim komitetom koji su činili uglavnom pobunjenici i pristalice iz 1919. godine, srušili spomen-grobnicu sa obeliskom u kojoj se nalaze zemni ostaci 30 omladinaca bjelaša poginulih u bratskom sukobu. Danas je ponovo oskrnavljena zajednička grobnica, jer preko nje je postavljena pešačka staza – konstatuje Markuš.

IMENA NASTRADALIH

Poznata su imena svih sahranjenih u zajedničkoj grobnici na Ćipuru ispred Biljarde: Mirko Vukotić, učenik gimnazije sa Čeva, Marko Gardašević, vojnik sa Čeva, Baćo Mrvaljević, vojnik sa Velestova, Boško M. Grujičić, vojnik sa Cetinja, Đuro Prlja, vojnik sa Ljubotinja, Milutin V. Pejović, učitelj iz Oraha, Ivan B. Pejović, narednik iz Oraha, Dušan Đurišić, Marko. A. Radusinović, Nikola P. Radusinović, vojnik iz Lješanske nahije, Marko Vukčević, Stevan Vukčević, Jovan S. Vukčević, Blagota Đ. Vukčević, Marko Vukčević, Ivan Kažić, Petar Kažić – svi vojnici iz Lješanske nahije, Ilija Vukčević, student iz Lješanske nahije, Boško P. Kažić, oficir iz Lješanske nahije, Đuro Radović, učenik gimnazije iz Bjelopavlića, Radojica Damjanović, kapetan iz Bjelopavlića, Boško Lakić, vojnik iz Bjelopavlića, Radisav Ivanović i Savo Popović, vojnici iz Kuča, Radonja Popović, učenik gimnazije iz Kuča, Radovan Božović i Dušan Boljević, vojnici iz Pipera, Nikola Keković, vojnik iz Bratonožića, Mihailo Spaić, učenik gimnazije iz Podgorice, i Marko Kralj, vojnik iz Boke.

POMIRENjE UMESTO PODELA

– Ukoliko želimo istinsko pomirenje umesto podela, koje permanentno podstiče aktuelna vlast, treba podići prikladno spomen-obeležje svima koji su pali za otadžbinu, što bi i simbolično trebalo da označi kraj oživljavanju starih i otvaranju novih podela. Ne treba ništa izmišljati, već uzeti primer Španije, koja je to odavno uradila i za koju niko razuman ne može reći da je na manjem civilizacijskom nivou od Crne Gore – ističe Jovan B. Markuš.

Oznake: Crna Gora, Božićna buna, Cetinje, bratski sukob

Izvor: NOVOSTI

Vezane vijesti:

Popločali grobnicu: Druga smrt istinskih junaka! | Jadovno 1941.

Vidovdan: Praznik srpske sudbine i nadahnuća | Jadovno 1941.

Ratnik koga je ubila jugoslovenska zabluda | Jadovno 1941.