Sećanje na srpskog kamikazu

Po pilotu Miloradu Tanasiću koji se u Aprilskom ratu svojim zastarelim avionom obrušio na nemački „meseršmit” nazvana je ovih dana jedna ulica u njegovom rodnom Majuru kraj Šapca.

Dve eskadrile, 111. i 112. Petog lovačkog puka JKRV, sa ukupno 15 aviona „hoker fjuri”, primile su prvi udar zastrašujuće nemačke ratne mašinerije na Jugoslaviju. Stacionirani na aerodromu Režanovačka kosa kod Kumanova, na „mrtvoj straži” vazdušnog prostora Niša i Skoplja, tog 6. aprila 1941. godine u zoru, jugoslovenski piloti na zastarelim dvokrilcima neustrašivo su se suprotstavili brojnijim i modernijim avionima „Luftvafe”, koji su nadirali iz pravca Bugarske.

Nemci su oborili jedanaest „hoker fjurija”, prethodno i izviđački par lovaca koji su ih prvi primetili, a branioci četiri „meseršmita 109” i jedan „meseršmit 110”, takozvani lovac razarač, sa tri člana posade. Jedan, a po nekima izvorima čak dva nemačka aviona, direktnim sudarom, uništio je poručnik-pilot Milorad Tanasić iz Majura kod Šapca, koji je ovih dana u rodnom mestu dobio ulicu.

Pilot iz Majura kod Šapca sledio je, tako, primer svog komandira iz 112. eskadrile, kapetana-pilota Vojislava Popovića, koji se samo nekoliko trenutaka ranije na isti način herojski žrtvovao i uništio neprijateljski višenamenski „meseršmit 110”.

Za razliku od elitnog Šestog lovačkog puka, koji je u Aprilskom ratu branio Beograd i koji je u svom sastavu imao 37 „meseršmita 109”, nabavljenih u Nemačkoj do kraja 1940. godine, Peti lovački puk raspolagao je 30 zastarelih, dvokrilnih „hoker fjurija”, izrađenih po britanskoj licenci u domaćim fabrikama „Ikarus” i „Zmaj”, obe u Zemunu. Ovaj tip borbenog aviona iz početka tridesetih, sa nedovoljnom vatrenom moći, dva mitraljeza „vikers”, malog kalibra (7,7 mm) i slabe probojnosti, RAF je do početka Drugog svetskog rata već bio zamenio novim modelima.

U potpuno neravnopravnoj borbi na nebu iznad Kumanova, pored kapetana Popovića i poručnika Tanasića, poginuli su i komandir 111. eskadrile, kapetan Konstantin Jermakov, i piloti: potporučnik Milutin Perović i narednici Jefta Arsić, Ratomir Milojević i Veroljub Stojadinović. Tog jutra takođe je oboren i narednik Živko Stepanović, ali je pao na drveće i ostao živ.

Posle Drugog svetskog rata, Savez boraca opštine Kumanovo i pripadnici RV i PVO sa aerodroma Skopski Petrovac podigli su na mestu gde je bio aerodrom Režanovačka kosa spomen-obeležje poginulim pilotima Petog lovačkog puka. Na njemu se još nalaze i imena potpukovnika Ferla Gradišnika i poručnika Živomira Petrovića, Janićija Koraća i Radislava Pešića.

Ime pilota Milorada Tanasića, rođenog 1. oktobra 1911. godine, naknadno je uklesano na spomeniku palim borcima i žrtvama fašističkog terora u šabačkom prigradskom naselju Majuru. I po ocu i po majci (devojačko Jurišić) Majurac, Tanasić je posle završetka srednje tehničke škole otišao u vojsku, gde je pohađao školu za rezervne oficire avijacije, a potom se aktivirao. Za pilota lovačkih aviona se obučio u Mostaru.

Kao mlad pilot, Tanasić se tridesetih godina prošlog veka zalagao za osnivanje aero-kluba „Naša krila” u Šapcu. Mada je junački izgubio život u borbi protiv Nemaca, nove komunističke vlasti nisu bile voljne po njemu 1948. godine daju ime ponovo formiranom gradskom aero-klubu, pošto mu je otac Dragić bio radikal. Međutim, od 1956. godine klub će se ipak zvati „Milorad Tanasić” i narednu deceniju i po imaće veoma živu aktivnost.

Pilotu Tanasiću posthumno je dodeljen Orden viteškog mača prvog reda, koji je ustanovljen 1998. godine kao odlikovanje Savezne Republike Jugoslavije za izuzetne zasluge i dela u oblastima odbrane i bezbednosti. Jedna ulica u Šapcu, u naselju Trijangla, nosi njegovo ime, a od početka ove tako se zove i ulica koja počinje od Šabačke u Majuru. U ovom prigradskom naselju danas više nema Tanasićevih potomaka, nestala je i porodica po majci Jurišić, ali meštani čuvaju sećanje na neustrašivog pilota.

Preostali „hokeri” zapaljeni u Nikšiću
Druge dve eskadrile Petog lovačkog puka nalazile su se na aerodromu Kosančić kod Leskovca, i u vazdušnom udaru 6. aprila 1941. izbegle su gubitke zahvaljujući dobrom maskiranju aviona. Narednih dana, bezuspešno pokušavajući da se suprotstave snažnijem neprijatelju, menjale su lokacije, da bi konačno sedam preostalih „hoker fjurija” na aerodromu u Nikšiću 15. aprila zapalili njihovi piloti, da ne bi pali u ruke neprijatelju.

Imena za 545 ulica
Od ove godine čak 545 ulica, 37 produžetaka ulica i 25 zaselaka na području grada Šapca dobilo je naziv, među kojima je i Ulica pilota Tanasića u Majuru. Odluku je doneo gradski parlament, na predlog lokalne Komisije za određivanje naziva ulica i trgova, a u skladu sa planom i dinamikom ažuriranja Adresnog registra po gradovima i selima Srbije. Izuzev sedam naziva ulica u naseljenom mestu Šabac, svi ostali se odnose na 49 seoskih sredina.

Autor: Miroljub Mijušković

Izvor: POLITIKA