U Beogradu održan okrugli sto na temu „Jasenovac – Aušvic Balkana“

Savez jevrejskih opština Srbije (SZJO) organizovao je gostovanje svjetskog eksperta za Holokaust i Aušvic, šefa Međunarodne ekspertske grupe GH7-STOP REVIZIONIZMU i direktora Izložbe „Jasenovac-pravo na nezaborav“ prof. dr Gideona u svom sjedištu u Beogradu. Okrugli sto pod nazivom „Jasenovac – Aušvic Balkana“ održan je 25.jula u Jevrejskom istorijskom muzeju u Beogradu na kome je uvodničar bio profesor dr Gideon Grajf, glavni istoričar izraelskog Instituta za obrazovanje, dokumentovanje i istraživanje Holokausta „Šem olam“(IHSO), koji je poslednje dvije godine posvetio istraživanju Jasenovca, najbrutalnijeg i najozloglašenijeg logora za istrebljivanje od ukupno 8 u Drugom svjetskom ratu. Moderator okrugog stola bio je Aleksandar Gaon, potpredsjednik SZJO.

Predsjednik Saveza jevrejskih opština Srbije Robert Sabadoš izrazio je spremnost jevrejske zajednice u Srbiji da podrži IHSO, da se nakon Njujorka i Beograda, održi izložba i naučna konferencija u Jerusalimu radi jačanja veza Srba i Jevreja u odbrani kulture sjećanja na zajedničke žrtve u Jasenovcu i NDH. Istakao je da Savez jevrejskih opština Srbije, zahvaljuje Vladi Republike Srbije na donošenju Zakona o restituciji i da žele i na ovaj način da svojim aktivnostima daju svoj skroman doprinos daljem unapređenju odnosa Srbije i Izraela, posebno u kulturi sjećanja na zajedničke žrtve u Drugom svjetskom ratu. Iz tog razloga, događaj koji IHSO priprema u Jerusalimu ima svojevrstan simboličan značaj za jačanje razumevanja i solidarnosti Srba i Jevreja

Dobar početak da Jasenovac bude ono što zaslužuje

„Ovakva tema dobar je početak zajedničkog rada na tome da Jasenovac u zajedničkom kolektivnom sjećanju bude ono što zaslužuje, mjesto nezaborava, i da srpske, jevrejske i romske žrtve koje su tamo ostavile svoje kosti ne budu zaboravljene“, poručio je u uvodnom dijelu Robert Sabadoš, predsjednik Saveza jevrejskih opština koji smatra da je „to pogotovo važno osvrćući se na tendencije revizije istorije i stvaranja novih činjenica koje su daleko od onoga što možemo smatrati istorijskim činjenicama“.

Radni dio otvorila je prof. dr Ana Langović Milićević, državni sekretar Ministarstva prosvjete, nauke i tehnološkog razvoja, koja je naglasila važnost ovakve teme sa porukom sjećanja na sve žrtve Holokausta i genocida nad Srbima i Romima i antifašistima, da se nikad ne zaboravi, da se nikad ne ponovi. Potrebno je, rekla je ona, da se organizuje što više ovakvih događaja, jer je to osnova pomirenja i demokratizacije ovih prostora. Podsjećanje na Holokaust ima istorijsku važnost za cijelo čovječanstvo, ne treba biti prepušteno zaboravu i prošlosti, jer njegujući sjećanja mi učimo da budemo bolji ljudi, navela je ona.

Pokušaj da se izbriše istorija Jasenovca predstavlja jedan opasan fenomen

„Glasovi stotina hiljada nevinih žrtava, muškaraca, žena i dece, dozivaju nas iz utrobe zemlje sa molbom da ne budu zaboravljeni“ ,rekao je profesor Grajf. „ Mi, koji smo preživjeli moramo iz sve snage da podignemo glas kako bi se za njihovo stradanje i patnje čuli širom svijeta. Mi smo ovde da pustimo krik pošto njihove ubice sve jače pokušavaju da izbrišu tragove zločina, da ponovo pišu istoriju i da izvrnu činjenice. Štaviše, uvjereni su da njihov revizionizam može da uspije. Ali siguran sam da nisu u pravu i da neće uspjeti. Pokušaj da se izbriše istorija Jasenovca liči na stalne pokušaje da se ukine sjećanje na Holokaust, što predstavlja jedan opasan fenomen“, podvukao je on.

Profesor Grajf izrazio je svoju zabrinutost navodeći da je „teško povjerovati da je čak i danas, jula 2017. godine, Jasenovac prilično nepoznat u međunarodnim okvirima, uprkos ogromnoj važnosti za evropsku i istoriju samog Holokausta. Važnost Jasenovca je značajna iz dva razloga. Prvi je da su, po svjedočenjima malobrojnih preživjelih, mučenja u Jasenovcu bilo mnogo dijaboličnija i demonskija nego u Aušvicu i ostalim nacističkim logorima, a drugi razlog je što je logor nastao i postojao bez učešća i miješanja njemačkih vojnika i drugih spoljnih sila“.

Ustaše su otišle korak dalje, imale su čak i dječije logore

„Istorija stotina hiljada ubijenih u Jasenovcu nije samo istorija jedne smrti, ona je nešto mnogo strašnije. To je istorija o zvjerstvima, zlu, sadizmu i nečovještvu. Smrt je smatrana vrhunskom vrijednošću. Zlotvori su uživali u mučenju svojih žrtava i stalno su iznalazili nove načine torture i nanošenja bola. Sama smrt nije im bila dovoljna, ona je morala da potraje i da izazove bolne patnje do samog kraja. A ta okrutnost i sadizam kojima su žrtve bile izložene nisu obuhvatale samo muškarce, pa čak ni samo žene i djecu, već i novorođenčad. Ustaše su otišle korak dalje, imale su čak i dječije logore“, naveo je Grajf i posebno istakao da su „hrvatske ruke u Jasenovcu prekrivene krvlju, i zbog toga Jasenovac možemo nazvati hrvatskim Aušvicom, ili najvećom grobnicom za Srbe, Jevreje i Rome u Hrvatskoj“.

On je dalje objasnio da su „čak i njemački oficiri koji su posjećivali Jasenovac bili zgranuti brutalnošću koju su u njima vidjeli. 10. jula 1941, Edmond fon Horstenau, njemački vojni ataše u Zagrebu, napisao je u svom izvještaju Himleru da su njemačke trupe „nijemi svjedoci nedjela i etničkog čišćenja ustaša nad Srbima, Jevrejima i Romima“.

„Istorija je poput arheologije, čak i hiljade godina nisu u stanju da sakriju istinu. Svijet će otkriti istinu koja se krije duboko u zemlji. Istorijska istina i istorijske činjenice nam omogućavaju da izvučemo prave zaključke o našoj prošlosti, sadašnjosti i budućnosti, i to je razlog zašto smo se okupili ovde. Ne možemo da ostanemo nijemi i da ćutimo pred osporavanjem istine“, zaključio je Grajf.

324 sata ćutanja za svako ime po minuti

Za okruglim stolom uzeo je učešća i Jovan Mirković, dugogodišnji upravnik Spomen područja logora Jasenovac, koji je govorio o stradanju djece u jasenovačkim logorima, i o izvorima u literaturi o Jasenovcu. „ Prema popisu 19.432 djece žrtava u NDH traži 324 sata ćutanja za svako ime po minuti“, statistički je izračunao Mirković. On je rekao da je postojala tabu svijest ljudi iz struke da se bave ovom temom i da za sada nema nijedne stručne monografije o Jasenovcu.

Ivan Kostić, narodni poslanik i predsednik Odbora za dijasporu i Srbe u regionu, rekao je da je cilj da istina o stradanju u NDH dođe na dnevni red u UN sa jednom rezolucijom.

Organizatori su istakli veliku zahvalnost za ogroman doprinos i podršku ambasadoru dr Ljiljani Nikšić, iz Ministarstva spoljnih poslova, koja je, takođe, prisustvovala u svojstvu koordinatora Međunarodne ekspertske grupe istoričara GH7 i projekta srpsko-jevrejske akademske zajednice i dijaspore u oblasti zaštite kulture sjećanja na žrtve u Jasenovcu i NDH . U razgovoru sa učesnicima, ocjenila je da je jačanje veza Srba i Jevreja u cilju stvaranja „naučnog bedema“ pred revizijom istorije od izuzetnog značaja za prevenciju rehabilitacije fašistoidnih ideologija na Balkanu.

U radu okruglog stola učestvovali su i legendarni eksperti za Jasenovac i NDH poput Jovana Mirkovića, bivši direktor Arhiva Srbije Jovan Pejin, autori više knjiga o Jasenovcu i Alojzu Stepincu, preživjeli dečji logoraši, naučni istraživači Instituta za uporedno pravo, Instituta za političke studije i Ustavnog suda Srbije.

Akademske zajednice Srba i Jevreja i dijaspore, Ministarstva spoljnih poslova Srbije i Izraela i Ministarstvo prosvjete Srbije i Institut za Holokaust i Odbor Narodne skupštine za dijasporu i Srbe u regionu na čelu sa predsjednikom Ivanom Kostićem i zamjenikom predsjendika Miodragom Lintom, sarađuju u oblasti zaštite kulture sjećanja na stradale Srbe i Jevreje u Drugom svjetskom ratu na teritoriji bivše Jugoslavije, posebno u Jasenovcu i NDH, od marta 2016. godine.

Dosadašnji rezultati srpsko-jevrejske akademske saradnje su:

– organizovanje prvog Hiringa o zajedničkom stradanju u Jasenovcu i NDH u Narodnoj skupštini Srbije, održanog 06.10. 2016 kojim je predsjedavao Odbor za dijasporu i Srbe u regionu i izložbe o Jasenovcu u Njujorku i Domu Narodne skupštine Srbije

– u Ministarstvu spoljnih poslova Srbije, 07. Oktobra 2016. godine uslijedilo je potpisivanje istorijskog Memoranduma o saradnji srpske i jevrejske akademske zajednice u vreme izrazitog pokušaja revizionizma o stradanju i žrtvama u Drugom svjetskom ratu na teritoriji NDH i logoru za istrebljenje Jasenovac kada je potpisano prvih 5 Memoranduma o saradnji srpske i jevrejske akademske zajednice na očuvanju kulture sjećanja na žrtve u Drugom svjetskom ratu (Etnografski Institut SANU, Institut za komparativno pravo iz Beograda, Andrić Institut iz Višegrada, Institut za Jasenovac iz Njujorka, i IHSO)

– u cilju podizanja „naučnog bedema“ pred revizijom istorije, izuzetno je značajno formiranje Međunarodne grupe istoričara GH7-STOP REVIZIONIZMU iz 7 zemalja (Izrael, SAD, Nemačka, Italija, Norveška, Republika Srpska i Srbija) kome

– održane su Izložbe o Jasenovcu u Njujorku i u Domu Narodne skupštine Republike Srbije u decembru i aprilu 2017. godine

– potpisan je Memorandum IHSO i MPNTR 28. marta 2017. godine

Tokom svoje posjete prof. dr Grajf imao je gostovanje na TV Pink kod Predraga Sarape i dao je intervju za Večernje Novosti (u prilogu) i Glas Srpske iz Banja Luke, a intervjue su preneli i Informer, Blic i dr. Imao je i sastanak u Ministarstvu prosvjete kojom prilikom je uručio poziv da Ministarstvo, kao potpisnik Memoranduma za saradnju po pitanju Jasenovca, bude pokrovitelj Međunarodne naučne konferencije i Izložbe.

Među prisutnima bio je i Jovan Damjanović, predsjednik Svjetske romske organizacije, potomak žrtava Borka, Milanko Crepulja, živi svjedok preživeli dečji logoraš iz Jastrebarskog, Gojko Rončević Mraović, Vlajić iz Austrijske grupe sjećanja na Holokaust i drugi.

Antrfile: Ko je profesor dr Gideon Grajf

Profesor dr Gideon Grajf priprema objavljivanje knjige „Jasenovac – Aušvic Balkana“, a jedan je od urednika zbornika „Pravo na nezaborav – Jasenovac“, objavljenog u aprilu ove godine pod pokroviteljstvom Ministarstva spoljnih poslova Srbije. Direktor je Međunarodne ekspertske grupe istoričara koja je 27. januara, povodom 75 godina od osnivanja Jasenovca, u Njujorku organizovala izložbu „Istina o Jasenovcu – pravo na nezaborav“, koja je bila najveća postavka o ovom ustaškom logoru u inostranstvu. Na njoj je bilo izloženo 180 panoa sa tekstovima istoričara, 25 skulptura vajara Ljubiše Mančića i Katarine Tripković i 21 crtež slikara Dragana Jelovca, kao i autentični predmeti Memorijalnog centra „Donja Gradina“ i građa iz arhiva Izraela, Nemačke, SAD, Italije, Norveške, Republike Srpske, Hrvatske i Srbije. Ova izložba će u decembru biti priređena i u Izraelu. Autor je knjige o zonderkomandosima „Plakali su bez suza“ na bazi koje je snimljen holivudski film „Šaulov sin“ koji je nagrađen Oskarom, inače, jedan od glavnih edukatora Jad Vašema poslednjih 30 godina, Istakao je da, kao ekspert za Aušvic, počinje da piše knjigu „Jasenovac-Aušvic Balkana“ sa namjerom da se osvjetli ovaj dio neistražene istorije Holokausta nad Jevrejima, ali i genocida nad Srbima i Romima, podvukavši da je po zvjerstvima Jasenovac brutalniji od Aušvica kojim se bavi više od 30 godina. Posebno se osvrnuo na neophodnost zaustavljanja revizije istorije i rehabilitacije prevaziđenih fašistoidnih ideologija.

(Da otvorite sliku u punoj veličini kliknite na nju)

novinar Srpskog kola
Vesna Vuković

Izvor: SAVEZ SRBA IZ REGIONA