Pilot Polan ponovo među Srbima

U Smederevskoj Palanci u subotu otkriven spomenik srpskim i francuskim pilotima iz Prvog svetskog rata

Pukovnik Furnije i kapetan Polan u kabini „Farmana“

U SMEDEREVSKOJ Palanci u subotu je otkriven spomenik srpskim i francuskim vazduholovcima iz Prvog rata. Svečanost je uveličao i Žan-Klod Sege, zastupnik porodice pilota Luja Polana, jednog od najistaknutijih francuskih vazduhoplovaca koji se borio sa nad Srbijom 1915. godine, a uz njega je bio i prestolonaslednik Aleksandar Karađorđević. Pred srpskom i francuskom zastavom, koje su se u subotu vijorile ispred novootkrivenog spomenika stajali su i vojni atašei Francuske i Grčke, zatim, predstavnci naše vojske, stotine građana Palanke…

Ovaj gradić u srcu Srbije 1915. bio je mesto gde su se sklapali avioni francuske eskadrile „MF99S“ koja je došla vagonima iz solunske luke. U grupi od stotinak francuskih avijatičara sa osam vazduhoplova tada je bio i Luj Polan, heroj Prvog rata i potonja legenda francuske avijacije. U Smederevsku Palanku, u njegovo ime došao je Žan-Klod Sege, zastupnik porodice Polan, inače jedan od najvećih vazduhoplovnih publicista Evrope. Kao dar domaćinima on je Muzeju u Smedevskoj Palanci ostavio kopiju originalnog dnevnika francuskog pilota i deo dokumentacije sakupljene posle Polanove smrti koja je vezana za njegove letove u Srbiji.

Sege je u Srbiju doneo zemlju sa groba Luja Polana, a u Francusku će vratiti zemlju sa aerodroma na kome je leteo pre 100 godina.

Gosta iz Francuske je dočekao prestolanaslednik Aleksandar Karađorđević. Luj Polan i regent Aleksandar Karađorđević kao izviđač su, naime, 27. jula 1915. zajedno leteli sa Banjičkog aerodroma nad položajima Austrougara.

Podizanje spomenika u Ulici Prvog srpskog ustanka u parku u srcu grada inciralo je Udruženje ratnika, dobrovoljaca i njihovih potomaka 1912-1918. iz ovog grada. Iza njihove ideje stala je Skupština grada. Spomenik pilotima delo je Nebojše Jovanovića, umetnika iz Palanke.

– Velika je čast ugostiti predstavnika porodice Polan u našem gradu – govori, za „Novosti“, Predrag Torbica iz Organizacionog odbora. – Heroj Francuske prve ratne pobede odneo je nad Srbijom i naša zemlja mu je do kraja života bila kao druga domovina. To nam je potvrdio i Žan-Klod Sege koji je došao u ime ćerki pilota Polana.

Spomenik, delo Nebojše Jovanovića

Luj Polan, uz majora Rože Vitru, bio je najviše rangirani francuski oficir u Srbiji koji je došao 1915. Bio je neustrašiv. Naš pilot Đorđe Roš ostavio je u svom dnevniku belešku kako je Luj Polan kada je ušao u PVO vatru u Zemunu odbio da se vrati a da ne završi izviđanje već je nastavio zadatak pevajući „Marseljezu“. U ratnom dnevniku eskadrile „MF99S“ stoji da je Polan leteo i na tri zadatka dnevno. Zapisana je i njegova vazdušna pobeda nad Nemcima u leto 1915, kada je sa kaplarom Andreom Lestradom između Zemuna i Borče sustigao jedan aparat iz 15. nemačke letačke eskadrile koji je oborio iznad sela Glogonj, da bi se potom, tog dana još dva puta se dizao u vazdušne borbe.

– Polan je postao legenda u francuskoj početkom 1917, kada je konstruisao avionsku elisu sa „hodom“ kroz koji se moglo pucati iz mitraljeza – objašnjava Torbica. – Prethodno, u Skadru Francuzi su predali svoje vazduhoplove Srpskoj vojsci a Polan se potom borio još četiri meseca nad Verdenom u Francuskoj. Komanda francuske vojske ga je zatim povukla da usavrši svoje vazduhoplovne konstruktorske ideje i on je projektovao četiri tipa francuskih aviona.

Postao je milioner, ali se 1940. javio u Francusku vojsku da leti u ratu sa nacistima. Zbog starosti nije primljen u vojsku, preživeo je rat i umro je 1960. Njegovo ime Francuzi izgovaraju sa velikim poštovanjem.

VIŠE OD 300 LETOVA FRANCUZA

ZA osam meseci francuska eskadrila je izvršila više od 300 borbenih letova i oborila dva neprijateljska aviona – 9. juna, 4. i 23. jula, a 5. avgusta je pogodila dva monitora („Ens“ i „Koroš“).

Ova jedinica je zaslužna za obaranje još tri austrougarska aviona – 26. juna, 7. i 13. jula.

Izvor: NOVOSTI

Vezane vijesti:

Milisav Semiz – Zaboravljeni heroj beogradskog neba …

Egzodus i stid

Posmrtni ostaci Apisa prenose se u Srbiju

Prvi svjetski rat – Jadovno 1941.