Srbi na području Slovenije u XV veku

Srbi i srpska vlastela Brankovići na području današnje Slovenije i severne Italije u XV veku

Posle poraza srpske vojske u Bici na Marici 26. septembra 1371. godine, dolazi do prvih većih seoba Srba uzrokovanih turskim osvajanjima. Migracije su još više pojačane iza Boja na Kosovu 1389. godine. Među prvim izbeglicama bili su brojni pripadnici srpskog plemstva, sa kojima je bežalo i mnoštvo naroda. Glavni pravci tih seoba su išli prema zapadu i jugozapadu (Bosna i Dalmacija) i prema severu (Ugarska). Preseljavanja su često bila usmerena u krajeve gde su Srbi tada bili kompaktno naseljeni, npr. na Pelješac¹ ali i u područja udaljenija od matice, pa se tako 1404. godine obnavljaju srpske kolonije u blizini Budima (na ostrvu Čepel – Srpski Kovin)². Ovi prvi talasi pomeranja srpske etničke mase izazvani osmanlijskim prodiranjima nisu zahvatili područje današnje Slovenije i severne Italije, koje je bilo dosta udaljeno od srpske despotovine i izvan glavnog pravca seobe. Izbeglice su u ove predele najpre počele da stižu iz Dalmacije i to u Trst i u Veneciju. Zato 1413. godine Veliko veće grada Trsta odlučuje da otkupi od privatnika (čak i na silu!) terene kraj tršćanskog predgrađa Kontovela (Contovela), gde bi se mogli nastaniti „Sklavi, koji su već stigli sa granice Bosne i Dalmacije“³. I u Veneciji su u XV veku doseljavanja Srba bila jaka, posebno iz dalmatinskih gradova. U prvoj polovini XV veka pravoslavnih je u Mlecima bilo nekoliko hiljada, većinom Grka. Istoričar pravoslavlja u Veneciji prof. Joanis Veludis navodi da je u mletačkoj pravoslavnoj crkvenoj opštini pored Grka bilo i mnogo „Slovena, to jest Srba“ (Slabon tutesti Serbon)⁴. Nikodim Milaš, pozivajući se na Veludisa, zaključuje da je srpskoga naroda u Veneciji moralo biti dosta „… što su oni bili u stanju, u XV vijeku da sastave zasebnu svoju opštinu, a ta opština po mletačkim državnim zakonima o asocijacijama, morala je brojiti najmanje 250 članova, porodičnih poglavica, da bi mogla zakonom biti priznata, i dakle najmanje toliki je tu broj porodica srpskih moralo tada biti“⁵.

Godine 1427. umrlog Stefana Lazarevića nasleđuje na čelu srpske despotovine njegov sestrić Đurađ Branković. Despot je morao da se odupire feudalnom separatizmu ali i da se snalazi u teškom položaju dvostrukog vazalstva (prema Ugarskoj i prema Turskoj). Đurađ, koji je od decembra 1414. bio oženjen (u drugom ili trećem braku) sa Grkinjom Jerinom (Irinom) Kantakuzin, je pokušao da svoj položaj učvrsti ženidbenim vezama: mlađa kći Katarina se 20. IV. 1433. venčala sa grofom Ulrihom II Celjskim a njena sestra Mara se 1435. udala za sultana Murata II, ponevši ogroman miraz. Obe nameravane udaje čestitali su despotu 1433. godine dubrovački poslanici Gundulić i Bobaljević⁶.

Dolaskom na dvor Celjskih, Katarina (Kantakuzina) Branković nije promenila veru, pa su u dvorove te kneževske kuće počeli da dolaze srpski pravoslavni sveštenici. Materijalni dokaz da je Katarina brinula o pravoslavnoj duhovnosti pruža nam Varaždinski apostol – najstarija sačuvana srpska knjiga na području današnje Hrvatske. Ovaj apostol, napisan 1454. godine „va Varaždine cilskije oblasti pri blagočastivoj i hristoljubivoj gospođe kneginje Kantakuzine dašteri despota Đurđa samodršca srbskago“, ima zastavicu sačinjenu od prepletenih raznobojnih krugova, koja pripada celini književnog ukrasa Moravske Srbije.

Iz prisustva sveštenika Vojislav J. Đurić izvlači vrlo logičan zaključak da je Katarina imala pridvornu crkvu u Celju ili Varaždinu⁷. Lik grofice (od 1436. kneginje) Katarine Celjske ostao je ovekovečen na jednom reljefu iz 18. veka, koji se i danas nalazi u Celju⁸. Iz 15. veka je „celjski oltar“ u crkvi na Ptujskoj Gori, poznatom katoličkom hodočasničkom mestu. Na oltaru je reljef Bogorodica sa plaštom; ispod plašta, među ugarskom vlastelom, prikazan je i lik despota Stefana Lazarevića. Po mišljenju Boga Grafenauera je kneževski dvor u Celju je bio, pored Trsta, jedino mesto na slovenačkom području, kuda su dopirali evropski kulturni i umetnički tokovi (humanizam i renesansa)⁹.

Posle ustupanja Beograda Mađarima, kanonski duhovni starešina svih pravoslavnih Srba i Rumuna u Ugarskoj je bio mitropolit beogradski, koji je jurisdikciju nad tim velikim područjem zadržao skoro jedan vek (1429-1527). U Muzeju Srpske pravoslavne crkve u Beogradu nalazi se sačuvana mitra, dar Katarine Branković, kneginje Celjske, beogradskom mitropolitu. Katarina je očito, odmah po venčanju, u neke od tvrđava dovela sebi verne posade – Srbe, a Srbi su čak postavljani i za zapovednike. To vidimo iz činjenice, da je Ugarski sabor svojom odlukom 1439, zahtevao od Đurđa Brankovića i njegovog zeta Ulriha II Celjskog, da upravu nad gradovima i domenima ne smeju davati strancima¹⁰. Despot je međutim tek 1451. preuzeo obavezu, da komandu nad tvrđavama neće više poveravati Srbima, već samo Mađarima. Ipak, 1453. zapovednik grada Vilagoš je Vlatko a njegov pomoćnik Branislav¹¹. Spomenutu odluku Ugarskog sabora nisu poštovali ni Ulrih II ni Katarina, pa je još 1456. (iza ubistva Ulriha) kaštelan u Medvedgradu i župan Zagrebačkog polja bio vlastelin iz Despotovine, Srbin Bogavac Milaković; u oba Kalnika je zapovedao Pavle Mikšić, takođe Srbijanac. Srpske posade su tada, sredinom XV veka, bile smeštene u mnogim utvrđenjima Celjskih: Medvedgradu, Rakovcu (kod Vrbovca), Malom i Velikom Kalniku (kod Križevaca), Koprivnici. Broj Srba („Rasciani“) u tim tvrđavama sigurno nije bio mali ako im je ugarski kralj Vladislav III 1447. g. pisao da ne uznemiravaju građane i seljake raznim teretima i kmetskim rabotama¹².

Krajem maja 1440. tada 65-godišnji despot Đurađ bio je na području Celjskih (po Mavru Orbinu boravio je u Zagrebu¹³), odakle je sa ženom i nekoliko stotina konjanika, preko Furlanije krenuo za Zetu, na posede koji su bili u sklopu srpske despotovine. Mlečani su ga lepo primili i on je sa svojim ljudima 9. jula, na mletačkim galijama, isplovio iz Marana (zapadno od Akvileje), odlučan da povede borbu protiv Turaka. Za kaznu, sledeće godine sultan je oslepeo zarobljene despotove sinove Grgura i Stefana, a Đurađ se, posle vojnog neuspeha i porodične tragedije, nakon tromesečnog boravka u Dubrovniku vratio u Ugarsku, pokorivši se novom kralju Ladislavu V (Ladislav Posmrče – Postumus). Godine 1443. mu je umro unuk Đurađ, sin Katarine Celjske. Bilo je to razdoblje teških pritisaka od strane Turaka, dinastičkih borbi i neprilika u Ugarskoj ali i forsiranja Firentinske unije (Ferara 1438 – Firenca 1439 ). Uprkos svemu, Đurađ Branković, kao jedini od pravoslavnih vladara, nije poslao izaslanike na sabor u Firencu a kasnije nije prihvatio uniju, koju je sklopio vizantijski car Jovan VIII Paleolog.

Juna 1448. je u Celju zaručena Jelisaveta, jedina kćerka Ulriha II i Katarine, za Ladislava, starijeg sina Janka Hunjadija. Tri godine kasnije, nakon okončanog rata između Hunjadija i Jelisavetinog dede despota Đurđa i sklapanja mira u Smederevu između njih dvojice, tada desetogodišnja Jelisaveta je bila ponovo verena – ovaj put sa mlađim Hunjadijevim sinom Matijom. Bio je određen i datum venčanja: 6. decembar 1453. (na Sv. Nikolu). Značajna je despotova odredba da Jelisaveta (ona je inače u to vreme boravila na njegovom dvoru) i posle udaje ostane u pravoslavnoj veri (in ritu fidei Grecorum) i „da budu uvek sa njom i u njenoj porodici sveštenik grčkog obreda i plemići, gospođe i device, koje ćemo mi ili naši sinovi izabrati“¹⁴. Sledeće, 1452. godine, Celjski su doživeli veliki gubitak: umro je njihov naslednik Herman IV, Jelisavetin brat. Pretpostavlja se da je venčanje Matije i Jelisavete održano (možda o Sv. Nikoli, decembra 1454?) i da je ona iza toga otišla u dvorac Hunjad u Erdelju, dok je Matija kao komornik pošao na Vladislavov dvor¹⁵. Tri meseca kasnije, obolevši od neke neizlečive bolesti, Jelisaveta je umrla u četrnaestoj godini života (1455). Dana 9. novembra 1456. u Beogradu je Ladislav Hunjadi na prevaru ubio Ulriha II, poslednjeg grofa Celjskog; mesec i po dana kasnije, u 81. godini života umro je njegov tast i saveznik Đurađ Branković. Pokušavši da održi što više poseda svoga muža, Katarina se na imanjima u sklopu Ugarske održavala uz pomoć podbana Jana Vitovca, češkog kapetana, koji je ranije bio u službi Ulriha II Celjskog¹⁶. U pogledu nasleđivanja Urlihovih poseda u austrijskim zemljama, sporazum Katarine i austrijskog cara postigli su u Gracu 15. decembra 1457. njeni pregovarači Andreas Baumkirher i Fridrih Lamberger¹⁷. Udovica je morala da izruči utvrđenja koja je još držala; u zamenu Fridrih III joj je dao u doživotni posed dvorac Gurkfeld (Krško) sa svim prihodima i obećao godišnju rentu. Imamo podatke i o ugovoru sklopljenom 10. marta 1458, kojim se Katarina odriče nekih svojih imanja u korist carevu; ovaj ugovor je kasnije bio još tri puta obnovljen¹⁸. Poslednji kneginjin neposredan kontakt sa građanima zagrebačkog Gradeca zbio se početkom 1457., kada su predstavnici tog slobodnog kraljevskog grada došli na razgovore u Celje.

U jednoj žalbi iz 1458. godine naveden je podatak o kneginjinom savetniku u tom pravnom poslu – varaždinskom arhiđakonu Žigmundu kao „kapelanu gospođe kneginje“ (capellanus domine comitisse). Iz tog podatka Nada Klaić nepravilno zaključuje da je Katarina primila rimokatoličku veru¹⁹. Razumljivo je stanovište Katarinino, da živeći daleko u dijaspori treba imati dobre odnose sa katoličkim sveštenicima, pogotovo ako se očito radi o pouzdaniku i kapelanu njenog pokojnog muža. Zato izraz „kapelan gospođe kneginje“ ne treba uzeti strogo lično, već u smislu kapelan na dvoru kneginje. Da je tako potvrđuje i kardinal Enea Silvio Pikolomini, kasniji papa Pio II, koji u svojoj „Istoriji imperatora Fridriha III“ za Katarinu beleži da je doduše „lepog izgleda i ponašanja“ (facie et moribus honesta) ali „oskvrnjena grčkom pokvarenošću“ (graeca perfidia maculata)²⁰.

Po muževoj smrti, kneginja je stolovala u Zagrebu, Varaždinu i Postojni (Adelsberg)²¹. Početkom 1459. Katarinin slepi brat Stefan je bio svrgnut sa despotskog prestola i pobegao je u Budim. Zatim se sklonio kod svoje sestre i zatražio od Dubrovčana da ga prime, što oni nisu učinili da se ne bi zamerili Turcima. Dubrovačko Veće umoljenih je s tim u vezi zaključilo da se treba izviniti poslanicima kneginje Celjske²². Sredinom maja 1460. kneginja Katarina je boravila u Varaždinu, o čemu nam svedoči jedan sačuvan dokument²³. Ugovorom u Zagrebu od 8. maja 1461. ona je prodala Janu Vitovecu i braći Žigmundu i Valtazaru od Vajsprijaha dva zamka i jedanaest utvrđenja u Slavoniji (ovaj geografski pojam je tada obuhvaćao i današnju severozapadnu Hrvatsku). Ugovor je sklopljen i u imenu despota Stefana (regni Rasciae despotus)²⁴. Avgusta prethodne godine slepi despot Stefan je otišao u Albaniju Skenderbegu, čiji je pašenog postao.

Posle sklopljene kupoprodaje sa Vitovecom, Katarina je otputovala za Dubrovnik, gde je tražila depozit beogradskog mitropolita, koji se nalazio kod Marina Đurđeva Gučetića. Tada joj je ponuđena sudska rasprava²⁵.

Despot Stefan je u međuvremenu napustio Albaniju, otišavši prvo u Italiju a zatim na posede svoje sestre Katarine. Juna 1462. nalazimo Stefana u franjevačkom samostanu u Veneciji, gde su ga posetili biskup Modene Đovani Antonio i Antonio Gvidoboni.

Slepi despot je opisan kao retko dostojanstven, visokog stasa, ozbiljan i mudar. Oko 1465. godine (po Oroženu 1463.²⁶) Stefan je, zajedno sa svojom sestrom Katarinom, kupio od grofa Leonarda Goričkog zamak Beograd (Belgrado, Belgrad) u Furlaniji. Despot se sa porodicom preselio u taj oronuli dvorac i u njemu vaspitavao sinove Đorđa i Jovana i kćerku Maru. Do 1457. sa braćom je preuzeo mali deo očeve riznice koji je ostao u Dubrovniku (209 litara zlata odnosno 68,5 kg) ali to nije bitnije popravilo njegov težak materijalni položaj. O Stefanovom finansijskom stanju svedoči odluka dubrovačkog Veća umoljenih od 3. januara 1466. kojim mu se daruje jedno odelo (una vesta) u vrednosti 15 dukata²⁷.

Godine 1469. Katarina se odrekla Krškog u zamenu za isplatu jednokratne odstupnine i preko Dubrovnika otputovala u Ježevo u Makedoniji, gde je živela njena sestra, sultanija Mara. Od preseljenja u Ježevo kneginja je pisala svoja pisma samo na srpskom a glasnici su joj bili većinom srpski kaluđeri²⁸. Ona i Stefan su 1472. založili dvorac Beograd grofu Leonardu²⁹. Despot je umro 1477. godine i sahranjen je u crkvi, koju je imao na svom furlanskom posedu³⁰. U Beogradu je nastavila da živi njegova supruga Angelina sa decom. I pored zaštite Mletačke republike bila je uznemiravana od svojih suseda, pa je po savetu Katarine krajem 1478. sa sinovima otišla u Beč da se žali Fridrihu III. Car ju je uzeo u zaštitu, ustupivši joj dvorac Vajtersfeld (Weitersfeld) u Koruškoj, a Angelina mu se sa decom zaklela na vernost³¹.

O nameravanoj prodaji Beograda sačuvana je opširna korespondencija između Venecije, Carigrada i goričkog grofa, između kojih je posredovao Jevrejin Simon 1480. godine. U leto te godine je u istoj stvari Katarina iz Ježeva, na srpskom jeziku³², pisala goričkom grofu u Linc. Pismo je poslala po svom duhovniku, kaluđeru Marku („Marcus kaloier“ po nemačkom dokumentu), kojeg je na putu u Austriju pratio kneginjin sluga Đorđe Srbin³³.

Na posredovanje Fridrihovo, Angelinina kćerka Mara se 1485. u Inzbruku venčala, u prisustvu samog cara, za Bonifacija Paleologa V, monferatskog pograničnog grofa.

Katarina nije našla kupca za Belgrado, pa je zato odlučila da dvorac pokloni svome zetu (sestrinom mužu), grčko-arbanaškom vlastelinu Mateju Spanu, ali se potom ipak nagodila sa grofom Leonardom (koji je ubrzo celo imanje poklonio nemačkom caru).

Kada je 1485. Angelina sa sinovima krenula u Ugarsku, ponela je sobom i mošti svog pokojnog muža, despota Stefana. Time je završeno razdoblje življenja vlastele Brankovića na prostorima današnje Slovenije i severne Italije. Katarina je kraj života dočekala u Makedoniji; sahranjena je oko 1492. g. u manastiru Konča, zapadno od Strumice.

Tih decenija druge polovine XV veka, morem i kopnom su prema severozapadu kretale mnoge izbeglice. Godine 1463. „Sclavi“ dolaze u Savudriju; 1469. g. u cilju verskog odgoja novopridošlih pravoslavnih (schismatici) „Morlaka”, koparski biskup predaje crkvu Sv. Ivana Evanđeliste franjevcima trećeredcima³⁴. Godine 1476., kada su „Sklavi“ stigli u Piran, opština im je dala neobrađenu zemlju Kaštela, oslobađajući ih svih davanja za deset godina; krajem veka Uskoci se naseljavaju na tršćanskom Krasu i prodiru sve do Soče. U spisima javnih notara u Puli iz XV veka ostala su zabeležena imena pojedinih „Sklava“ – građana Pule, koja svedoče o njihovom poreklu: Marko iz Srbije, sin pokojnog Pavla (Marcus de Servia, f. qm. Pauli); Marica Jovanova iz Meduna; Ljubiša Jovanov; Milica Simina; Milka.³⁵

Od 1474. upadali su Turci u Belu Krajinu a u urbarima iz tih godina srećemo prva imena pridošlica: Radaković, Cvetković itd. (Pobrežje kod Adlešića, 1477. g.); Matej Rodoslav (Želebej, 1490 g.); Jakov Radurović, Radinković i Popković (Griblje, 1490. g.) itd.³⁶ Bio je to tek uvod u puno brojnija naseljavanja Srba u ove krajeve, do kojih je došlo tokom XVI veka.

Članak je objavljen u zborniku „Srbi u Sloveniji“ (simpozijum u Sremskim Karlovcima 1996), Beograd 1997, str. 87-95, a preštampan u časopisu „Beseda“, Ljubljana, I/2000, br. 1, str. 80 – 88.
_____________________
¹ Hrvatski istoričar Nikola Zvonimir Bjelovučić u svom delu „Povijest poluotoka Rata (Pelješca) sa dijelom povijesti Zahumlja (Hercegovine) i Dubrovačke republike“ (Split, 1921. god., str. 124 – 125) o tome kaže : „Kako je bilo vrlo malo pučanstva na poluotoku uopće, a pogotovo iza buna 1346-7, i 1362-3; Dubrovčani naseliše Broce 1364. god; pa sad opet stonsku okolicu sa Srbima god. 1386. Ovi novi naseljenici Srbi ojačaše pravoslavlje i bogomilstvo na poluotoku. Dubrovčani sami nam potvrđuju god. 1371, da su stanovnici poluotoka Srbi, naseljeni iz Srbije; sada nakon 15 godina opet naseljuju Srbe u Ston, i stonsku okolicu, to jest na poluotok; ovo je očiti dokaz iz onih davnih vremena iz XIV v., da su poluotočani onih vremena bili Srbi.“ Bjelovučić je do ovog zaključka došao služeći se Rastićevom „Dubrovačkom hronikom“ (Resti: Croniche di Ragusa – Monumenta Spectantia Historiam Slavorum Meridionalium, knj. 25. Scriptores vol. II, JA, Zagreb 1893, uredio Natko Nodilo) i „Dubrovačkim spomenicima“ (Monumenta Ragusina, tom I – V, JA, Zagreb 1879 – 1897).
² Crkvu i manastir Kovin na Čepelu podigla je kraljica Jelena (kćerka raškog župana Uroša), koja je sredinom XII veka – za vreme maloletnosti njenog sina Gejze II – vladala Ugarskom. U to vreme njen brat Beloš je bio palatin ugarski i ban slavonski (hrvatski) – Radoslav Grujić : „Pravoslavna srpska crkva“, Beograd 1921, str. 81.
³ Pietro Kandler: Codice diplomatico istriano, Trst 1847-1861 (novo izdanje: Trst 1989). Citirano po Branislavu Mesaroviću: „Seobe u Dalmaciju i Istru od 1371-1540. Godine“, Beograd 1986, str. 20.
⁴ Joanis Veludis (Ιωάννης Βελούδης/Veludo): Ελλήνων ορθοδόξων αποικία εν Βενετία. Ιστορικόν υπόμνημα, Venecija 1893, 26. Cit po: Nikodim Milaš, „Pravoslavna Dalmacija“, Novi Sad 1901, str. 234.
⁵ Nikodim Milaš: Pravoslavna Dalmacija, Novi Sad 1901, str. 234.
⁶ Nicolae Jorga: Notes et extraits pour servir à l’histoire des croisades au XVe siècle, Paris 1899, 315-316.
⁷ Vojislav J. Đurić: Poslednja umetnička žarišta. Istorija srpskog naroda, knj. II, Beograd 1982, str. 542 .
⁸ O ovom reljefu je pisao Aleksa Ivić: „Katarina Celjska, kći despota Đurđa Brankovića. Reljef grofice Katarine u Celjskom muzeju.“ „Vreme“, Beograd, IX/1929, br. 2824, 4. novembar 1929, str. 1,3.
⁹ Bogo Grafenauer: Celjski grofje. Enciklopedija Slovenije, knj. 2, Ljubljana 1988, str. 15.
¹⁰ Corpus iuris hungarici, 290. Cit. po Mesaroviću.
¹¹ Monumenta Hung. hist. XXXIII; No 245. Cit. po Mesaroviću.
¹² Radoslav Grujić: Pakračka eparhija, Spomenica o srpskom pravoslavnom vladičanstvu pakračkom, Novi Sad 1930, str. 8 .
¹³ Mavro Orbin: Kraljevstvo Slovena, Beograd 1968, str. 112.
¹⁴ Janko Orožen: Zgodovina Celja. II del. Celje 1927, str. 103 – 104.
¹⁵ Isto, str. 116.
¹⁶ Konstantin Jireček: Istorija Srba, knjiga I, Beograd 1984, str. 385.
¹⁷ Orožen, isto, str. 139.
¹⁸ Aleksa Ivić: Novi podaci o grofici Katarini Celjskoj. Letopis Matice srpske knj. 268, Novi Sad 1910, str. 45-47.
¹⁹ Nada Klaić: Zadnji knezi Celjski v deželah Sv. krone, Ljubljana-Celje 1991, str. 78.
²⁰ A. F. Kollar: Aeneae Silvii episcopi Senensis (qui postea Piuis papa II fuit) Historia rerum Friderici III imperatoris, Analecta monumentorum omnis aevi vindobonensia, t. II, Beč 1762. Cit. po Nadi Klaić, isto, str. 19.
²¹ Jireček, isto, str. 409.
²² Consilium Rogatorum, XVI, 82-82* i Jorjo Tadić: Promet putnika u starom Dubrovniku, Dubrovnik 1939, str. 95. Cit. po Dušanka Dinić-Knežević: „Sremski Brankovići“, „Istraživanja” 4, Novi Sad 1975, str. 20-21.
²³ J. Stipšić – M. Šamšalović, Isprave u Arhivu Jugoslavenske Akademije, Zbornik Hist. instituta Jug. akad, vol. 3, str. 593.
²⁴ Nada Klaić, isto, str. 78.
²⁵ Đorđe Sp. Radojčić: „Hagiološki prilozi o poslednjim Brankovićima“. Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu, XII/1939, str. 103-114.
²⁶ Orožen, isto, str. 139.
²⁷ Dušanka Dinić-Knežević, isto, str. 23.
²⁸ Jireček, isto, str. 409.
²⁹ Milko Kos: Srbski Brankovići in goriški grofje. Časopis za slovenski jezik, književnost in zgodovino, Ljubljana, II/1920, str. 95.
³⁰ Vojislav J. Đurić, isto, str. 542-543.
³¹ Aleksa Ivić: Istorija Srba u Vojvodini, Novi Sad 1929, str. 19.
³² M. Kos, isto, kaže „v slovanskem jeziku”.
³³ Nije jasno zašto M. Kos (isto, str. 93) reč „Syriff” (Srbin) prevodi sa „Šerif”.
³⁴ Mesarović, isto, str. 50.
³⁵ Mesarović, isto, str. 62.
³⁶ Dušan Kos: Urbarji za Belo krajino in Žumberk (15-18. stoletje), knj. I, Ljubljana 1991, str. 118, 178, 212.

Piše: Nikola Milovančev

Izvor: MITROPOLIJA ZAGREBAČKO LjUBLjANSKA

Vezane vijesti:

Nikola Milovančev: O Srbima i pravoslavnoj veri na …

Nikola Milovančev: Srpski književnici Dalmacije postradali …

Nikola Milovančev: Memorandum dubrovačkog paroha Božidara …

Nikola Milovančev: Za Sajmište kriv Pavelić, a ne Nedić …