Saga o velikoj apokalipsi

Kapitalni zapisi o Prvom svetskom ratu u Jugoslovenskoj kinoteci na ovogodišnjem Festivalu nitratnog filma

STOGODIŠNjICA Prvog svetskog rata, koju je Jugoslovenska
kinoteka obeležila na svom Festivalu nitratnog filma, bila je
jedinstvena prilika ne samo za filmofile nego i čitavu kulturnu javnost
da među ovim ostvarenjima vidi i dokumentarne žurnale o Srbiji, srpskoj
vojsci i narodu, koji do sada nikada nisu prikazani.

Program ovih filmova obuhvatio je kako ostvarenja iz
zemalja pobednica, tako i onih iz pobeđenih zemalja, koje je Kinoteka
dobila od specijalizovanih arhiva ratnih filmova. Među njima su Vojni
arhiv francuske vojske iz Ivrija na Seni (filmski materijali francuskih
vojnih snimatelja o Srbima i srpskoj vojsci u Prvom svetskom ratu iz
kolekcije ECPAD-a), i Imperijalni ratni muzej iz Londona, i to su, po
rečima v. d. direktora Jugoslovenske kinoteke Radoslava Zelenovića
najznačajniji sačuvani filmovi o Velikom ratu.

Najveći
događaj ovog dela festivala bila je premijera petosatne televizijske
serije „Apokalipsa: Prvi svetski rat“ Izabele Klark i Danijela Kostela,
autora najgledanije svetske istorijske serije „Apokalipsa: Drugi svetski
rat“. Njihova saga posvećena Velikom ratu, koja daje odgovore na pitanja
kako je došlo do tako surovog i krvavog konflikta, i kako su ljudi mogli
da izdrže takve strahote i stradanja tokom četiri godine, odmah posle
prvog prikazivanja u Francuskoj stigla je pred našu publiku. U toj
ambicioznoj seriji, napravljenoj na osnovu više od 500 sati arhivskog
materijala, u velikom delu neobjavljivanog do sada, između ostalih
velikih arhiva svojim dokumentima učestvovala je i Jugoslovenska
kinoteka. Zahvaljujući tim materijalima, kao i brojnim pismima,
dnevnicima i knjigama napisanim tokom rata, „Apokalipsa“ i njen pripovedač
vode gledaoce kroz bojna polja, kroz rovove na severu Francuske, u
Srbiji, Rusiji, Turskoj, Palestini…, ali i kroz misli komandanata i
vojnika na frontu.

Projekciji potresne priče
prethodilo je predavanje istorijskog savetnika ove serije Frederika
Geltona, člana saveta Misije za proslavu stogodišnjice Prvog svetskog
rata, koji je radio u Ministarstvu odbrane Francuske i predavao
međunarodne odnose na Institutu političkih studija u Parizu.

Poseban događaj u novoj zgradi Kinoteke bio je otvaranje izložbe
„Srbija i Srbi na filmu u Prvom svetskom ratu“. Originalnim
materijalima iz ratnog perioda – fotografijama, plakatima, dokumentima i
isečcima iz tadašnje štampe ova izložba dočarava strašan, tragičan, ali i
veličanstven put koji su Srbi prošli od Sarajevskog atentata 1914, do
oslobođenja u jesen 1918. godine. O razmerama stradanja govori i podatak
da je Srbija podnela najveću žrtvu – izgubila je 1.247.435 ljudi, ili 28
odsto stanovništva.

EVROPSKI PROJEKAT

PRE
dve godine, Jugoslovenska kinoteka ušla je u program dvadesetak
filmskih arhiva European film gatenjay (EFG 1914), za koji je EU odvojila
sredstva i ujedinila filmske arhiviste oko jedinstvenog projekta koji
se odnosi na Prvi svetski rat. U tom projektu, naša kinoteka učestvuje
sa nešto više od 30 sati dokumentarnih i igranih filmova iz svog Arhiva,
koji su sredstvima EU digitalizovani i čine jedinstven sajt na kojem se
nalazi više od 650 sati programa i nekoliko hiljada dokumenata o Prvom
svetskom ratu.

ĐOKA BOGDANOVIĆ

FESTIVAL
nitratnog filma do 15. juna prikazao je više od 60 dokumentarnih i
igranih filmova (pored dela posvećenog stogodišnjici Prvog svetskog rata,
ostatak programa objedinjen je sloganom „Prohujalo sa nitratom“), a
započeo je ostvarenjima srpskog producenta Đoke Bogdanovića, koji su
snimljeni za vreme Drugog balkanskog rata 1913, i uoči samog izbijanja
Prvog svetskog rata 1914. godine. Reč je o završnom delu restaurisanih
filmova iz fonda jednog od pionira srpske kinematografije, čijim se
prikazivanjem krunisao završetak trogodišnjeg rada Arhiva Jugoslovenske
kinoteke na obradi, montaži i digitalnoj restauraciji tog svetski
značajnog filmskog fonda. Osnovicu tih filmova čini nitratna traka, koja
je i pomogla svojom postojanošću, otpornošću i drugim kvalitetima da
mnoge od ovih ostvarenja možemo danas da sagledamo u obliku kako su i nastali pre 100 godina.

POSETA KRALjA LUDVIGA BEOGRADU

KURIOZITET
festivala svakako je i film „Poseta kralja Ludviga Beogradu“ iz
septembra 1918, koji je tek nedavno pronađen u Austrijskom filmskom
arhivu u Beču. Jugoslovenska kinoteka je i pomogla austrijskim
arhivistima da lociraju mesto snimanja ovog svojevrsnog dokumenta –
jednog od poslednjih filmskih izveštaja okupatorskih snimatelja sa srpskog
fronta.

Izvor: Večernje Novosti