SRBI IZ SARAJEVA U 20. VIJEKU

BIJELjINA, (SRNA) – U bijeljinskoj galeriji otvorena je izložba fotografija „Srbi u 20. vijeku na prostoru Sarajeva i okoline“, koja svjedoči o kontinuitetu razvoja tradicionalne srpske kulture u periodu od kraja 19. vijeka do prelaska u 21. vijek.

Etnolog-antropolog iz Istočnog Sarajeva Branko Pjević, koji je i autor izložbe, rekao je Srni da fotografije imaju veliki dokumentarni značaj kao važan istorijski izvor, budući da su zadržale u sjećanju mnogobrojne stanovnike i naselja, kao i tradicionalne običaje i mjesta okupljanja.

„Ova građa, koji sam prikupljao duže od 30 godina, sadrži više od 1 000 fotografija, razglednica, zatim narodne nošnje, arhivska dokumenta i razne druge predmete koje predstavljaju neprocjenjivo blago za srpski narod iz Sarajeva. Fotografije pokazuju i neizbrisiv trag koji su ostavili na ovom prostoru, kao i svu složenost narodnog života, uzavrelog i dinamičnog, tužnog i lijepog“, ističe Pjević.

Na fotografijama je uočljiv postepeni preobražaj orijentalnog izgleda i uticaja u evropsko-urbani i industrijski, „moderni“ nivo, i to kroz cjelokupan običajni život Srba – svakodnevni, radni, praznični, seoski ili gradski, te porodični ambijent.

„Seosko stanovništvo, patrijarhalno vaspitano, imalo je svoja mjerila u razumijevanju života, socijalnu i ekonomsku organizaciju, određene ustanove, umjetničko i estetsko poimanje koje je na fotografijama izraženo kroz materijalnu kulturu, narodnu nošnju – nakit i odjelo, ponegdje i oružje, tradicionalne rukotvorine, narodnu arhitekturu“, objašnjava Pjević.

Prema njegovim riječima, velikim radom i zalaganjem su se mnoge gradske srpske porodice iz Sarajeva uzdigle do najvišeg nivoa i ostavile neizbrisiv trag na polju nauke, kulture, umjetnosti, ekonomije i politike. Neke od njih su porodice Jeftanovića, Despića, Jelića, Srškića, Savića, Cekovića, Jovanovića, Ratkovića…

Autor foto-izložbe smatra da je, prikazujući ljude i događaje onakvima kakvi jesu, spasio mnoge naše pretke od zaborava.

Velika istorijska zbivanja koja prate južnoslovenske narode korjenito su mijenjala život i kulturu ljudi na našim prostorima. Svaki rat i smjena vlasti, kaže on, praćeni su promjenama – nemirna i tragična vremena uništila su mnoga kulturno-istorijska i privredna dobra, te su znatno izmijenila etničku sliku stanovništva u pojedinim regionima.

„Od kada su Srbi krenuli iz svoje pradomovine i došli u ove krajeve, pronalazeći dom u Sarajevu i okolnim pobrđima, većina njih je mislila da stupa na zemlju na kojoj će zauvijek ostati, sa koje više neće biti seobe ni uzmicanja“, kaže Pjević.

On navodi da se tako vjerovalo i mislilo, radilo i gradilo do tragičnog rata 1992. godine, „a za sarajevske Srbe još bolnijeg mira 1995. godine i velike migracije stanovništva 1996. godine“.

Zahvaljujući velikoj volji i pregalaštvu, srpski narod je u 20. vijeku, i pored istorijskih zbivanja koja su to nekad otežavala, ostvario priličan napredak i stremio ka stalnom kulturno-prosvjetnom uzdizanju, političkom i ekonomskom jačanju i prostornom porastu, tvrdi Pjević.

Stare fotografije, napravljene do druge polovine 20. vijeka, predstavljaju značajan doprinos u oslikavanju i proučavanju mnogih aspekata života prošlosti srpskog naroda. U njima su se, kaže on, „nataložili slojevi srpske istorijske duše, ratničko-patrijahalna i moderna evropska ritmika života, sa osnovnim i najdubljim etno-antropološkim i socijalnim crtama Srbina“.

Priredila: Rada BILIĆ

Izvor: