Sudbina ukrstila trojicu vladika

Miroljub Roglić objavio knjigu o svetiteljima Nikolaju Velimiroviću, Jovanu Šangajskom i episkopu Savi Saračeviću. Savina memoarska građa svedoči o njihovim jakim duhovnim vezama

Žitija trojice vladika čudesno je ispisala i ukrstila sudbina, vernici kažu Božja promisao – Nikolaja Velimirovića, Jovana Šangajskog, koji su postali svetitelji i Save Saračevića, kome duhovni vođa beše Nikolaj, na čiju je inicijativu Sava rukopoložen za sveštenika da bi postao i vladika, dok je na Savin predlog Jovan kanonizovan za sveca. Njihove životne priče, tri sudbine kao jedna, zanimljiva su (i)storija ne samo toj „svetoj trojici na Zemlji“ kako su ih zvali odavno, nego i o Srpskoj pravoslavnoj crkvi i Ruskoj pravoslavnoj Zagraničnoj crkvi (RPZC) čiji episkopi behu Rus Jovan poreklom Srbin i Srbin Sava, te onovremenim srpskim, svetskim političkim zamešateljstvima.

O dva pomenuta sveca Sava je ostavio brojne spise, sada sabrane u memoarsku knjigu „Od svetog vladike Nikolaja do svetog Jovana Šangajskog“. Priređivači su Miroljub Roglić iz sela Đurice u Staroj Raškoj, četiri decenije pisac, guslar, sakupljač spisa i retkih knjiga u Kanadi (gde je Sava najviše službovao, kao vladika RPZC) i Slobodan Obradović iz Gornjeg Milanovca, vlasnik kuće LIO, izdavača memoara. Sava, svetovnim imenom Jovan, rođen je 1902. u Ljutovnici, kod Milanovca. Završio je Pravni fakultet u Beogradu. Duhovni rad počinje tekstovima u crkvenoj štampi, kada ga privlači Bogomoljački pokret, koji je osnovao Nikolaj, kao vladika žički. Postoje kontroverze oko tog pokreta i danas.

– „Pitaju: Je li Bogomoljački pokret crkva u crkvi? Nije, nego pravoslavno društvo pod blagoslovom Crkve“ – prenosi Sava Nikolajeve reči. – Išlo se od toga da je to paralelna nauka, neka vrsta sekte, da je protestantska. Da želi da vlada u crkvi i nad crkvom.

Jovan Saračević, kasniji sveštenik pa vladika Sava, isprva se uključuje u politički život, kroz partije zastupnice hrišćanskih ideala, mada nije bio član nijedne. Kao sveštenoslužitelj formiran je rukom vladike Nikolaja, sa kojim doživotno ostaje u jakoj duhovnoj vezi, naročito u vreme kad je Sava, kao vladika, na sudu u San Francisku branio vladiku RPZC Jovana Šangajskog, kasnijeg svetitelja. Predugo bi nas odvelo nabrajanje svih zasluga trojice duhovnika za vascelo pravoslavlje u svetu, ne samo u Srbiji. Spisi Savini, konačno sabrani u rečenu memoarsku knjigu, svedoče nam i više od toga.

A Jovan Maksimović, čiji je otac Boris, plemić, bio srpskog porekla, rođen je u Rusiji 1896. U vreme Oktobarske revolucije dospeva u Srbiju, u oskudici živi kao kolporter. I leti i zimi Beogradom je išao bos, niko nije znao da je plemić sa dva završena fakulteta. U Beogradu završava Teološki fakultet. Zamonašen je u Miljkovom manastiru kod Svilajnca. Postaje suplent Ohridske eparhije, čiji vladika je tada bio Nikolaj. Kao episkop RPZC 1934. poslat je u Kinu, u Šangaj, gde beše mnogo izbeglih Rusa. Kasnije biva njen episkop u Parizu i San Francisku. Svuda su ga od milošte zvali vladika „Jovan Bosi“. Retko je spavao. Upokojio se u Sijetlu 1966. Proglašen je za sveca 1994. I njegov pradeda Jovan Maksimović, arhiepiskop sibirski u vreme cara Petra Velikog, je svetac.

UJEDINjENI U JEDNU CRKVU

U Hramu Hrista Spasitelja 17. maja 2007. potpisan je akt o kanonskom jedinstvu dve razdvojene crkve ruskog naroda – Moskovske patrijaršije i RPZC. Svečano ujedinjenje je obavljeno u prisustvu Vladimira Putina, prvog čoveka Rusije. Inače, prvo sedište RPZC bilo je od 1921. u Sremskim Karlovcima, da bi ga njen Sinod 1948. preselio u Njujork.

ZAROBLjENIŠTVO I MONAŠENjE

Jovan Saračević (vladika Sava) je završio Teološki fakultet. Postaje nemački ratni zarobljenik do 1943. kada se razboleo. Vraća se u Beograd i stupa u Srpski dobrovoljački korpus Dimitrija Ljotića, u čijoj pratnji je bio do aprila 1945. u Ilirskoj Bistrici u Sloveniji. U saobraćajnoj nesreći kod Ajdovščine Ljotić gine, ostali, kao Saračević, bivaju teško povređeni. Prelazi u Italiju, pa u Argentinu, gde je u RPZC zamonašen. Postaje iguman, pa 1958. i episkop edmontonski u Kanadi, gde je 1973. umro.

VLADIKA NIJE DOČEKAO

Episkop Nikolaj nije doživeo hirotonisanje Save kao vladike, jer je preminuo 1956. a za života je mnogo radio na njegovom posvećenju, kao Sava na posvećenju Jovana. Kad je u međuratnoj Jugoslaviji osnovan Pokret bogomoljaca pod imenom „Narodna hrišćanska zajednica“, čiji duhovni vođa beše episkop Nikolaj, u listu pokreta „Hrišćanska zajednica“, koji menja ime u „Misionar“, među najuticajnijim piscima duhovnicima bio je upravo Sava. List je bio vrlo uticajan u emigraciji.

Autor: Milorad Bošnjak

Izvor: NOVOSTI