SS-ovci su morali da zaustavljaju brutalne norveške čuvare

Mnogo puta su SS-ovci morali da zaustavljaju svoje norveške kolege, jer su ovi bili previše brutalni i bezosećajni, piše pisac Eirik Veum u 2. nastavku svojih knjiga „Nemilosrdni Norvežani“. Hirden (Hirden) je bila politička vojska Nacionalnog stroja (Nasjonal Samling), kopija nemačkog SA (SturmAbteilung ).

U novoj knjizi „Hirden 1933-1945“ otkriva se da je divljaštvo kod pojedinih norveških čuvara dovodilo do toga da reauguju i iskusni SS-vojnici. Nemci su smatrali da se Norvežani ponašaju kao divlje zveri. Ponekad je maltretiranje zarobljenika prelazilo u pravi sadizam i to naročito kod najmlađih koji su gubili kontakt sa stvarnošću tokom službe na poziciji čuvara u zarobljeničkim logorima za vreme rata.

U knjizi se opisuje nasilje počinjeno od čuvara iz Hirden bataljona, kako su uspostavili pravo maltretiranje, mučenje i smišljena ubijanja jugoslovenskih zatvorenika. Hirden je bila borbena i paravojna organizacija Naionalnog Stroja (Nasjonal Samling), osnovana 1933. godine. Veum piše da je ta organizacija ranije bila opisivana kao bezopasno odeljenje koje maršira u uniformama i paradira, ali da je to grubo pojednostavljivanje.

Hirden je osnovao naoružane formacije koje su zajedno sa nemačkim vojnicima i norveškom policijom jurili i ubijali članove norveškog pokreta otpora, piše on.

Zaboravljena ratna istorija

Veum radi svakodnevno kao šef odeljenja i novinar u NRK-vestima. On smatra da su teški ratni zločini, počinjeni od Norvežana na norveškom tlu, mnogo veći nego što se ranije pretpostavljalo.

• Oni koji su se prijavili u Hirden jedinice za stražu, bili su u najvećem broju članovi Hirden-a. Njihova istorija, i ono čime su se oni bavili, je deo istorije rata u Norveškoj. Tome je ranije posvećivana mala pažnja.

U knjizi se opisuje razdoblje između juna 1942. i aprila 1943. godine kada su Hirden jedinice za stražu imale odgovornost za čuvanje zarobljenika u logorima u Severnoj Norveškoj. U tom razdoblju čitav niz norveških čuvara su bili ubice i mučitelji.

Veum smatra da ono što se desilo u logorima u Severnoj Norveškoj nema pandana u Norveškoj.

• Mi govorimo o ratnim zločinima koji su bili toliko surovi da su Nemci morali da teraju Norvežane. Tokom ovih meseci oni su izvršili sadistička ubistva, mučenja, zlostavljanja i nasilja, takođe i seksualnog karaktera. Nemci su morali da zaustavljaju delovanje, kaže on.

Štap sa ekserima

Istoričar Mihael Stoke istražuje ulogu Hirden jedinica za stražu za vreme rata. On kaže da su Nemci dovodili zarobljenike u Norvešku da grade puteve, ali plan je svakako bio i da umru. Bilo je preko 4.000 zarobljenika u Norveškoj od juna 1942. do 1945. godine, uglavnom Srba. Od tog broja, 2400 je ubijeno ili je umrlo od bolesti i neuhranjenosti.

• U prvom periodu, kada je SS bio odgovoran za logore umrlo je 72 procenta jugoslovenskih zarobljenika. Ali kada je odgovornost preuzeo Vermaht, regularna nemačka vojska, umrlo je 18 procenata, kaže on.

Prema Stoke-u otprilike 400 Norvežana se prijavilo za čuvare Hirden jedinice za stražu. On opisuje brutalanu svakodnevnicu za jugoslovenske zarobljenike.

• U logoru Osen komandant je napravio jedan štap sa velikim ekserima. Šetao je naokolo i udarao zarobljenike sa njim. Za masovna ubistava su bili zaduženi SS vojnici i nemački čuvari, ali za svakodnevni posao su bili zaduženi Norvežani. Oni su ponekad bili gori od SS-a.

• Nažalost jedan deo Norvežana je koristio situaciju da ubada zarobljenike bajonetima, a ponekad i da ih upuca bez razloga, kaže Stoke.

Većina čuvara je bila osuđena posle rata, ali samo mali deo je bio osuđen zbog ubistava. Stoke kaže da vodeći istraživači smatraju da je najmanje dvostruko više trebalo da bude osuđeno zbog ubistava.

Ponižavali zarobljenike

Hirden jedinice za stražu su osnovane 1942. godine. Inicijativa za osnivanje je potekla od Rikshirden-a (Odeljenje za političko i propagandno delovanje Hirden-a). Osnivanje je obavljeno uz pomoć i po naređenju Nemaca. Plan je bio da osnivanje vodi ka uspostavljanju jedne nove norveške vojske. Ali to se nije dogodilo. Čuvari su umesto toga postavljeni da obavljaju zadatke koje je šef Hirden-a Oliver Kapelen Mojstad opisivao kao „dužnost“ za Nemce.

Norveški čuvari su tukli zarobljenike do smrti štapovima i remenjem pušaka. Bolesni zarobljenici vezivani su za drvene direke da se smrznu. Pojedini zarobljenici su pogubljeni od streljačkih odeljenja, sastavljenih samo od norveških čuvara. Ostali su udavljeni u sopstevenim fekalijama ili terani da jedu žive miševe. Veum piše da je delovanjem Hirden jedinica za stražu Norveška uvučena, i time saučesnik, u sistematske ratne zločine nacional-socijalizma i u jedno od najsurovijih organizovanih masovnih ubistava.

Tekst je preuzet sa sajta NRK.no

Prevod sa norveškog: Srki Ledeni

Izvor: Srpsko društvo RAS, Oslo, Norveška

Vezane vijesti:

Ovi zarobljenici su gradili „krvavi put“ – a posle toga su pogubljeni