„ SPOMEN OBILjEŽJE U GLINI – NEZAVRŠEN PROJEKAT“

Udruženje Srba iz Hrvatske zajedno sa Muzejom žrtava genocida iz Beograda povodom  70. godišnjice pokolja Srba u glinskoj crkvi  želi sa podsjeti javnost izložbom.

Izložba će biti otvorena u Galeriji Istorijskog muzeja Srbije, Trg Nikole Pašića 11 u petak, 9. septembra o. g. u 18 sati. Posebna vrijednost  izložbe je u tome što će po prvi put biti izložene tri kompozicije, rad akademskog slikara mr Dragana Čubrića  (ukupne površine 54 m²), koje su trebale poslužiti kao predložak za mozaičke površine sa krajnjom namjerom da budu postavljene na Spomen obilježju u Glini. Osim ovih kompozicija u Glinu nije prenešena ni skulptura „Sjećanje“ rad vajarke Mirjane Jurišić, koja se sada nalazi u Domu vojske Srbije u Beogradu.

Ovaj stravičan čin nad nedužnim civilima Korduna i Banije   izvršile su ustaše od 29. jula do 3. avgusta 1941. godine u glinskoj crkvi Rođenja Presvete Bogorodice. Poznato je da su poslije toga crkvu do temelja porušili. Na tom mjestu 1969. podignut je Spomen dom ispred kojeg je tek 1995. godine  postavljeno spomen-obilježje.

Na Ilindan 1995. godine zadušnu službu božiju služio je Njegova svetost patrijarh srpski gospodin Pavle. Tek postavljeno obilježje sa imenima identifikovanih žrtava bilo je dostupno javnosti samo nekoliko dana. Naišla je hrvatska vojska i u  akciji „Oluja“  demolirala a zatim uklonila spomen-obilježje, a nova lokalna vlast Spomen dom preimenovala u „Hrvatski dom“. Tako su nestale i ploče s poimeničnim popisom 1.564 postradale žrtve u proljeće i ljeto 1941. godine iz Gline i njenog šireg područja.

Izložba osim da pobudi sjećanje ima za cilj da   javnost u Srbiji upozna sa nerazumnim ponašanjem onih političkih struktura i pojedinaca u Hrvatskoj koji još uvijek sprečavaju da se vrati raniji naziv Spomen doma i iznova postavi spomen ploča.

Generalni sekretar Udruženja

Beograd, 1.9.2011.                                                                           Milojko Budimir, prof.

SPOMEN OBILjEŽJE U GLINI – NEZAVRŠEN PROJEKAT

Na prijedlog Opštinskog odbora SUBNOR-a i ostalih društveno-političkih organizacija i građana, Skupština opštine Glina je u ljeto 1984. godine donijela odluku o osnivanju Spomen muzeja i Spomen doma Gline i Vrgin Mosta. Skupština je imenovala članove Glavnog i Izvršnog odbora Spomen muzeja sa zadatkom da „utvrde kompoziciju stalne muzejske postavke, i da vode sve poslove oko dovršenja muzeja“. Na inicijativu ljudi iz Odbora za izgradnju Spomen doma, na izradi idejnog projekta angažovani su akademski vajar mr Momčilo Krković, akademski slikar Dragan Čubrić, akademski vajar mr Mirjana Jurišić i saradnik arhitekta Jovan Rosić.  Tako je poslije 50 godina od pokolja srpskih civila sa Korduna i Banije, u srpskoj pravoslavnoj crkvi Rođenja Presvete Bogorodice u Glini trebalo da se postavi obilježje kao vidljiv trag – nezaborav na stravičan pokolj.

Raspored skulptorskih figura u eksterijeru

Na tri metra od ulice postavljena je dvodjelna skulptura „Dveri“ koja svojim dostojanstvenim rastom postaje prolaz iz spoljnjeg svakodnevnog svijeta u unutrašnji svijet memorijala, osjećajni, misaoni i stvarni. Kroz centralni dio kompleksa Spomen obilježja postavljena je crna granitna „Staza tuge“ koja prolazi od ulice pa sve do kraja ulaznog hola zgrade Spomen-doma.

Enterijer – u holu Spomen doma

Završni dio trodjelne memorijalne kompozicije  planirano je da bude postavljena u centralnom dijelu Spomen doma. Dva bočna zida kao i onaj čeoni, apsidni (3 x 6 metara; 54 m²) oslikani su scenama inspirisanim događajima, u tehnici mozaika. Na realizaciji mozaika bio je angažovan mr Zdravko Vajagić sa grupom saradnika. Lijeva zidna površina sadrži masovnu scenu nasilno i na prevaru dovedenih ljudi na lažni pokrst, a na suprotnoj strani je slika njihovog tragičnog okončanja. Na frontalnom apsidnom zidu je likovna kompozicija s prikazom porušene crkve i tekstovima koji su postavljeni na četiri bronzane ploče – Jure Kaštelan: „Istina je naša krvlju zapisana“, Ljuban Jednak svjedoči o zločinu pred sudom u Zagrebu, Mile Budak: lakonske prijetnje Srbima o njihovom istrebljenju, dr Milovan Žanić: otvorena prijetnja Srbima i Hilmija Berberović ustaški dželat: fragmenti njegove izjave o ličnom učešće u pokolju Srba u glinskoj crkvi.

Na kraju, ili na početku ulaza u hol, trebalo je da se postavi   skulptura „Sjećanje“ vajarke Mirjane Jurišić. Ova ekspresivno modelovana skulptura je u potpunoj simbiozi sa scenama kojima su oslikani zidovi ovog svojevrsnog svetilišta i dobra veza između spoljašnjeg spomeničkog ambijenta i memorijalnog enterijera.

Poslije ciničnog „pokrsta“ koji je pretvoren u masovni zločin  počinjen 29/30. jula i 3. avgusta 1941, crkva Rođenja Bogorodice je nepun mjesec poslije toga porušena. Materijalni ostaci su uklonjeni i na tom mjestu 1969. godine izgrađen je Spomen-dom sa izloženom muzejskom i arhivskom građom o srušenoj crkvi i počinjenim zločinima  u njoj, kao i u glinskom kraju. Iako su početkom 80-ih godina prošlog vijeka započeli građevinski radovi na uređenju spomen-obilježja i očekivalo se da radovi budu dovršeni na 50. godišnjicu događaja,  to se nije dogodilo. Tek na 54-godišnjicu zločinačkog čina, spoljašni dio Spomen obilježja je bio završen, dok je trodjelna mozaička kompozicija površine 54 m² za enterijer zajedno sa skulpturom „Sjećanje“, ostala u Beogradu čekajući priliku da bude ukonponovana.

Na Ilindan 1995. godine zadušnu službu božiju služio je Njegova svetost patrijarh srpski gospodin Pavle. Tek postavljeno obilježje sa imenima identifikovanih žrtava bilo je dostupno javnosti samo nekoliko dana. Naišla je hrvatska vojska i u zločinačkoj akciji „Oluja“ porušila Spomen obilježje žrtvama genocida. Umjetničko spomen-obilježje na mjestu nestale crkve je demolirano a zatim uklonjeno, a Spomen dom preimenovan u Hrvatski dom. Tako su nestale i ploče s poimeničnim popisom 1.564 postradale žrtve u proljeće i ljeto 1941. godine iz Gline i njenog šireg područja. Na spomen pločama bila su navedena i imena stradalih Srba Glinjana iz mjeseca maja 1941. godine.

Povodom obilježavanja  70. godišnjice  tragedije Srbi sa područja Gline, pojedine nevladine organizacije i dio javnosti traže od institucija vlasti Republike Hrvatske da se Spomen domu  vrati raniji naziv i da se ponovo  postavi spomen ploča.

Neka i ova izložba bude doprinos u tom pravcu sa željom da se  javnost u Srbiji upozna sa nerazumnim ponašanjem onih političkih struktura i pojedinaca koji se deklarativno predstavljaju antifašistima a u praksi se ponašaju suprotno.